جامجهانی 2023 هم با همه تلخی و شیرینیهایش تمام شد. طبق معمول اما حکایتِ «آموختن از آنچه پشتسر گذاشتیم» باقیست. بیشک ایندوره نیز نکاتی ارزنده را به ما یاد داده و زوایایی را برایمان روشن کرده که توجه به آنها میتواند نهتنها باعث شود تورنمنت بعدی را سالمتر و کاملتر ازهرجهت برگزار کنیم؛ بلکه برای ارتقای جوانب مختلف و متنوع فوتبال زنان نیز بهشکلی کلی تأثیرگذار باشد. گزارش 19 اوت 2023 نشریه The Guardian، به 10 درسی که از تماشای مسابقات ایندوره میتوان فراگرفت، اشاره کرده است.
1. رکوردهایی برای شکستن
طی بازیهای امسال، رکوردهای متعددی در داخل و خارج از زمین شکسته شده است. برای اولینبار «آلمان» در مرحله گروهی حذف شد و «ایالاتمتحده» نتوانست جزو سه تیم اول باشد و حداقل یک برنز کسب کند؛ و در یکشانزدهم شکست خورد. ازآنسو، رکورد کلی حضور یکمیلیون و 353هزار و ششنفر تماشاچی در «جامجهانی 2015 کانادا» نیز امسال، با رسیدن به بازیِ «سوئد» و «آمریکا» شکسته شد. بهطورخلاصه باید گفت: «جامجهانی 2023 استرالیا و نیوزلند» مسابقاتی برای ثبت در کتابهای تاریخ، نمونهای مثالزدنیست.
2. انحصارینبودنِ گلهای خیرهکننده
قبل از جامجهانی، همیشه بحثهایی درمورداینکه چهکسی میتواند گلهای مسابقات را بزند، وجود دارد. چهکسی آنلحظه جادویی را خلق خواهد کرد که همه را خیره کند؟ اینبار، چند مدعی وجود داشت: مانند ضربه تماشاییِ «لیسی سانتوس» (کلمبیا) در مقابل «انگلیس» در یکچهارم نهایی؛ یا حرکت ترکیبیِ «بئاتریز زانراتو» برزیلی با «آری بورخس» در برابر «پاناما» که معجزه کرد؛ و گل «کتی مککیبِ» ایرلندی که مستقیماً از نقطه کرنر وارد دروازه تیم «کانادا» شد؛ اما ضربه ایستگاهی «مارتا کاکس» (انگلیس) مقابل «فرانسه» در مرحله گروهی باید جایزه «برترین» را بگیرد. اولین گل «پاناما» دراینجامجهانی، از بیرون محوطه جریمه نیز خیرهکننده بود.
3. نیاز همه تیمها به سرمایهگذاریِ بیشتر
اینرویداد، بر ضرورت سرمایهگذاری برای تیمهای ملی زنان تأکید کرده است. «جامائیکا» برای سفر، مجبور به جمعآوری کمکِ مالی شد، تیم «نیجریه» هنوز با فدراسیونشان درگیر اختلاف حقوقیست و «آفریقای جنوبی» نیز قبل از جامجهانی، بهدلیل «مشکلات دستمزد» اعتراض کرد. سرمایهگذاری باید صرفنظرازاینکه تیمها در کدام مرحله از جامجهانی، کارشان پایان میگیرد، انجام شود؛ اما عملکرد خوب بعضیازآنها باعث شده که توجه به اینمسئله جلب شود: پس از پیروزی 3-2 «نیجریه» مقابل «استرالیا»، یکی از بازیکنان سابق فوتبال اهل انگلستان که سابقه بازی در تیم ملی اینکشور را نیز در کارنامهاش دارد؛ بهنام «یان رایت»، در توییتی نوشت: «به آنها پولشان را بده؛ فوتبالیستهای زن نباید برای دریافت دستمزد، بجنگند».
