برنامه ورزشی برای بیماران دیابتی

آگاهی از تکنیک تمرینات جهت جلوگیری از آسیب‌های ورزشی برای بیماران دیابتی امری ضروری‌ست. به‌گزارش ایسنا؛ بیماران دیابتی دچار اختلال متابولیسم کربوهیدرات، چربی و پروتئین هستند و در دیابت نوع ۱ کمبود انسولین و در دیابت نوع ۲ و دیابت بارداری، مقاومت بافت به انسولین وجود دارد. دیابت نوع ۱ قابل‌پیشگیری نیست؛ ولی نوع ۲ با تغییر شیوه زندگی، رژیم غذایی مناسب و ورزش، قابل جلوگیری‌‌ست. در هنگام ورزش باید سطح گلوکز خون تثبیت شده باشد تا اختلال هشیاری و عملکرد پیش نیاید و در‌واقع تنظیمات هورمونی بدن است که در این‌بحران به تثبیت قند‌خون کمک می‌کنند. در فعالیت بدنی با کاهش ترشح انسولین و افزایش ترشح گلوکاگون وکاتکولامین‌ها این‌امر صورت می‌گیرد و این تنظیمات هورمونی در دیابتی‌ها مختل است. در دیابت نوع ۱ اختلال قند‌خون در ضمن فعالیت‌های ورزشی بیشتر است و خطر کتواسیدوز دیابتی و کاهش یا افزایش سطح قند‌خون بیشتر وجود دارد؛ اما در دیابت نوع ۲ بروز این خطرات کمتر است. به‌هر‌صورت در بیماران دیابتی، برنامه تمرین ورزش باید زیر‌نظر و با مشورت افراد متخصص طب ورزشی صورت پذیرد. فردی‌که GTT مختل دارد با ۱۵۰‌دقیقه ورزش منظم در طول هفته در سطح متوسط می‌تواند از بروز دیابت جلوگیری کند و ورزش‌های هوازی برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ بسیار‌مفید است. این‌افراد ابتدا دوی آرام یا دوچرخه ثابت در حد سبک به‌مدت ۱۰‌دقیقه داشته باشند و سپس ۵ الی ۱۰‌دقیقه تمرینات کشش و انعطاف‌پذیری انجام دهند و بهتر است عضلات را در وضعیت کشش به‌مدت ۳۰‌ثانیه نگه دارند؛ سپس تمرینات اصلی که به‌صورت مقاومتی‌ست را شروع کنند که این تمرینات در هر ست، ۱۰ تا ۱۵ تکرار داشته باشد. برای همه گروه‌های عضلات بزرگ، تمرین در‌نظر گرفته شود و سه‌جلسه در هفته به‌صورت منظم مدنظر قرار گیرد. باید در‌نظر داشت که هرچه محدودیت حرکت‌یابی تحرکی بیشتر باشد، باید زمان سرد‌کردن و گرم‌کردن طولانی‌تر باشد؛ در‌صورتی‌که قندخون قبل از تمرین کمتر از ۱۰۰ باشد، بهتر از انجام فعالیت ورزشی خودداری کرد؛ همچنین در قند خون بالای ۳۰۰ نیز فعالیت ورزشی متوسط و سنگین مجاز نیست و در این بیماران معمولاً ۶ تا ۱۴‌ساعت پس از تمرینات ورزشی سطح قند خون پائین می‌آید و دچار هیپوگلیسمی می‌شوند. برای جلوگیری از این هیپوگلیسمی ابتدا می‌توان مصرف کربوهیدرات به‌خصوص در تمرینات سبک و متوسط قبل از تمرینات افزایش یاب، سپس کم‌کردن مقدار انسولین مصرفی به‌خصوص در تمرینات شدید و نیز تزریق‌های مکرر انسولین بااستفاده‌از پمپ انسولین در جلوگیری از هیپوگلیسمی مفید است. اگر سطح قندخون کمتر از ۱۲۵ باشد، باید قبل از مسابقه ۲۰ تا ۳۰‌گرم کربوهیدرات و اگر ۱۸۰-۱۲۵ باشد، ۱۰ تا ۲۰‌گرم کربوهیدرات مصرف کند. در فعالیت‌های سنگین و تمرینات که بیش از چهارساعت طول می‌کشد باید ۳۰ تا ۵۰‌درصد میزان انسولین را کاهش داد. لازم است ورزشکار، مربی و کادر بهداشتی علائم کاهش قندخون را بدانند و در‌صورت بروز، از منابع قندی مانند آب‌میوه، آب‌نبات یا قند، قرص گلوکز استفاده کنند و سپس کربوهیدرات پیچیده و یا مواد حاوی پروتئین مصرف کند.