اقتصاد جهانی و الزام به بازگشت به فرمول صلح در بحران اوکراین

پس از تهاجم روسیه، غرب، طیف وسیعی از تحریم‌ها را بر ضد روسیه تصویب کرد؛ اما این تحریم‌ها و اقدامات تلافی‌جویانه مسکو، بر اقتصاد جهانی تأثیر منفی گذاشت. درواقع، تحریم‌های اقتصادی و شرایط جنگ اوکراین؛ هم برای اقتصاد روسیه مضر بوده و هم سبب تورم شدید، بی‌ثباتی‌های مالی، افزایش نوسانات در زنجیره تأمین کالای جهانی شده است. از نگاهی، جنگ اوکراین هنوزهم می‌تواند بیش از همه‌گیری کرونا اقتصاد جهانی را به‌شدت آسیب‌پذیر کند. این‌امر سبب توجه نهادها و بازیگران بسیاری به مسئله آتش‌بس و صلح شده است. چنانچه روسیه وقتی مشارکت خود در قرارداد کریدور غلات دریای سیاه را لغو کرد، قیمت غلات رشد بالایی پیدا کرد. هرچند برخی بهترین کار برای صلح را افزایش حمایت نظامی، اقتصادی و بشردوستانه از اوکراین می‌دانند تا کی‌یف بتواند از موضع قدرت مذاکره کند. درواقع، اوکراین حق قانونی و اخلاقی برای بازپس‌گیری خاک خود را دارد و هر مصالحه‌ای فقط باید تصمیم مستقل اوکراین باشد؛ اما واقعیت آن‌است‌که کی‌یف به‌تنهایی نمی‌تواند همه مناطق خود را آزاد کند و اگر بخواهد بر نبرد متمرکزتر شود، باید سلاح‌های مدرن، نیروگاه‌های برق، وضعیت مالی و اقتصادی خوب داشته باشد. بااین‌حال فشارها بر دولت اوکراین و روسیه برای تعامل و مذاکرات و گفت‌وگو بیشتر شده. درواقع، فقدان اراده برای آتش‌بس و گفت‌وگوی صلح، چالش مهمی‌ست. وقتی جنگ به صلح نزدیک‌تر نمی‌شود و نیتی برای پذیرش میانجیگری نیست، شاهد عمیق‌ترشدن زخم‌ها خواهیم بود. مذاکره روس و اوکراین پس از آغاز جنگ آغاز و سپس با نوسان‌ها و موانعی همراه شد. توافق صلح برای پایان‌دادن به جنگ، نیازمند نزدیک‌شدن دیدگاه درمورد برداشتن پیش‌شرط‌ها، پذیرش طرف مقابل است. تجربه نشان داده که بسیاری از فرآیندهای صلح دچار رکود، پسرفت یا تزلزل شده‌اند؛ همچنان‌که تمدید ابتکار غلات دریای سیاه برای کمک به جلوگیری از بحران غذایی برای میلیون‌هانفر حیاتی‌ست. نیاز به صلح درحال‌افزایش است و باید تفسیر دو طرف درمورد صلح عادلانه، مبتنی‌بر اصول حاکمیت و تمامیت ارضی و از موضع قدرت تغییر کند و به‌هم نزدیک‌تر شود. دراین‌حال همچنان‌که قبلاً اوکراین و روسیه درباره مسائل بشردوستانه مذاکره کرده‌اند، بدون اعتماد کامل هم می‌توان توافق و به تعهدات عمل کرد. بااین‌حال هرچند دامنه اختلاف درمورد تضمین امنیت، بازگرداندن تمامیت ارضی اوکراین و پیگرد جنایات جنگی بالاست؛ اما آتش‌بس و آغاز گفت‌وگو می‌تواند گامی برد-برد باشد؛ نتیجه‌ای که هم اوکراینی‌ها احساس کنند «برنده» شده‌اند و هم روس‌ها احساس کنند «بازنده» نشده‌اند.
*پژوهشگر ارشد مسائل بین‌الملل