پرده‌برداری از رقیب انتخاباتیِ اردوغان
کمال قلیچداراوغلو؛ گاندیِ ترکیه!
اپوزیسیون ترکیه پس از مشاجره فراوان بالاخره چندی‌پیش کمال قلیچداراوغلو را به‌عنوان نماینده خود برای رقابت با رجب طیب اردوغان در انتخابات آتی برگزید. دراین‌گزارش به معرفی او پرداخته‌ایم؛ ازجمله‌اینکه چرا او را «گاندی ترکیه» لقب داده‌اند. به‌گزارش ایسنا؛ او در‌گفت‌وگو‌با «فایننشال تایمز» گفت: «به‌رغم‌اینکه من و هم‌پیمانانم عملیات ویژه نظامی روسیه در اوکراین را درست نمی‌دانیم؛ اما آنکارا روابط اقتصادی با روسیه را حفظ خواهد کرد». قلیچداراوغلو همچنین به این روزنامه گفت؛ وظیفه ریاست‌جمهوری او جلوگیری از تبدیل ترکیه به یک حکومت استبدادی مطلق؛ بلکه احیای نهادهای دموکراتیک و آغاز حل مشکلات اقتصادی این‌کشور خواهد بود. او اضافه کرد که استقلال دستگاه قضا، آزادی رسانه و آزادی بیان (تمام این‌‌ها باید برگردند) مهم‌اند؛ اولویت ما آزادی و دموکراسی خواهد بود. رهبر حزب مردم جمهوری‌خواه ترکیه افزود: «ترکیه نمی‌تواند پنج‌سال‌دیگر را در دوره اردوغان از دست بدهد!»
کمال قلیچداراوغلو، رهبر بزرگ‌ترین حزب اپوزیسیون ترکیه، یعنی حزب مردم جمهوری‌خواه نماینده ائتلاف شش حزب اپوزیسیون این‌کشور دررقابت‌با رجب طیب اردوغان در انتخابات ۱۴ مه (۲۴ اردیبهشت) است. تقویم انتخاباتی از ۱۰ مارس آغاز شده و او نامزدی‌اش را دوشنبه (۶ مارس) اعلام کرد. در سال‌های گذشته از قلیچداراوغلو به‌عنوان معادل ماهاتما گاندی در سیاست امروز ترکیه یاد شده است. گاهی او را «گاندی کمال» یا «گاندی ترکیه» می‌نامند. رویترز در گزارشی دلیل این نام‌گذاری را شباهت ظاهری او به ماهاتما گاندی معرفی کرد که او هم فردی ریزاندام بود. پولیتیکو نیز نوشت که سبک‌وسیاق سیاستمداری او مانند گاندی «افتاده و فروتن» است. حزب چپ‌گرای میانه‌روی مردم جمهوری‌خواه که او ریاستش را برعهده دارد، توسط «مصطفی کمال آتاتورک» بنیان‌گذار ترکیه مدرن تأسیس شد و قدیمی‌ترین حزب سیاسی این‌کشور است. جان دوندار؛ روزنامه‌نگار تبعیدی ترکیه و دبیر سابق روزنامه «جمهوریت» که از ۲۰۱۶ در آلمان زندگی می‌کند در ۲۰۱۷ در مقاله‌ای در واشنگتن‌پست نوشت: انتخاب عنوان گاندی برای قلیچداراوغلو که از ۲۰۱۰ آغاز شده، بیش‌ازآنکه از شباهت او به انقلابی‌گری یا پیشینه گاندی ربط داشته باشد، صرفاً از شباهت ظاهری‌اش به این انقلابی هندی ناشی می‌شود. زمانی‌که «انیس بربراوغلو» معاون رسانه‌ای قلیچداراوغلو که مدت‌هاست هدف حملات اردوغان قرار دارد، به ۲۵ سال حبس به‌اتهام جاسوسی محکوم شد، قلیچداراوغلو راهپیمایی اعتراضی ۴۵۰کیلومتری از استانبول به آنکارا را آغاز کرد و بسیاری از طرفدارانش هم او را همراهی کردند. این‌اقدام او را در اذهان عمومی به‌عنوان یکی از چهره‌های اپوزیسیون ثبت کرد. جان دوندار در مقاله‌اش در ۲۰۱۷ نوشت: برخی این راهپیمایی او را با «رژه نمک» ۳۸۵کیلومتری گاندی در ۱۹۳۰ مقایسه می‌کنند