اسب؛ نجیبی که ایستاده می‌خوابد!
این جانور پستاندار و تک‌سُم است و به تیره اسبان تعلق دارد فرگشت اسب از ۴۵ تا ۵۵میلیون‌سال‌پیش به‌این‌سو آغاز شده است نزدیک به ۴۰۰۰سال پیش‌ازمیلاد انسان تلاش کرد تا اسب را اهلی کند. گمان براین‌است‌که تا سال ۳۰۰۰ پیش‌ازمیلاد اسب‌های اهلی در جاهای گوناگونی از زمین حضور داشتند. البته اسب‌هایی وجود دارند که هرگز اهلی نشده‌اند؛ برای‌نمونه «شوالسکی» تنها زیرگونه‌ای‌ست که به‌راستی تاکنون وحشی باقی مانده است در فارسی به ماده آن «مادیان» و به نر آن «نریان» می‌گویند. فرزند آن‌ها کره‌اسب خوانده می‌شود اندام‌های اسب به‌گونه‌ای‌ست‌که به آن اجازه می‌دهد بی‌درنگ سرعتش را در برابر درندگان بالا برد. اسب توان بالایی در نگه‌داشتن تعادلش در هنگام دویدن دارد؛ همچنین می‌تواند بی‌درنگ خود را آماده نبرد یا فرار از دشمن کند اسب‌ها می‌توانند به‌صورت ایستاده یا نشسته بخوابند دوران بارداری اسب ماده نزدیک به 11ماه است بیشتر اسب‌های اهلی در میانه دو تا چهارسالگی زیر زین یا مهار (برای درشکه) تمرین می‌بینند اسب در پنج‌سالگی کاملاً بالغ می‌شود و می‌تواند میان ۲۵ تا ۳۰سال نیز عمر کند نژادشان بسته به خوی جانور، سه دسته مهم دارد: سرزنده یا «پُرحرارت» که می‌توانند سرعت‌های بالا داشته باشند؛ «خونسرد» مانند اسب‌های بارکشی و اسبچه که برای کار سنگین و سرعت کم مناسب‌اند؛ و «خونگرم» که از ترکیب دو نژاد دیگر به‌دست آمده‌اند و برای سواری‌های با هدف ویژه آموزش می‌بیند و در اروپا معمول هستند بیش از ۳۰۰ نژاد پرورشی اسب در جهان وجود دارد که هرکدام برای هدف ویژه‌ای پرورش می‌یابند انسان و اسب در موارد گوناگونی به‌صورت رقابتی یا نارقابتی باهم اندرکنش دارند؛ مانند کار به‌صورت اسب پلیس، کشاورزی، کارهای تفریحی و درمانی فرآورده‌های بسیاری از اسب به‌دست می‌آید که ازآن‌جمله می‌توان به گوشت، شیر، مو، استخوان، پوست و حتی برداشت مواد دارویی از ادرار مادیان باردار اشاره کرد انسان‌ها برای اسب‌های اهلی، خوراک، آب، پناهگاه، مراقبت‌های پزشکی و نعل فراهم می‌کنند اندازه اسب‌ها بسته به نژادشان فرق می‌کند؛ اما به رژیم غذایی نیز مرتبط می‌شود. انواع سواری کم‌وزن قدی میان ۱۶۳ تا ۱۴۲سانتی‌متر دارند و وزنشان به ۵۵۰ تا ۳۸۰کیلوگرم می‌رسد. اسب‌های سواری بزرگ‌تر قدی بالاتر از ۱۵۷سانتی‌متر دارند و اغلب بیشتر از ۱۷۳سانتی‌متر می‌شوند. آن‌ها همچنین وزنی میان ۶۰۰ تا ۵۰۰کیلوگرم دارند. اسب‌های سنگین‌وزن اغلب کمینه ۱۶۳سانتی‌متر قد با بیشینه‌ای برابر با ۱۸۳سانتی‌متر و وزنی میان ۱۰۰۰ تا ۷۰۰کیلوگرم دارند اسب جانوری گیاه‌خوار است؛ خوراک این حیوان علوفه، چمن و دیگر رشته‌های گیاهی‌ست. یک اسب ۴۵۰کیلوگرمی در روز هفت تا ۱۱کیلوگرم غذا می‌خورد و در یک‌روز معمولی ۳۸ تا ۴۵لیتر آب می‌نوشد برخلاف بسیاری از جانوران نشخوارکننده، مانند انسان‌اند و تنها یک معده دارند اما برخلاف انسان‌ها می‌توانند سلولز را هضم کنند حس‌های اسب معمولاً از حس‌های انسان توانمندتر است. آن‌ها بین پستانداران خشکی، بزرگ‌ترین چشم را دارند و چشمانشان در دو سوی سرشان است. با این چشم‌ها، بازه دید اسب به ۳۵۰درجه می‌رسد که نزدیک به ۶۵درجه آن‌را با هر‌دو چشم و ۲۸۵درجه باقی‌مانده را با یک چشم می‌بیند دید بسیارخوبی در شب و روز دارند اما تنها دو رنگ را می‌بینند. وضعیت دید آن‌ها ازنظر رنگ مانند کوررنگی در انسان است شنوایی اسب خوب است و هر گوش آن می‌تواند تا ۱۸۰درجه به دور خود بچرخد؛ درنتیجه، اسب توان آن‌را دارد صدای همه ۳۶۰درجه پیرامونش را مستقیم دریافت کند؛ بی‌آنکه نیاز باشد سرش را بگرداند اسب‌ها توان بالایی در نگه‌داشتن تعادل خود دارند. این حس ناخودآگاه اینکه در هرلحظه پاها کجا قرار دارند، در اسب بسیاربالاست حس لامسه پیشرفته‌ای دارد؛ این حس در پیرامون چشم‌ها، گوش‌ها و بینی حساس‌تر هم می‌شود. توان حس لامسه اسب به‌اندازه‌ای‌ست‌که اگر پشه بر هرجایی از بدنش بنشیند، متوجه آن می‌شود به‌دلیل زندگی در دنیای آزاد پیش‌فرض یاد گرفته‌اند چگونه به خواب سبک روند؛ درحالی‌که ایستاده‌اند و در‌حال‌چرت‌زدن بر زمین نیفتند اگر اسب تنها گذاشته شود، نمی‌خوابد؛ چون به‌صورت غریزی یاد گرفته مراقب خطر باشد و پیرامون را نگاه کند اولین نشانه‌های همراهی اسب در جنگ به سال‌های ۴۰۰۰ تا ۳۰۰۰پیش‌ازمیلاد بازمی‌گردد؛ تااینکه در پایان عصر برنز همراهی اسب در جنگ فراگیر شد.