ثبت جهانی کاروانسرای بیستون
«کاروانسرای بیستون» متعلق به دوره صفوی، واقع در مجموعهای ثبت جهانیشده در ۳۰کیلومتری شهر کرمانشاه، اخیراً بههمراه ۵۳ کاروانسرای دیگر ایران در «فهرست میراث جهانی یونسکو» قرار گرفت. بهگزارش ایسنا؛ درخصوص چگونگی احداث «کاروانسرای شاهعباسی بیستون» گفته میشود که یکشب «شاهعباس صفوی» خواب ترسناکی میبیند و برایاینکه خوابش تعبیر نشود، نذر میکند تا برای رفاه حال مسافران کاروانسراهایی را در کشور احداث کند. او ۹۹۹ کاروانسرا را در نقاط مختلف کشور بنا میکند و ازاینروستکه امروزه تقریباً در اکثر شهرها کاروانسراهایی با نام شاهعباسی بهچشم میخورد. کرمانشاه نیز از مناطقی بوده که از احداث کاروانسراهای شاهعباسی بینصیب نمانده چراکه ایننقطه از کشورمان از زمانهای باستان محل تردد کاروانیانی بوده که از فلات مرکزی ایران به بینالنهرین میرفتند و بعدها هم زائرین و علمای بسیاری از این سرزمین برای رفتن به عتبات عالیات گذر میکردند. اینکه در گذشته و در عصر طلایی احداث کاروانسراها در دوره صفوی چهتعداد کاروانسرا در کرمانشاه ساخته شده دقیقاً مشخص نیست اما آنچه امروز برجا مانده، سه کاروانسرای بیستون، ماهیدشت و قصر شیرین است که هرسه آنها با نام کاروانسرای شاهعباسی شناخته میشوند. گرچه «کاروانسرای بیستون» بهدستور «شاهعباس اول صفوی» ساخته شده؛ اما باتوجهبه کتیبهای که از «شاهسلیمان صفوی» (١١٠۵-١٠٧٧ هجریقمری) دراینبنا باقی مانده، بهنظر میرسد بنای کاروانسرا در زمان پادشاهی «شاه سلیمان» و صدارت «شیخ علیخان زنگنه» بهپایان رسیده است. این بنا در زمان سلطنت «ناصرالدینشاه قاجار» و صدارت «میرزا آقاخان نوری»، توسط «حاجی جعفرخان معمارباشی اصفهانی» مرمت شد. «کاروانسرای شاهعباسی بیستون» بهواسطه موقعیت قرارگیری آن در یک مجموعه ثبتجهانیشده و واقعشدن بر سر یک شاهراه باستانی از گذشته دارای اهمیت بسیارزیادی بوده است. این کاروانسرای تاریخی طی دورههای گذشته فرازونشیبهای زیادی را پشتسر گذاشته بهگونهایکه در دوره پهلوی بهعنوان انبار غله از آن استفاده میشد و مدتی محل زندگی خانوادههای بیبضاعت بود. بعدها در ابتدای انقلاب اسلامی نزدیک به دودهه دراختیار سازمان امور زندانها بود و پسازآن به میراثفرهنگی واگذار شد تا آنرا مرمت کنند. اوایل دهه ۹۰ پس از مرمتهای زیاد که روی این بنا صورت گرفت، تغییرکاربری داد و به یک هتل پنجستاره بینالمللی تبدیل شد و رفتوآمد گردشگران به آن بالا گرفت. در سال ۱۳۹۵ که اولین اقدامات برای ثبت جهانی کاروانسراهای ایرانی در قالب پرونده مشترک در دستورکار قرار گرفت، ازسوی مسئولین میراث استان سه کاروانسرای «بیستون»، «ماهیدشت» و «قصر شیرین» به وزارتخانه معرفی شد اما از بین آنها «کاروانسرای بیستون» ازسوی ارزیابان یونسکو بهدلیل داشتن برخی شاخصهها انتخاب شد و جزو ۵۴ کاروانسرایی قرار گرفت که پرونده آنها برای ثبت جهانی در سال ۱۳۹۹ به سازمان یونسکو ارسال شد. ۲۸ مهر پارسال بود که ارزیاب یونسکو بازدیدی از این کاروانسرای تاریخی که اکنون با نام «هتل لاله بیستون» معروف شده داشت و حتی یکشب را هم دراینهتل کاروانسرا اقامت کرد. نگاه ارزیاب به شرایط این کاروانسرا کاملاً مثبت بود و این امیدواری بزرگ برای ثبت جهانی «کاروانسرای بیستون» بهشمار میرفت. سرانجام «کاروانسرای بیستون» بههمراه ۵۳ کاروانسرای دیگر مربوط به دورههای ساسانی تا قاجار از ۲۶ استان در تاریخ ۲۶ شهریور 1402 در «چهلوپنجمین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو» در جمع «فهرست میراث جهانی» قرار گرفت.