جایزه مصطفی(ص)؛ و تقویت دیپلماسی علمی
مهتاب چابوک: بنیاد علموفناوری مصطفی با برگزاری رویداد جایزه مصطفی ضمن شناسایی و تجلیل از دانشمندان برجسته و تسهیل همکاریهای پژوهشی بینالمللی، نقش مهمی در تقویت شبکه علمی کشورهای اسلامی ایفا میکند. بنیاد علموفناوری مصطفی(ص) با چشمانداز گسترش صلح، امنیت و رفاه بشریت فعالیتش را از سال ۱۳۹۱ آغاز کرده و مأموریت اصلی خود را توسعه علموفناوری در جهان اسلام قرار داده است. این بنیاد برای تحقق این هدف، شناسایی و تجلیل از دانشمندان برجسته، فراهمکردن زمینه توسعه تعاملات پژوهشگران و افزایش همکاری و همافزایی کشورهای اسلامی در حوزههای علموفناوری را با تأکید ویژه بر فناوریهای پیشرفته در دستورکار دارد. درراستای تجلیل از دانشمندان برجسته و ایجاد بستر همکاری و توسعه علمی در جهان، جایزه مصطفی (ص) بهعنوان نمادی از شایستگی و برتری علمی در سطح بینالمللی شکل گرفته است. این جایزه به اثر نوآورانهای تعلق میگیرد که در مرزهای دانش توسط افرادی شاخص در حوزههای علموفناوری ارائه شده و زمینهساز بهبود زندگی بشر باشد. برگزیدگان جایزه، علاوهبر دریافت لوح و مدال جهانی مصطفی، مبلغ ۵۰۰ هزاردلار جایزه نقدی را که از محل خیرین و موقوفات علموفناوری تأمین شده، دریافت میکنند و در مراسمی باشکوه با حضور دانشمندان و فرهیختگان از کشورهای مختلف جهان موردتقدیر قرار میگیرند. 20درصد از مبلغ جایزه مصطفی بهعنوان پشتیبانی از فعالیت برگزیدگان در قالبهای مختلف اختصاص مییابد که شامل اعطای گرنت پژوهشی برای ارائه به پژوهشگران کشورهای اسلامی، کمکهزینه فرصتهای مطالعاتی، کمکهزینه سفر برای حضور در رویدادهای بنیاد یا کشورهای اسلامی، گرنت برای انتشار مقالات مشترک با پژوهشگران کشورهای اسلامی، کمکهزینه انجام پروژههای مشترک، راهاندازی مراکز مشترک علمی، پذیرش دانشجو در مقاطع تحصیلات تکمیلی کشورهای اسلامی، عضویت و فعالیت در مجامع علمی کشورهای اسلامی و سایر برنامههای پیشنهادی موردتأیید بنیاد است. مدال جایزه مصطفی با الهام از اسطرلاب و سنگ عقیق در مرکز آن بهعنوان نماد اسلامی طراحی شده است. یکی از ویژگیهای مهم این مدال، محوریت شکل هندسی دایره است که با مفهوم بینهایت و جاودانگی در تاریخ انسان پیوند دارد و کروی بودن زمین را نیز تداعی میکند. این نماد یادآور ایننکته است که علم و دانش مرز نمیشناسد و توسعه مرزهای دانش توسط دستاوردهای علمی برتر، یکی از ملاکهای اصلی اعطای جایزه مصطفی است. سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی بر روی مدال حک شدهاند و پایهای آنرا نگه میدارند. جایزه مصطفی درابتدا در چهار حوزه فناوری نانو، زیستفناوری، فناوری ارتباطات و بخش عمومی (سایر حوزهها) اهدا میشد؛ اما از سال ۲۰۱۹ و با افزودهشدن «برگزیده مقیم کشورهای اسلامی» در کنار «برگزیده جایزه مصطفی»، جوایز در سه حوزه فناوری نانو، زیستفناوری و علومپایه اعطا میشود. برگزیدگان جایزه مصطفی