روان‌شناسی
ویژگی‌های یک رابطه سالم عاطفی
دکتر ترانه مؤذنی
در بسیاری از روابط، امکان بروز رفتارهای سمی توسط طرفین رابطه همواره به‌صورت متقابل وجود دارد؛ اما بهتر است همیشه بدانیم که رابطه سالم چه ویژگی‌هایی دارد تا بعد از شناخت آن به تشخیص رفتارهای آسیب‌زا در روابط پی ببریم و راه‌های خروج از آن را فرا بگیریم. در تمام روابط سالم، حوزه‌های رفتاری مشخصی به‌عنوان معیارهای ارزیابی رابطه وجود دارند. از جمله این معیارها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
سلامت روان
مهم ترین معیار ارزیابی شاخص سلامت یک رابطه آن‌است‌که به سلامت روان و جسم طرفین رابطه آسیب وارد نشود یا رابطه، سلامت کلی افراد را تهدید نکند. دومین ملاک ارزیابی آن‌است‌که افراد به لحاظ عاطفی در رابطه اقناع و ارضاء شوند؛ یعنی نیازهای عاطفی و روانی فرد تأمین شود.
احساس امنیت
سومین ملاک یک رابطه سالم آن‌است‌که احساس امنیت داشته باشند. در واقع اینکه بتوانند تحت حمایت روانی فرد دیگری قرار بگیرند. امنیت یک کلمه با بار روانی‌ست که برای هر فردی معنایی منحصر‌به‌فرد دارد. در حالت کلی اشاره دارد به اینکه فرد در رابطه احساس کند می‌تواند تحت مراقبت فرد امنی باشد. مراقبت‌کردن به این معنا نیست که افراد محتاج و نیازمند نگهداری باشند؛ بلکه بیشتر مفهوم برخورداری از تکیه‌گاه و پشتوانه را به ذهن فرد متبادر می‌کند.
نبودن تضاد فکری
چهارمین ملاک یک رابطه سالم آن‌است‌که هر دو‌نفر رابطه در بسیاری از امور با یکدیگر هم‌جهت هستند و تضاد فکری عمیقی وجود ندارد.
هم‌پوشانی روانی
پنجمین ملاک آن‌است‌که با یکدیگر نوعی هم‌پوشانی روانی دارند و می توانند از نظر روانی به یکدیگر تکیه کنند. اگر رابطه‌ای پنج ملاک نامبرده شده را در حد قابل‌قبولی داشته باشد، به‌عنوان رابطه‌ای سالم شناخته می‌شود؛ در‌صورتی‌که هر‌کدام از ملاک‌های نامبرده شده در رابطه‌ای وجود نداشته باشند، رابطه به‌طور‌حتم آسیب‌زا و به‌عبارتی سمی تلقی می‌شود.
البته درجه آسیب‌زا بودن روابط در یک طیف وسیعی ارزیابی می‌شود؛ هر‌چه شدت سمی‌بودن رابطه به‌واسطه عدم وجود ملاک‌های نامبرده شده بیشتر باشد، میزان آسیب‌های وارد شده به فرد بیشتر و ضرورت دریافت کمک کارشناسانه از یک متخصص بیشتر می‌شود و تصمیم برای خروج از رابطه‌ای که به‌طور کامل آسیب‌زا و سمی‌ست، لازم و ضروری خواهد بود؛ اما معضل بزرگ زمانی‌ست که بسیاری از افراد می‌دانند اما نمی‌توانند تصمیم خود را پیاده کنند. کاملاً می‌دانند که بودن در رابطه فعلی یعنی آسیب‌های بیشتری متحمل شدن؛ ولی از اجرای تصمیم خود عاجز هستند و با ماندن در رابطه بیمار، زمینه مردن تدریجی خود را فراهم می‌کنند. دلایل متعددی وجود دارد که موجب می‌شود ما در رابطه‌ای اشتباه باقی بمانیم. برخی از این دلایل عبارتنداز؛ از چیز‌های ناشناخته‌ای که ممکن است برای شما بعد از پایان رابطه اتفاق بیفتد می‌ترسید. با خودتان رو راست نیستید و به احساسات خود شک دارید. از شکست‌خوردن و قضاوت‌شدن توسط خانواده، دوستان و جامعه می‌ترسید. نگران این هستید که طرف مقابلتان چطور قرار است با جدایی کنار بیاید. از شکست‌خوردن در رابطه احساس شرمساری و گناه می‌کنید. حس وظیفه‌شناسی، وفاداری و یا احساس مسئولیت بیش‌از‌حد نسبت به طرف مقابلتان دارید و صرفاً خوشحالی و رضایت طرف مقابل برایتان بسیار اهمیت دارد. به طرف مقابلتان بسیار وابسته هستید. (در‌واقع از دلبستگی سالم به وابستگی ناسالم و نهایتاً چسبندگی عاطفی رسیده‌اید.) ترس از آینده، ترس از تنها‌شدن شما را دچار اضطراب جدایی کرده است. نگران هستید مبادا فرصت‌های دیگری برای تجربه‌کردن رابطه نداشته باشید. زمان و انرژی زیادی برای این رابطه صرف کرده‌اید پس به هر قیمتی می‌خواهید ادامه بدهید. در‌نهایت چون برای تصمیم‌گیری به خودتان اعتماد ندارید و می‌ترسید که مبادا دچار اشتباه شوید ماندن در رابطه با وجود آسیب‌های موجود را ترجیح می‌دهید.