غیرمنتظرهترین برندگان تاریخ اسکار
حسین شایسته
جوایز آکادمی اسکار طی تاریخ طولانی برگزاری خود، محل انتخابهای بحثبرانگیزی نیز بوده و گاهی نام افرادی رو صحنه برای دریافت جایزه خوانده میشود که همه را حیرتزده میکند. جوایز اسکار علیرغماینکه خیلیوقتها قابلپیشبینی بوده اما برخیمواقع نیز برخلاف جریان پیشبینی و انتظارها پیش رفته و انتخاب برندگان در بعضی شاخه علامتهای سؤال بزرگی برای سینمادوستان و کارشناسان ایجاد کرده است. نگاهی داریم به غیرقابلپیشبینیترین و دربرخیموارد بحثبرانگیزترین انتخابهای آکادمی اسکار درطول برگزاری این جوایز سینمایی.
شاید یکی از متأخرترین انتخابهای دورازانتظار، اعطای جایزه بهترین فیلم به «اَنگل» ساخته «بونگ جون هو» در سال ۲۰۲۰ بود تا این فیلم به نخستین فیلم غیرانگلیسیزبان تاریخ آکادمی تبدیل شود که برنده شاخه بهترین فیلم نیز میشود. سینمای کره جنوبی تاآنزمان حتی یک نامزدی اسکار نیز در کارنامه داشت اما ساخته تحسینشده «بونگ جون هو» بهیکباره چهار جایزه بهترین فیلم، کارگردانی، فیلمنامه اقتباسی و بهترین فیلم بینالمللی (غیرانگلیسیزبان) را بهخود اختصاص داد. «اولیویا کُلمن» در سال ۲۰۱۹ درحالی برای بازی در نقش ملکه الیزابت در فیلم «سوگلی» برنده اسکار بهترین نقش اصلی زن شد که «گلن کلوز» برای فیلم «همسر» یکهتاز پیشبینیها برای کسب این جایزه بود. ضمناینکه «گلن کلوز» پیشازاین هشتبار نامزد اسکار شده بود اما موفق به کسب این جایزه نشده بود. او بههمراه «پیتر اوتول» رکوردداران بازیگران با بیشترین تعداد نامزدی و بدون کسب جایزه اسکار هستند. در سال ۲۰۱۷ هم فیلم موزیکال «لالا لند» که در همه پیشبینیها شانس اول اسکار بهترین فیلم معرفی شده بود، درحالی رقابت را به «مهتاب» واگذار کرد که برای مدت یکدقیقه نیز برنده اسکار شناخته شد اما رؤیای «دیمین شزل» و عوامل این فیلم خیلیزود رنگ باخت و آنها درکمالناباوری ناگزیر شدند روی سن اسکار ۲۰۱۷ تندیس بهترین فیلم را به عوامل فیلم «مهتاب» تقدیم کنند. بیش از یکدههپیش، «هیث لجر» و «جک جیلنهال» در فیلمی ساخته «آنگ لی» ترکیبی استثنائی را شکل دادند و درامی تکاندهنده و تراژیک باعنوان «کوهستان بروکبک» به سینما آوردند. این فیلم در هشت شاخه نامزد جایزه اسکار شد و سه جایزه ازجمله بهترین کارگردانی را ازآنخود کرد اما در انتخابی بحثبرانگیز جایزه بهترین فیلم به «برخورد» اعطاء شد، موضوعی که بدون شک بزرگترین شوک در تاریخ جوایز سینمایی اسکار است. گرچه فیلم «تصادف» فیلمی شایسته و در حد اسکار با نامزدی در شش شاخه بود اما بههیچعنوان برتر از «کوهستان بروکبک» نبود. مجله «فیلم کامنت» در فهرست خود از بدترین فیلمهای برنده اسکار جایگاه اول را به «برخورد» یا همان «تصادف» اختصاص داده است. 10سالبعد اعضای آکادمی مجدداً درباره نامزدهای اسکار ۲۰۰۵ رأیگیری کردند و اینبار «کوهستان بروکبک» برنده شناخته شد. «استیون اسپیلبرگ» و «تام هنکس» که موفقترین زوج کارگردان و بازیگر در هالیوود هستند، همواره از شانسهای اصلی در هر جایزه سینمایی محسوب میشوند؛ اما «نجات سرباز رایان» که شاید بهترین همکاری آنها و برترین فیلم مربوط به جنگ جهانی دوم تاریخ سینما باشد ازنظر اعضای آکادمی کیفیتی پائینتر از فیلم رمانتیک «شکسپیر عاشق» داشته است. هنگامیکه «هریسون فورد» پاکت حاوی نام برنده اسکار بهترین فیلم را باز کرد تعجب و شگفتی بهخوبی در صورت او نمایان شد و درنهایت نام «شکسپیر عاشق» را