رکوردشکنی تاریخی صادرات نفت ایران
مینا افشاری ترک: آمارهای منابع ثانویه، حکایت از آن دارد که صادرات نفتخام ایران در ماه ژوئن برای نخستینبار به رکورد بیسابقه ۱.۸میلیونبشکه در روز رسید؛ جهشی که در سایه تحریمهای فشرده و تنشهای ژئوپلیتیکی رقم خورد. ثبت رقم جدیدی از صادرات نفت، باز اثبات کرد دیپلماسی اقتصادی هوشمندانه و بهرهبرداری از ظرفیتهای فنی و مدیریتی، میتواند ایران را بهعنوان بازیگری کلیدی در بازار جهانی نفت تثبیت کند. این موفقیت پنجرهای تازه بهسوی تقویت زیرساختها و تنوعبخشی به اقتصاد ملی گشوده است. اینعدد را نه مقامات داخلی، بلکه شرکت بینالمللی ردیابی نفتکشها «ورتکسا» اعلام کرده است؛ موسسهای معتبر که دادههای آن از مسیر تحلیلهای ماهوارهای و رصد دقیق تحرکات دریایی، مبنای ارزیابی بازار انرژی در سطح جهانی قرار میگیرد. همینامر، اعتبار و اهمیت این دستاورد را دوچندان میسازد. براساس دادههای ورتکسا، میانگین صادرات نفتخام ایران در بازه اول تا بیستم ژوئن ۲۰۲۵ (۱۱ تا ۳۰ خرداد) به ۱.۸میلیونبشکه در روز رسید که بالاترین سطح ثبتشده تاکنون است. همچنین تحلیلهای موسسه کپلر نشان میدهد که میانگین صادرات ایران تا 27 ژوئن حدود ۱.۴۶میلیونبشکه در روز بود که رشدی ۴۶درصدی نسبت به ماه میرا نشان میدهد. این جهش صادراتی درحالی رقم خورد که تحریمهای موسوم به «فشار حداکثری» آمریکا همچنان بهقوتخود باقی است. دونالد ترامپ که از ابتدای دوره ریاستجمهوری خود بارها تأکید کرده بود فروش نفت ایران را به صفر خواهد رساند و درهمینراستا، بهمنماه سال گذشته خزانهداری اینکشور وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران را نیز در فهرست تحریمهای مستقیم قرار داد، اینبار با شکست مواجه شد. تیر تحریمهای آمریکا و متحدانش درحالی باردیگر به سنگ خورد که صادرات نفتخام ایران نهتنها متوقف نشد بلکه در روزهاییکه جمهوری اسلامی ایران ۱۲روز جنگ تحمیلی را پشتسر میگذاشت، روندی صعودی بهخود گرفت و رکوردی تاریخی بهثبت رساند. درواقع، عملکرد مدیریت ارشد صنعت نفت بهویژه شخص وزیر نفت که تنها وزیر تحریمی دولت چهاردهم بهشمار میرود، نقش تعیینکنندهای در استمرار صادرات، حفظ ثبات و عبور از بحران ایفا کرد. دیپلماسی انرژی، بهرهبرداری از ظرفیتهای لجستیکی و اتخاذ تصمیمات راهبردی در وزارت نفت، مجموعهای از اقدامات را رقم زد که ثبات در روند صادرات را تضمین کرده است. طبق گزارش آژانس بینالمللی انرژی، میانگین صادرات نفت ایران در نیمه نخست ۲۰۲۵ نزدیک به ۱.۷میلیونبشکه در روز بود که نشاندهنده استمرار و تعادل در مسیر فروش نفت است. موفقیت ایران در ثبت رکورد ۱.