اینها هستند: در سال ۲۰۱۵: عمر یاغی درزمینه علموفناوری نانو با اثر چارچوبهای فلز آلی (MOFs) و جکی ای-رو یینگ در حوزه نانوزیستی با اثر ساخت مواد و سیستمهای پیشرفته زیستی با ساختار نانویی، ازجمله نانوذرات پلیمری در سیستمهای پاسخدهنده محرک برای دارورسانی هوشمند در بدن، هردو جایزه نقدی ۵۰۰هزاردلاری دریافت کردند. عمر یاغی از حوزه نانوفناوری و جکی ای-رو یینگ از بخش عمومی (سایر حوزهها) انتخاب شدند. در سال ۲۰۱۷: سامی ارول گلنبه (متولد ترکیه) با دستاورد شبکه G و محمدامین شکراللهی (متولد ایران) با دستاورد رپتور کد درزمینه فناوری ارتباطات برگزیده شدند. جایزه نقدی ۵۰۰ هزاردلاری میان این دو تقسیم و به هرکدام ۲۵۰ هزاردلار پرداخت شد. پسازآن و از سال ۲۰۱۹، جایزه برگزیده مقیم کشورهای اسلامی نیز به جوایز اضافه گردید. در سال ۲۰۱۹: اوگور شاهین (متولد ترکیه) استاد پزشکی دانشگاه ماینز آلمان، با اثر توسعه و آزمایش بالینی واکسنهای درمان سرطان براساس mRNA برای هر بیمار بهصورت فردی و علی خادمحسینی (متولد ایران) عضو انجمن شیمی آمریکا و استاد رادیولوژی، مهندسی شیمی و مهندسی زیستی دانشگاه کالیفرنیا، با اثر هیدروژلهای نانو و بایو ساختار برای کاربردهای زیستپزشکی، هرکدام ۲۵۰ هزاردلار دریافت کردند. همچنین سه برگزیده مقیم کشورهای اسلامی شامل عمران اینان (عضو انجمن فیزیک آمریکا و رئیس دانشگاه کوک، متولد ترکیه) با دستاورد در فیزیک یونوسفری و جوی، حسین بهاروند (استاد زیستشناسی و فناوری سلولهای بنیادی پژوهشگاه رویان، متولد ایران) با اثر در درمان پارکینسون و AMD چشم با سلول درمانی و محمد عبدالاحد (استاد دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه تهران، متولد ایران) با دستاورد در حوزه نانوالکترونیک، جایزه ۵۰۰هزاردلاری را میان خود تقسیم کردند. در سال ۲۰۲۱: کامران وفا (استاد فیزیک دانشگاه هاروارد، متولد ایران) با دستاورد در حوزه فیزیک نظری (نظریه F) و زاهد حسن (استاد فیزیک دانشگاه پرینستون، متولد بنگلادش) با دستاورد در حوزه فیزیک کوانتوم (نیمهفلزهای فرمیون ویل)، جایزه نقدی ۵۰۰هزاردلاری را میان خود تقسیم کردند. سه برگزیده مقیم کشورهای اسلامی نیز شامل محمد صائغ (استاد پزشکی و ایمنیشناسی دانشگاه آمریکایی بیروت، متولد لبنان) با دستاورد در درمانهای نوین برای بهبود نتایج آلوگرافت کلیه و قلب، یحیی تیعلاتی (استاد فیزیک دانشگاه محمد الخامس، متولد مراکش) با دستاورد در فیزیک نظری و ذرات و محمد اقبال چودری (رئیس مرکز ICCBS دانشگاه کراچی، متولد پاکستان) با دستاورد درزمینه شیمی آلی زیستی، جایزه ۵۰۰ هزاردلاری را میان خود تقسیم کردند. در سال ۲۰۲۳: مراسم اعطای جایزه در چهلستون اصفهان برگزار شد. احمد حسن (متولد مصر) با دستاورد درزمینه علموفناوری اطلاعات و ارتباطات (کاوش مخازن نرمافزاری) و امید فرخزاد (متولد ایران) با اثر درزمینه زیستی و پزشکی هرکدام ۲۵۰ هزاردلار دریافت کردند.مهر