که دراعتراض‌به سلطه بریتانیا بر نمک هند برگزار شد. راهپیمایی گاندی به بازداشت کوتاه‌مدت ۶۰هزار شرکت‌کننده منجر شد که نهایتاً همه آن‌ها آزاد شدند؛ اما در ترکیه ۲۰۰هزارتن زندانی داریم و همه ۳۷۲ زندان این‌کشور تکمیل ظرفیت هستند. آمار دقیقی درباره زندانیان سیاسی ترکیه در دست نیست اما مقامات مسئول در فوریه ۲۰۲۲ اعلام کردند که تعداد زندانیان ۳۰۹هزار و ۵۵۸تن است. کمال مردی ۷۵ساله است که سال‌ها ریاست تأمین اجتماعی ترکیه را برعهده داشت و بعد از بازنشستگی‌اش بود که وارد سیاست شد. او در ۱۹۴۸ در شرق ترکیه به‌دنیا آمد و خانواده‌اش از اقلیت مسلمان علوی دراین‌کشور هستند. او در آکادمی علوم اقتصادی و بازرگانی آنکارا -که حالا به دانشگاه غازی تغییر نام داده- اقتصاد خواند و پس‌ازآن به مناصب عالی‌رتبه‌ای در سازمان‌های دولتی و خصوصی اقتصاد ترکیه رسید. قلثیچ‌داراوغلو در ۲۰۰۲ به‌عنوان یکی از نمایندگان استانبول وارد پارلمان ترکیه شد، در همان‌سالی‌که حزب عدالت و توسعه اردوغان برای نخستین‌بار به‌قدرت رسید. او به یکی از چهره‌های برجسته مبارزه با فساد در ترکیه بدل شده و در ۲۰۰۷ باز به پارلمان راه یافت. در ۲۰۰۹ در رقابت شهرداری استانبول شکست خورد و در ۲۰۱۰ با رسوای اخلاقی رئیس وقت حزب مردم جمهوری‌خواه، به ریاست این حزب رسید. او در زمان معارفه به‌عنوان رئیس جدید در گردهمایی حزبش به‌عنوان فردی «صادق و سالم» معرفی شد و به طرفدارانش گفت: ما به‌قدرت می‌رسیم تا از حقوق فقرا، سرکوب‌شدگان و کارگران حمایت کنیم. بااین‌حال، حزب در ریاست قلیچداراوغلو موفقیتی در انتخابات نداشته و اردوغان در یک‌دهه‌گذشته اجازه عرض‌اندام به اپوزیسیون را نداده. میزان محبوبیت حزب مردم جمهوری‌خواه در نظرسنجی‌ها هرگز از ۲۵درصد فراتر نرفته. بزرگ‌ترین موفقیت این حزب در ۲۰۱۹ حاصل شد یعنی وقتی نمایندگان این حزب در انتخابات شهرداری پنج استان از شش استان بزرگ ترکیه پیروز شدند؛ ازجمله استانبول و ترکیه. فارغ از عملکرد انتخاباتی این حزب، «موفقیت» قلیچداراوغلو را باید در اصلاحات خاموشی دنبال کرد که در حزبش ایجاد کرده است. در دوره ریاست او رویکردهای سفت‌وسخت پیروان «کمالیسم» یا «آتاتورکیسم» رفته‌رفته جای خود را به رهبرانی داده که به ایدئال‌های سوسیال‌دموکرات اروپای امروز نزدیک‌تر هستند. او علاوه‌بر حزب خود، از حمایت پنج اپوزیسیون اصلی ترکیه هم برخوردار است. در 6 مارس این شش حزب بالاخره توافق کردند که قلیچداراوغلو را به‌عنوان نماینده ائتلاف «میز شش‌نفره» در برابر اردوغان انتخاب کنند. مرال آکشنر؛ رهبر حزب «خوب» که دراین‌ائتلاف حضور دارد، ابتدا با او مخالف بود و سعی داشت اکرم امام‌اوغلو و منصور یاواش؛ شهردارهای استانبول و آنکارا را نماینده اپوزیسیون کند؛ اما نهایتاً رضایت داد که درصورت پیروزی قلیچداراوغلو، امام‌اوغلو و یاواش معاونان او باشند. حزب «خوب» یکی از مهره‌های قدرتمند اپوزیسیون است و