۸میلیونبشکه صادرات روزانه در ژوئن ۲۰۲۵، نشاندهنده بلوغ مدیریتی و پایداری استراتژی انرژی کشور است. این موفقیت در میانه فشارهای تحریمی و تنشهای ژئوپلیتیکی، گواه اراده قوی در دیپلماسی اقتصادی و بهرهبرداری هوشمندانه از ظرفیتهای فنی است. اکنون ایران بهعنوان سومین صادرکننده بزرگ اوپک، درآستانه رقابت جدیتر در بازارهای جهانی قرار دارد و با برنامهریزی دقیق میتواند از این موج صادراتی برای رونق تولید داخلی و تقویت زیرساختها استفاده کند؛ امریکه مسیر رشد پایدار اقتصاد را هموار خواهد ساخت. همانگونه که اشاره شد، بهمنماه پارسال محسن پاکنژاد وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران، بهدلیل تلاش برای افزایش صادرات نفت ازسوی ایالاتمتحده آمریکا تحریم شد، تحریمی جدید درواکنشبه یک تلاش ملیگرایانه؛ اما پاکنژاد از تلاش برای بهبود صادرات نفت کوتاه نمیآید تاآنجاکه در جمع رسانهها ضمن رد کاهش فروش نفت کشورمان، اعلام کرد: طبیعتاً تحریمها با هدف اعمال محدودیت در فروش نفت اعمال شدهاند، اما ما نیز متناسب با این محدودیتها، راهکارهای خاص خود را درپیش گرفتهایم. ازاینرو این تحریمها تأثیر قابلتوجهی بر روند فروش نفتخام ایران طی سالهای اخیر نداشتهاند. وی دربارهاینکه ایران همچنان نفت را بهعنوان منبع درآمد میبیند یا بهسمت توسعه حرکت کرده، تأکید کرد: ما نفت را بهعنوان یک ثروت ملی تلقی میکنیم، اما درعینحال تلاش داریم مفهوم «صیانت از ذخایر» را نیز بهدرستی معنی کنیم. برخی تصور میکنند صیانت از ذخایر بهمعنای باقیماندن نفت در زیر زمین برای نسلهای آینده است اما واقعیت اینکه طبق برآوردهای بینالمللی، جهان ممکن است در آینده بهتدریج سمت کاهش نقش سوختهای فسیلی در تأمین انرژی حرکت کند. وزیر نفت ادامه داد: این دیدگاه مخالفانی هم دارد و بسیاری معتقدند تازمانیکه سوختهای فسیلی وجود دارند، همچنان نقش اصلی را در تأمین انرژی ایفا خواهند کرد؛ پس هرچقدر در شرایط اقتصادی مناسب، با رعایت صرفه و مقیاسهای اقتصادی، نفتخام را استخراج و به ثروتهای مولد روی زمین تبدیل کنیم، درواقع برای آینده کشور سرمایهگذاری کردهایم. پاکنژاد درباره تفاوت رویکرد دولت دوم ترامپ با دوره اول ریاستجمهوری او نیز گفت: در دوره پیشین و اکنون همواره شعارهایی درباره محدودسازی فروش نفت ایران مطرح شده اما ما باور داریم که میتوانیم از این محدودیتها عبور کنیم. تجربه نیز نشان داده که این فشارها تأثیر تعیینکنندهای بر ادامه روند صادرات نفت ایران نداشتهاند. واقعیت آناستکه از زمان کشف نفت بهعنوان یک سوخت و آغاز فرایند بهرهبرداری و صادرات آن، همواره نام ایران در عرصههای مختلف میدرخشید و اینموضوع هم سبب شده که ایران به یکی از بازیگران بزرگ حوزه انرژی جهان تبدیل شود تاآنجاکه هرنوع تهدید و تحریم آن، تأثیری بر قیمتهای جهانی و تولید دیگر کشورها داشته باشد. نفت ایران اگرچه در شرایط تحریمی قرار دارد اما جهانیان میدانند و پذیرفتهاند که حذف نام ایران بهعنوان یکی از قدیمیترین جوامع تولید و صادرکننده نفت از لیست صادرکنندگان نفتی جهان، امری بعید است و هر تلاشی برای اینامر، دودی است که بهچشم خود تحریمکنندگان و سپس همپیمانانشان خواهد رفت.ایرنا