4. خداحافظیهایِ در اوج
بازیکنان متعددی آخرین جامجهانی خود را امسال بازی کردهاند. «مگان راپینو»؛ برنده دو جام همراه با «آمریکا»، در مرحله یکشانزدهم نهایی تعظیم خداحافظیاش را بهنمایش گذاشت. «مارتا» ششمین و آخرین جامجهانی خود را با «برزیل» در مرحله گروهی ماندگار کرد؛ و «کریستین سینکلر» نیز پس از اُوتِ زودهنگام «کانادا» از جامجهانی، اعلام بازنشستگی کرد. «مارتا» در سخنان پراحساسِ خویش، از فوتبال زنان گفت و تصریح کرد: «زمانیکه من شروع کردم، هیچ بُتی در فوتبال زنان وجود نداشت. اگر فوتبال زنان را نشان نمیدادید، چطور ممکن بود نمادهایی زنانه برای اینرشته وجود داشته باشد؟ چطور میتوانستم بفهمم به تیم ملی میرسم و تبدیل به چهره الهامبخش میشوم؟ 20سالپیش اصلاً هیچکس نمیدانست که مارتا در اولین جامجهانی چهکسی بود. 20سالبعد، به مرجع بسیاری از زنان در سراسر جهان تبدیل شدهایم؛ و نهتنها در فوتبال!»
5. لزوم استفاده بیشتر از ویاِیآر
کارت قرمز «لورن جیمز» (انگلیس)، پنالتی منجر به بُردِ «لینا هورتیگ» (سوئد) و گل سرنوشتسازِ «جورجیا استَنوِی» (انگلیس) به «هائیتی»؛ لحظات کلیدی بودند که نیاز به بررسی VAR داشتند: «جیمز» درابتدا یک کارت زرد گرفت؛ اما داور آنرا به «قرمز» ارتقا داد! آن پنالتی که «هورتیگ» مقابل «ایالاتمتحده» به گل تبدیل و این قهرمان سابق را حذف کرد، نیاز به VAR داشت تا مشخص شود پنالتیِ او با فاصله چندمیلیمتری از خط گذشته! و تکگل بازی «انگلیس» و «هائیتی» که «استنوی» ازطریق پنالتی مجدد وارد دروازه کرد؛ آیا واقعاً «کرلی تئوس» که بار اول ضربه را مهار کرد، خطایی کرد و باید ضربه تکرار میشد؟ اینقبیل «مداخلات حیاتی» ثابت میکند که نیاز فوتبال زنان به VAR بهطور گستردهتری باید موردتوجه قرار گیرد. بحث دراینبارهکه آیا در جاهایی مانند «سوپرلیگ زنان»، به این فناوری نیاز است یا خیر، طیِ چند فصل گذشته سروصدا کرده است؛ و این جامجهانی، شواهد زیادی را درمورداینکه چرا باید ویایآر وارد عمل شود را رو کرده است.
6. بونماتی؛ مدعیِ واقعیِ توپ طلا
«آیتانا بونماتی»؛ یکی از مهرههای کلیدی «اسپانیا» در صعود به فینال بود. تواناییِ فنی و خلاقیتش به او کمک کرد سه گل بزند و دو پاسِ گل بدهد؛ عملکرد او مطمئناً باید نامزدیِ توپ طلا را تثبیت کند. «بونماتی» (25ساله) در فصل 23-2022 با «بارسلونا» موفقیتهای سهگانه را کسب کرد: «لیگ برتر فوتبال زنان اسپانیا»، «جام حذفی اسپانیا» و «لیگ قهرمانان اروپا»؛ در آخرینمورد، او با 5 گل، دومین گلزنِ برتر بود و بیشترین پاس گل را (منجر به 7 گل) داشت. کسب مدال اول جامجهانی میتواند به کسب «توپ طلا» کمک کند.
