سبزشویی؛ انهدام طبیعت با نقاب ریا!
«محیطزیستگرایی» (Environmentalism) یک فلسفه، ایدئولوژی و جنبش اجتماعی گسترده درمورد حمایت از طبیعت، زندگی، زیستگاهها و محیط اطراف است. «محیطزیستگرایی»، عمدتاً بر جنبههای زیستمحیطی و مرتبط با منابعطبیعی و «سیاست سبز» متمرکز است؛ اما «اکولوژیگرایی» نوعی از ایدئولوژیست که «بومشناسی اجتماعی» و «محیطزیستگرایی» را ترکیب میکند و این دوم مفهوم بهرغم بعضی همپوشانیها؛ یکی نیستند. «محیطزیستگرایی» از حفظ، احیا و بهبودِ محیط طبیعی و عناصر یا فرآیندهای حیاتیِ سیستم زمین مانند آبوهوا حمایت میکند و میتوانیم از آن بهعنوان جنبشی برای کنترل آلودگی یا حفاظت از تنوع گیاهی و جانوری یاد کنیم؛ ازاینرو، مفاهیمِ «اخلاق سرزمین»، «اخلاق زیستمحیطی»، «تنوع زیستی»، «بومشناسی» و «فرضیه طبیعتبارگی» غالباً دراینفلسفه بهچشم میخورند. دراصل، «محیطزیستگرایی» تلاشیست برای ایجاد تعادل در روابط بین انسانها و سیستمهای طبیعی مختلف که به آنها وابسته هستند؛ بهگونهایکه به همه اجزای آن، درجه مناسبی از پایداری اعطا شود. اقدامات و نتایج دقیق این تعادل، بحثبرانگیز است و راههای مختلفی برای بیان نگرانیهای زیستمحیطی در عمل وجود دارد. «محیطزیستگرایی» و نگرانیهای زیستمحیطی، اغلب با رنگ «سبز» نشان داده میشوند؛ اما این ارتباط، توسط صنایع بازاریابی چنان دچار انحراف شده که امروزه بهمثابه تاکتیکی مزورانه بهنامِ «سبزشویی» از آن یاد میشود: واژهای که به دوروییِ انسانهایِ بهظاهر دوستدار محیطزیست اشاره دارد؛ بهاینصورتکه با ادعایِ «حمایت از محیطزیست»، به محیطزیست و به جامعه انسانی صدمه میزنند. برای اثبات «سبزشویی»، اغلب بهاینموضوع استناد میشود که بیشازآنکه واقعاً در مسیر دوستی با محیطزیست فعالیت کنند، برای «سبزبودن» تبلیغ و هزینه میکنند! Greenwashing (کلمهای ترکیبی که از Whitewash الگوبرداری شده است) که «درخشش سبز» نیز نامیده میشود، شکلی از تبلیغات یا چرخش بازاریابیست که در آن، «روابطعمومی سبز» و «بازاریابی سبز» بهطور فریبندهای برای متقاعدکردن مردم بهاینموضوع استفاده میشوند که محصولات، اهداف و سیاستها «سازگاربامحیطزیست» هستند. شرکتهایی که عمداً استراتژیهای ارتباطی «سبزشویی» را درپیش میگیرند، اغلب اینرا بهمنظورِ فاصلهگرفتن از نقصهای خود یا تأمینکنندگانشان درزمینه حفظ طبیعت، انجام می دهند. نمونهای از «سبزشویی» زمانی رخ میدهد که یک سازمان بهمیزان قابلتوجهی منابع بیشتری را صرف تبلیغات «سبز» نسبت به شیوههای سازگاربامحیطزیست میکند. سادهاینکه: بهجای انجام کارها و اتخاذ روشهایی بهجهتِ کاهش آسیب به محیطزیست، تنها به انجام شوهای تبلیغاتی و شعاری دست میزند. «سبزشویی» میتواند از تغییر نام یا برچسب یک محصول برای تداعی طبیعتگرایی (مثلاً روی محصولیِ حاوی مواد شیمیاییِ مضر) تا ایجاد کمپینهای چندمیلیوندلاری که شرکتهای انرژی آلاینده را دوستدار طبیعت و محیطزیست نشان دهند، متغیر باشد. بهعبارتی، مسیری فریبنده و انحرافی برای پوشش رفتارها، برنامهها و سیاستهای مخربِ یک اداره، کارخانه، شرکت و ... است.