بهعنوان برنده مهمترین جایزه اعلام کرد. فیلم «نجات سرباز رایان» موفق به کسب پنج جایزه ازجمله بهترین کارگردانی از ۱۱ نامزدی شد. هیچ فیلمی را در تاریخ سینما نمیتوان چون «پدرخوانده» یافت که انقلابی چنین عظیمی در صنعت سینما و فرهنگعامه ایجاد کرده باشد و شاید بتوان آنرا برترین فیلم تاریخ سینما دانست. «پدرخوانده» برای مدتی طولانی داغترین موضوع سینما بود اما در چهلوپنجمیندوره جوایز اسکار و درعینناباوری فیلم «کاباره» هشت جایزه اسکار برد و تنها سه جایزه به «پدرخوانده» رسید. گرچه «پدرخوانده» جایزه بهترین فیلم را ازآنخود کرد اما «فرانسیس فورد کاپولا» نیز شایسته اسکار کارگردانی بود اما جایزه به «باب فاسی» رسید. آکادمی که ظاهراً به اشتباه خود پی برده بود در جوایز اسکار دوسالبعد جایزه کارگردانی را برای «پدرخوانده ۲» به «کاپولا» اعطاء کرد. «فارست گامپ» بهکارگردانی «رابرت زمهکیس» و با بازی درخشان «تام هنکس» گرچه ازسوی منتقدین تحسین شده بود اما پیروزی او بر فیلم «پالپ فیکشن» ساخته «کوئنتین تارانتینو» که بهراحتی میتوانست برنده اسکار بهترین فیلم شود تعجب همه را برانگیخت. این انتخاب حواشی زیادی برای آکادمی اسکار بههمراه داشت و بسیاری قابلیت آکادمی در تشخیص و درک یک فیلم خوب را زیرسؤال بردند. «پالپ فیکشن» که انقلابی بزرگ در روایت داستانهای غیرخطی در سینما ایجاد کرد و منبع الهام بسیاری از کارگردانان پسازخود شد، هماکنون بهعنوان یکی از برترین آثار سینمایی تاریخ سینما شناخته میشود اما در جوایز اسکار سال ۱۹۹۵ از مجموع هفت نامزدی، تنها جایزه فیلمنامه اصلی را بهخود اختصاص داد. «آرگو» بهکارگردانی «بن افلک» که کم گاف ساختاری و اشتباهات تاریخی نداشت و درواقع در حضور فیلمهای قدرتمندی چون «عشق»، «لینکلن»، «زندگی پی» و «30دقیقه بامداد» شانسی نداشت، بزرگترین شگفتی شب برگزاری هشتادوپنجمیندوره جوایز سینمایی اسکار را رقم زد و جایزه بهترین فیلم را برد. نکتهای که شانس این فیلم را تقریباً به صفر رسانده بود عدم نامزد شدن «بن افلک» در شاخه کارگردانی بود و آکادمی اسکار بسیار بهندرت مهمترین جایزه را به فیلمی میدهد که کارگردانش جزو نامزدها نیست. البته در انتخاب این فیلم مسائل سیاسی تأثیر زیادی داشت و برنده اسکار نیز در یک تماس ویدئویی بهصورت مستقیم از کاخ سفید اعلام شد. فهرستی از برترین آثار تاریخ سینمای جهان را نمیتوان یافت که فیلم «همشهری کین» ساخته ۱۹۴۱ «اورسن ولز» در صدر آن نباشد. این فیلم علیرغم فوقالعادهبودن نتوانست اعضای آکادمی اسکار را تحتتأثیر قرار دهد و در عین ناباوری فیلم «چه سرسبز بود دره من» ساخته «جان فورد» چهره محبوب آکادمی، اسکار بهترین فیلم را ربود. فیلم «سکوت برهها» با داستانی مسحورکننده یکی از بهیادماندنیترین قاتلان سریالی را به دنیای سینما معرفی کرد. این فیلم از نادر فیلمهایی هست که پنج جایزه اصلی جوایز اسکار را بهخود اختصاص داده است: بهترین فیلم، کارگردانی، بازیگر مرد، بازیگر زن و فیلمنامه. درحالیکه این فیلم درواقع شایسته دریافت همه این جایزهها بود بحثهایی پیرامون اعطای جایزه اسکار بهترین بازیگر مرد به «آنتونی هاپکینز» مطرح شد. البته این بحثها نه بهدلیل انتقاد از بازی «هاپکینز» بود بلکه بهسبب زمان بسیارکوتاه ۱۵دقیقهای حضور او در فیلم بود اما بااینوجود ۱۵دقیقه نقشآفرینی درخشان «هاپکینز» برای آکادمی اسکار کافی بود تا او را برنده جایزه بهترین بازیگر نقش اصلی مرد معرفی کند. کسب اسکار