7. جای پیشرفت برای داوریها
بهطورکلی قضاوت درایندوره خوب بود؛ تصمیمات روشن و ثابتی اتخاذ شد و داوران، نگران لغوِ تصمیم در زمین، پس از بررسیِ آن نبودند. البته تعدادی از بازیها بوده که قضاوت در آنها زیرسؤال رفته؛ مثلاً بازی نیمهنهایی «اسپانیا» و «سوئد»؛ و چند خطایی که باید نادیده گرفته میشدند. «آماندا آیلستد» (از سوئد) ناراحتی خود را دراینباره پس از بازی، در فضای مجازی بهاشتراک گذاشت. چند تناقض نیز در کلِ مسابقات وجود داشت: چرا گلِ «لورن جیمز» (انگلیس) به «چین» بهدلیل «آفساید» رَد شد؛ درحالیکه گلِ «سالما پارالوئلو» (اسپانیا) مقابل «سوئد» پذیرفته شد؟ البته باید توجه کرد؛ هیچکس نمیتواند عملکرد بیعیبونقصی داشته باشد، ازجمله داوران. درمجموع، آنها خوب بودند.
8. خداحافظی با تحقیر دروازهبانها
دروازهبانان زن، از گذشته مورد بیاحترامی قرار گرفتهاند و حتی پیشنهادهایی مبنیبر کوچکترکردن دروازهها نیز بهخاطر جثه و تواناییِ زنان، مطرح بوده است. آخرین تغییر، کمی قبل از شروع جامجهانی رخ داد و «مری اِرپس» (دروازهبان انگلیس) فاش کرد که کمپانیِ «نایک» از فروش نمونهسازیشده پیراهن دروازهبان این تیم به هواداران، خودداری میکند! خشم ناشی از این افشاگری، جرقهای شد تا برخی از دروازهبانان، خیرهکننده ظاهر شوند؛ بهطوریکه خودِ «ارپس»، «مکنزی آرنولدِ» استرالیایی و «دافنه فن دومسلارِ» هلندی؛ برنده جوایز «بهترین بازیکن مسابقه» شدند. مسلماً بهترین عملکرد دروازهبانیِ تورنمنت البته متعلق به «زچیرا موشوویچ» (از سوئد) مقابل «ایالاتمتحده» بود. او 11 سِیو موفق طیِ 120دقیقه انجام داد!
9. رقبایی درحدواندازه آمریکا
«ایالاتمتحده» برای مدت طولانی، نیروی مُسلط جامجهانی بود؛ تیمی که بازیهایش همیشه جزو تماشاییترینها قرار داشت؛ اما طیِ 10سالگذشته سخت میتوان ادعا کرد که بازیهایشان ارزش تماشاکردن دارد. آنها جامهای جهانی را پشتسرهم برده بودند و بهعنوان یکی از «برگزیدگان»، وارد این تورنمنت شدند؛ اما خیلیزود با جام خداحافظی کردند. تاکتیکهای آنها؛ بهویژه در مرحله گروهی موردانتقاد قرار گرفت و برخی معتقد بودند: تیم همچنان به داشتنِ آمادگی جسمانیِ برتر متکیست؛ که دیگر این نیز واقعاً صدق نمیکند. «ایالاتمتحده» همچنان یک تیم قابلبحث باقی خواهد ماند؛ اما دیگر حرف اول را نمیزند؛ بالاخره جزر و مدها قطعاً تغییراتی را ایجاد کرده است.
10. کفش طلا و بازهم میازاوا
«سَلما پارالوئلو»، «لیندا کایسِدو» و «مری فاولِر» برخی از بهترین عملکردهای خود را به جهان نشان دادند؛ اما یک بازیکن، برتر از بقیه بود: «هیناتا میازاوا». او پنج گل زد و یک پاس گل داد؛ و علیرغم حذف «ژاپن» در یکچهارم نهایی؛ در صدر جدول ردهبندی «کفش طلا» قرار گرفت. برخی از بازیکنان بودند که میتوانستند و نشد تا او را از جایگاه اول خط بزنند؛ ازجمله «بونماتی» و «جنیفر هرموسو» اسپانیایی (هردو با سه گل و دو پاس گل) و «لورن جیمزِ» انگلیسی (با سه گل و سه پاس گل)؛ و در آخرینمرحله حتی «کادیدیاتو دیانی» فرانسوی و «الکساندرا پاپ» آلمانی (هرود با چهار گل) نیز رکورد او را نتوانستند رکورد او را بشکنند.