وضعیت مبهم تجهیزات «استارلینک» در ایران
بررسی سایت‌های فروش تجهیزات استارلینک و صحبت با برخی فروشندگان نشان می‌دهد قیمت تجهیزات که به‌صورت قاچاق، بیشتر از بانه وارد شده ۲۰ تا ۶۰میلیون‌تومان است و این‌درحالی‌ست‌که هنوز هیچ مرجع رسمی کارکرد این تجهیزات در ایران را تأیید نکرده است. برخی از کانال‌های تلگرامی و صفحات اینستاگرام آغاز به تبلیغ فروش تجهیزات کرده‌اند. فروشندگان قیمت‌های مختلف بین ۵۰۰ تا ۱۵۰۰دلار، معادل ۲۰ تا ۶۰میلیون‌تومان را برای این تجهیزات مطرح می‌کنند. عده‌ای از فروشندگان می‌گویند در منزل مبلغ را دریافت خواهند کرد اما برخی بیعانه حدود ۱۰میلیون‌تومانی درخواست می‌کنند. یکی از فروشندگان درپاسخ‌به‌اینکه آیا برای اتصال به اینترنت باید هزینه ماهانه پرداخت شود؟ می‌گوید: «نه. کل هزینه همین ابتدا پرداخت می‌شود. فعلاً اعلام شده استفاده از این اینترنت رایگان است و مادامی‌که اعلام کنند شرایط همین است»؛ اما صحبت فروشندگان متناقض است؛ مثلاً فروشنده دیگری می‌گوید خریداران باید ماهانه ۱۰۰دلار هزینه شارژ پرداخت کنند. همچنین طبق گفته فروشندگان؛ هر تجهیزات برای فضایی به‌اندازه یک استادیوم فوتبال اینترنت تأمین می‌کند. یکی از فروشندگان درپاسخ‌به‌اینکه اگر بعداً تجهیزات به مشکل بخورد چه‌کسی مسئول است؟ نصاب تجهیزات را معرفی کرده و می‌گوید: «این فرد همواره برای پاسخ‌دهی و تعمیرات دردسترس خواهد بود»؛ البته مشخص است که تضمینی برای این ادعا وجود ندارد. او درپاسخ‌به‌اینکه چه تضمینی برای فعال‌بودن این تجهیزات در ایران وجود دارد؟ گفت که بعد از پرداخت بیعانه، نصاب در محل نصب حاضر می‌شود اما اگر تجهیزات کار نکرد، پول را پس می‌دهد و تجهیزات را می‌برد. به‌گفته خود فروشندگان؛ تجهیزات استارلینک بیشتر از شهر بانه وارد می‌شود. البته به‌نظر می‌رسد باتوجه‌به قاچاق‌بودن کالا و ناشناخته‌بودنش، امکان سوءاستفاده فراوان دراین‌زمینه هست. حمید حسینی؛ عضو هیئت‌رئیسه اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق اظهار کرد: مرزی وجود دارد که برخی کالاها از آن ترانزیت شده، به عراق برده می‌شود، در ۱۰کیلومتری مرز پیاده و دوباره به‌صورت کوله‌بری به ایران وارد می‌شود. این کالاها عمدتاً لوازم الکترونیک، موبایل، لوازم‌خانگی، لوازم‌آرایشی، پوشاک و سایر کالاهایی هستند که بازار دارند؛ بنابراین چیزی بعید نیست و ترانزیت از ایران سخت نیست. به‌گفته وی؛ عمده کالاها ابتدا وارد بندرعباس می‌شود، بعد به‌صورت ترانزیت به اقلیم کردستان می‌رود و دوباره به‌صورت کوله‌بری به ایران برمی‌گردد. درحال‌حاضر در بانه پاساژهای شیک ساخته شده و انواع لوازم‌خانگی و سایر کالاها در آن‌ها فروخته می‌شود. تجهیزات استارلینک هم اگر بازار جذابی داشته باشد، وارد می‌شود چراکه معیار افراد فعال دراین‌حوزه منافع و سود است. عضو هیئت‌رئیسه اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق بااینکه دولت باید درایت کند و فیلترینگ اینترنت را بردارد تا مردم به مسیری وارد نشوند که قابل‌کنترل نباشد، تصریح کرد: این تجهیزات هم ممکن است ابتدا گران باشد اما در آینده ارزان‌تر می‌شود و هیچ کنترلی روی آن نخواهد بود. وی درپاسخ‌به‌اینکه آیا احتمال کلاه‌برداری در فروش تجهیزات استارلینک وجود دارد؟ گفت: معمولاً شاهد این‌قبیل اتفاق‌ها هستیم اما مردم این ریسک را پذیرفته‌اند. اینترنت ماهواره‌ای بیشتر در مواردی به‌کار می‌رود که دسترسی رایج به اینترنت (کابلی، فیبر نوری، دایال‌آپ و بی‌سیم) امکان‌پذیر نیست یا از کیفیت پایینی برخوردار است. در تعریف این‌نوع از اینترنت باید گفت امواج ازطریق ماهواره ارسال می‌شود و کاربر برای دریافت آن باید از تجهیزات مخصوص آن یعنی دیش و دریافت‌کننده امواج استفاده کند. اگر این‌نوع از اینترنت فراگیر شود احتمال تولید تجهیزات آن با قیمت کمتر ممکن خواهد بود یا حتی سیم‌کارت‌هایی مانند آنچه در تلفن ماهواره‌ای استفاده می‌شود تولید می‌شود اما هنوز برای رسیدن به این‌مراحل زود است. اوایل مهرماه برخی کارشناسان هشدار دادند که استفاده از اینترنت ماهواره‌ای نیازمند زیرساخت‌هایی در داخل کشور است و به‌این‌زودی‌ها خبری از اینترنت ماهواره‌ای نخواهد شد. به‌گفته آن‌ها فایل‌ها و اپلیکیشن‌های منتشره در فضای مجازی که به کاربران وعده دسترسی به اینترنت ماهواره‌ای را می‌دهند، بی‌استفاده و البته خطرناک هستند. عیسی زارع‌پور هم اخیراً گفته بود؛ اگر کشورهای دیگر بخواهند خدمات استارلینک به ایران بدهند، باید ضوابط ایران را رعایت کنند و بعید است به‌این‌زودی اینترنت استارلینک در ایران فعال شود. پس از این اظهارات، اخبار عجیبی در فضای مجازی به‌نقل‌از ایلان ماسک خطاب به وزیر ارتباطات منتشر شد که رئیس مرکز روابط‌عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، درواکنش‌به این توئیت منتسب به ماسک مبنی‌بر خطاب‌قراردادن عیسی زارع‌پور، آن‌را جعلی خواند و نوشت: فیک نیوزسازان مشغول کارند. استارلینک توسط شرکت اسپیس ایکس اداره می‌شود و طبق اطلاعات مندرج بر روی سایت رسمی این شرکت، اکنون ۴۰ کشور را تحت‌پوشش خدمات خود قرار داده و راه‌اندازی سرویس تلفن‌همراه جهانی پس از سال ۲۰۲۳ را هم هدف‌گذاری کرده است. در صفحه نقشه وب‌سایت استارلینک، مناطق تحت‌پوشش خدمات اینترنت استارلینک در جهان با سه رنگ مختلف برای مناطق تحت‌پوشش، مناطقی که در لیست انتظارند و مناطقی که به‌زودی به استارلینک دسترسی خواهند داشت، نشان داده می‌شود اما طبق این اطلاعات، چندین کشور ازجمله ایران و چین شامل مناطق تحت‌پوشش نیستند. اکنون داخل سایت اسپیس‌ایکس و در صفحه مربوط به سفارش استارلینک، برای بخش خانگی، هنگامی‌که نام محله‌ای را مثلاً در تهران وارد می‌کنیم، با این پیام روبرو می‌شویم که استارلینک هنوز در محدوده شما به‌دلیل عدم‌دریافت تأییدیه رگلاتوری، موجود نیست و با دریافت مجوز رگلاتوری، محدوده مورد پوشش ما گسترش می‌یابد، پس لطفاً قابل‌دسترس‌بودن استارلینک در محدوده زندگی خود را بعداً دوباره بررسی کنید. همین پیام برای سفارش استارلینک برای کاربران تجاری هم تکرار می‌شود. بااین‌اوصاف، باتوجه‌به راه‌افتادن بازار فروش این کالاها در ایران و اظهارات دیگر ایلان ماسک مبنی‌بر فعال‌شدن اینترنت ماهواره‌ای در ایران، مشخص نیست که آیا واقعاً استفاده از تجهیزات در ایران امکان‌پذیر است یا نه؟ گویا در خلأ اطلاع‌رسانی درست و مبادله غیرقانونی، امکان سوءاستفاده بیشتر خواهد بود. درهمین‌رابطه مسعود اسدپور؛ رئیس آزمایشگاه شبکه‌های اجتماعی دانشگاه تهران اخیراً گفته بود احتمالاً فروشندگان این تجهیزات در فضای مجازی یا تجهیزات غیرواقعی می‌فروشند یا تبلیغ دروغ می‌کنند. شاید یک‌سال‌دیگر استارلینک برای تعداد زیادی قابل‌استفاده باشد اما ادعای فعلی دروغ است چون برای این‌موضوعات تبلیغ عمومی نمی‌کنند./ ایسنا