بازیگری اتفاق مهمیست و مهمتر این است بازیگری این جایزه را دریافت کند که حتی پیشازاین نامزد هم نشده بوده و تمام رقبای او حداقل یک اسکار بازیگری در کارنامه داشته باشند. این داستان «آدریان به رودی» بازیگر فیلم «پیانیست» ساخته «رومن پولانسکی» است که در سال ۲۰۰۲ میلادی ۲۹ساله بود. وی با کسب این جایزه جوانترین برنده اسکار نقش اصلی مرد در جوایز اسکار نام گرفت و رقبای نامدار؛ «دنیل دیلوئیس»، «جک نیکلسون»، «نیکلاس کیج» و «مایکل کین» را از پیشرو برداشت. فیلم «راکی» محصول سال ۱۹۷۶ معجزهای خلق کرد و «سیلوستر استالونه» بازیگر و نویسنده این فیلم را به یک پدیده جهانی تبدیل کرد. این فیلم درحالی جایزه اسکار بهترین فیلم را در میان شگفتی همگان به خانه برد که رقیبی چون «راننده تاکسی» اسکورسیزی را در مقابل میدید و دیگر نامزدها نیز شامل «همه مردان رئیسجمهوری»، «در راه افتخار» و «شبکه» بودند. «ژولیت بینوش» در سال ۱۹۹۶ برخلاف پیشبینیها درحالی برنده اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل زن برای فیلم «بیمار انگلیسی» شد که انتظار میرفت «لورن باکال» برای فیلم «آینه دو چهره دارد» این عنوان را دریافت کند. بااینحال، «بینوش» بهعنوان دومین بازیگر فرانسوی این جایزه را به خانه برد و سخنرانی او پس از کسب جایزه نیز نشان داد او چقدر شگفتزده است. یکیدیگر از انتخابهای آکادمی که همچنان موجب تعجب همگان میشود، شکست فیلم «آپولو ۱۳» بهکارگردانی «ران هاوارد» از فیلم «بِیب» در شاخه بهترین جلوههای ویژه بصری بود. ظاهراً آکادمی مجموعاً بهایننتیجه رسیده نمایش حیواناتی که در مزرعه صحبت میکنند دستاورد بزرگتری از ساخت یک فیلم ماجراجویانه و فضاییست. فیلم «بیب» حتی به جمع نامزدهای نهایی اسکار بهترین فیلم در کنار آثار چون «شجاع دل» و «عقل و احساس» نیز راه یافت. تقریباً همه بچههای نهساله ایدهای دربارهاینکه در آینده میخواهند چه شغلی داشته باشند ندارند اما «آنا پکین» دراینسن نام خود را بهعنوان یک بازیگر تثبیت کرده بود. او برای اولین حضورش مقابل دوربین در فیلم رمانتیک «پیانو» نامزد جایزه اسکار بهترین نقش مکمل زن شد. همانطورکه مطمئناً برای همه بسیار شوکهکننده بود این بازیگر خردسال و تازهکار برای این فیلم با شکستدادن «اما تامپسون»، «ویونا رایدر»، «هولی هانتر» و «رُزی پرز» موفق به کسب اسکار شد. رقابت بهترین بازیگر مرد در سال ۱۹۹۹ واقعاً سخت بود و نامهایی مانند «تام هنکس»، «ایان مککلین»، «نیک نولتی»، «ادوارد نورتون» و «روبرتو بنینی» نامزد این شاخه بودند. بااینحال، «بنینی» با تبدیلشدن به اولین برنده در یک نقش غیرانگلیسیزبان، تاریخساز شد و برای فیلم «زندگی زیباست» جایزه گرفت. او نامزد چهار اسکار در بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر نقش اول مرد، بهترین فیلمنامه و بهترین فیلم خارجی شد که در بهترین بازیگر نقش اول و بهترین فیلم خارجی، اسکار گرفت. «بنینی» بههمراه «لارنس الیویه»، تنها کارگردانانی هستند که اسکار بازیگری دریافت کردهاند. همانطورکه اعلام برندگان در برخی جوایز سینمایی سورپرایزهایی را برای اهالی سینما رقم میزند، در شایستگی نامزد شدن برخی چهرهها نیز تردید وجود دارد. «بیاتریس استرایت» بازیگر کمدی «شبکه» با حضور پنجدقیقه و ۴۰ثانیه دراینفیلم نهتنها نامزد اسکار شد بلکه آکادمی جایزه نقش مکمل زن را نیز به او اعطاء کرد تا رکورددار کوتاهترین نقشآفرینی برنده اسکار نام گیرد./ ایسنا