تحلیلگران براین‌باورندکه این سه بازیگر (قلیچداراوغلو، امام‌اوغلو و یاواش) نماینده سه دیدگاه و پایگاه حمایت مردمی متفاوت هستند و درنتیجه، اگر یاواش و امام‌اوغلو در دولت حضور یابند، آکشنر موضع قدرتمندتری در ائتلاف با آنان خواهد داشت. قلیچداراوغلو پس از اعلام نامزدی خود گفت: ما ترکیه را با رایزنی و ازخودگذشتگی رهبری خواهیم کرد. ما درکنارهم حاکمیت اخلاق و عدالت را برپا می‌کنیم. تحلیلگران براین‌باورندکه شرایط اقتصادی بد ترکیه که شاهد کاهش شدید ارزش لیر بوده و وضعیت ناخوشایند رسیدگی به زلزله اخیر که آمار کشته‌هایش به ۵۰هزارتن نزدیک شده، می‌توانند قلیچداراوغلو را دراین‌انتخابات یاری دهند. رویترز در مقاله‌ای نوشت که مخالفان قلیچداراوغلو می‌گویند که او توانایی اردوغان در به‌حرکت‌درآوردن مردم و جذب مخاطبان را ندارد و چشم‌انداز شفافی هم از دوران پسا-اردوغان ارائه نکرده اما حامیانش تأکید دارند که او یک بوروکرات اخلاق‌مدار و مردی صادق است. براساس نتایج نظرسنجی‌ها باید انتظار رقابتی تنگاتنگ در انتخابات ریاست‌جمهوری و پارلمانی باشیم و هیچ‌کس نمی‌تواند کاریزما و شگردهای اردوغان را نادیده بگیرد. او از ۲۰۰۳ ابتدا نخست‌وزیر؛ بعد رئیس‌جمهوری ترکیه بوده و قصد ندارد به این آسانی‌ها قدرت را ترک کند. ائتلاف «کار و آزادی» وابسته به حزب دموکراتیک خلق کردها در بیانیه‌ای با تاریخی‌نامیدن این انتخابات در ترکیه از شهروندان این‌کشور خواست در انتخابات ریاست‌جمهوری به «قلیچدار اوغلو» رأی دهند. وبگاه خبری «فرانس ۲۴» گزارش داد که «مدحت سنجار» رئیس مشترک حزب دموکراتیک خلق‌ها در اظهاراتی به روزنامه «سوزجو» ترکیه گفت: «اهدافمان یکسان است و به‌همین‌دلیل تصمیم گرفتیم از کلیچدار اوغلو حمایت کنیم». مدحت سنجار افزود: «هدف حزب دموکراتیک خلق‌ها زمینه‌سازی برای پیروز‌شدن اپوزیسیون ترکیه در دور نخست انتخابات ریاست‌جمهوری‌ست». طبق آخرین نظرسنجی‌ها؛ کلیچدار اوغلو که ریاست شش حزب اپوزیسیون را برعهده دارد، در موقعیت مناسبی در رویارویی با اردوغان قرار دارد. نامزد حزب دموکراتیک خلق‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۱۸ توانست با کسب ۸.۴درصد آرا در جایگاه سوم قرار گیرد. از‌سوی‌دیگر دولت ترکیه این حزب را متهم می‌کند که با حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) مرتبط است؛ گروهی که دولت آنکارا آن‌را در فهرست تروریستی خود قرار داده است. «صلاح‌الدین دمیرتاش» عضو برجسته و شخصیت اصلی حزب دموکراتیک خلق‌ها نیز به‌اتهام تبلیغ برای تروریست از سال ۲۰۱۶ زندانی‌ست. حزب دموکراتیک خلق‌ها از حزب حامی کردها با خطر ممنوعیت روبه‌روست. این حزب برای انتخابات پارلمانی ترکیه که هم‌زمان با انتخابات ریاست‌جمهوری برگزار خواهد شد، زیر پرچم حزب چپ‌گرای سبز نامزدهایی را معرفی کرده است. انتخابات ریاست‌جمهوری و پارلمانی ترکیه قرار است که ۱۴ ماه می (۲۴ اردیبهشت) برگزار شود.