جسی اووِنز؛ دونده جنجالیِ مدافع هیتلر؟!
«جیمز کلیولند جسی اووِنز» (متولد ۱۲ سپتامبر ۱۹۱۳ و درگذشته ۲۱ مارس ۱۹۸۰)؛ دونده آمریکایی بود. او در بازیهای المپیک تابستانی ۱۹۳۶ برلین حضور داشت و درآنمسابقات چهار مدال طلا را ازآنخود کرد. او در سال ۱۹۳۶ در حضور «هیتلر» توانست مدال دوی ۱۰۰متر مردان را کسب کند. ویآیپی ورزشگاه المپیک شهر «برلین» بهنام اوست. او نخستین ورزشکار آفریقایی-آمریکاییست که به تبلیغ برای لوازم ورزشی پرداخت. اوج مسائل ورزشی در آلمان نازی را میتوان مسابقات «المپیک تابستان ۱۹۳۶» دانست که مسائل سیاسی نیز در آن نقش پررنگی داشت؛ بهخصوصآنکه نازیها اینرویداد را تبلیغی برای برتری نژاد آریایی میدانستند. انتخاب ورزشکاران آلمانی پیشازآنکه به مهارت آنها در ورزش اهمیت داشته باشد، به چهره آریاییِ آنها اهمیت داشت. طی مسابقات «المپیک تابستانی برلین» تعدادی از دوندگان سیاهپوست آمریکایی نیز به دریافت مدال المپیک نائل شدند. روزنامههای آمریکایی، بُردنِ مدال توسط دوندگان سیاهپوست و دریافت مدال توسط مقامات عالیرتبه آلمان و تشویق آنها ازطرف تماشاگران آلمانی را ردی بر فرضیه نژادپرستی نازیها خواندند. البته موضوع مهم دیگری درخصوص سیاهپوستان، ماجرای دستندادن «هیتلر» با دونده سیاهپوست آمریکایی «جسی اووِنز» است. رسانههای مخالف دولت «هیتلر»، تبلیغات وسیعی بر روی اینموضوع انجام دادند؛ اما درحقیقت، آنروز «هیتلر» بهدستور کمیته برگزاری المپیک و بهدلیل تسریع در مراسم اهدای جوایز؛ از دستدادن با هر ورزشکاری (چه آلمانی و چه غیرآلمانی) منع شده بود. «اووِنز» گفته است که او و «هیتلر» برای یکدیگر دست تکان دادهاند؛ بااینحال، بهگفته برخی منابع؛ «هیتلر» از پیشنهاد عکسگرفتن با «اووِنز» شدیداً خشمگین شد و استفاده آمریکاییها از سیاهپوستان در المپیک را خجالتآور خوانده بو. «اووِنز» گفته است که «هیتلر» به او احترام گذاشته و دست تکان داد؛ درحالیکه رئیسجمهوری آمریکا حتی به وی یک تلگراف نزد! درحالیکه «هیتلر» برای او یک عکس یادبود کابینهاش را با امضای خودش تقدیم کرد. نکته مهم اینکه اگر «هیتلر» با «اووِنز» مخالف بود، چرا او کفشهای سخت کارخانه آلمانی را بهپا داشت و پس از بُرد، برای این کارخانه آلمانی، تبلیغ کرد (کارخانه داسلر متعلق به دو برادر آلمانی بود که در سال ۱۹۴۸ از هم جدا شدند و دو کارخانه آدیداس و پوما را بنیانگذاری کردند). او چهار مدال طلای ۱۰۰متر، ۲۰۰متر، ۴در۱۰۰متر گروهی و پرش طول را بهدست آورد و دشوار توانست جواز حضور در فینال پرش طول را کسب کند؛ درآنمرحله با راهنماییِ «لوتز لمانگ» (حریف آلمانیاش) بهراحتی قهرمان شد. او در همه پرشهایش خطا میکرد؛ اما ناگهان «لمانگ» درحالیکه «هیتلر»، در ورزشگاه حاضر بود، به «جسی» گفت: «دوست من! استارت پرش را کمی عقبتر ببر»؛ و با این تکنیک، بالاتر از هشتمتر پرید و طلا گرفت. «اووِنز» گفت که پس از همه اینماجراها با «هیتلر»، «وقتی به کشور خودم برگشتم، حق نداشتم جلوی اتوبوس سوار شوم. من برای دستدادن با هیتلر دعوت نشدم؛ ولی برای دستدادن با رئیسجمهوری خودمان هم به کاخ سفید دعوت نشدم». آمریکا درآنسالها دوران «جدایی نژادیِ» خود را میگذراند؛ لذا دیدگاه «اووِنز» تعجبآور نیست. «اووِنز» از «هیتلر» بهعنوان مردی «متین» یاد میکرد؛ و لذا توسط برخی، «طرفدار هیتلر» نامیده شده؛ اما دیدگاههای شخصی او را سیاهپوستان دیگر لزوماً نداشتند. او در 66سالگی درگذشت.