کودکان نامرئی در آموزش
امین کمالیفرد: زنگ سال تحصیلی جدید درحالی بهصدا درآمد که طبق اتفاق هرسال، جمعیتی از دانشآموزان بهدلایل مختلف از چرخه آموزشی خارج شده و از ادامه علمآموزی جا ماندهاند؛ نهاد آموزشوپرورش در دولت چهاردهم و درپی تحقق عدالت آموزشی درتلاش است تا این کودکان که بهدلایل مختلف از چرخه نظام تعلیموتربیت دور میمانند را بر سر کلاسهای درس بازگرداند. سال تحصیلی با حضور حدود ۱۷ میلیون کودک در پایهها و مقاطع مختلف تحصیلی آغاز شد. برخورداری از آموزشوپرورش مناسب، بازی و همنشینی با همسالان، لبخند و شادیهای کودکانه در مدارس و حسکردن مهر معلم هرچند حق طبیعی و قانونی همگان است اما برای برخی کودکان اینموضوعات و ادامه تحصیل تنها یک رؤیاست و خیلیزود ناگزیرند که بزرگ شوند. بازماندهازتحصیل، پدیدهای تلخ و نامآشنا که همیشه در نظام آموزشی کشور موردبحث و رسیدگی است؛ بازماندگان به گروه سنی از جمعیت اطلاق میشوند که در سنین مدرسه (۶ تا ۱۸ سال) قرار دارند اما در چرخه آموزشی کشور حضور ندارند؛ یعنی در زمان فعالیت مدارس، خارج از کلاس بههردلیلی وارد چرخه آموزش نشدند یااینکه بعد از مدت کوتاهی از آن خارج میشوند. پدیده بازماندگان یا ترکتحصیل در فضای آموزشی را میتوان ناشی از علل متعدد در معلولیتهای شدید، مشکلات اقتصادی، بیسرپرستی و یا بدسرپرستی، اشتغالبهکار، مهاجرت خانوادهها، موانع فرهنگی در برخی مناطق برای دختران، نبود زیرساختهای دانست که این تهدید میتواند نسل آینده کشور را درمعرضآسیب قرار دهد. باید علت بازماندگی از تحصیل را از زوایای مختلف بازجست که چرا بسیاری از اینافراد بهدلایل مختلف از تحصیل بازمیمانند؟ اینافراد در چه وضعیتی هستند و نهادهای مختلف برای بازگرداندن مجدد آنان به تحصیل چه راهحل و مسیر ابتکاری را پیش گرفته تا شرایطی برای اینافراد رقم بخورد و آنان بتوانند مجدد ادامه تحصیل را از سر گیرند. جمهوری اسلامی ایران هم درراستای ضرورت تحصیل دانشآموزان و تأثیر آن در توسعه جامعه و باتوجهبه آموزههای اسلامی در حوزه عدالت در علمآموزی، امکانات و تجهیزات مختلف را برای آموزش رایگان فرزندان فراهم کرده و اینموضوع در پرتو اصل ۳۰ قانون اساسی بهصورت یک تکلیف برای دولت درآمده است. اکنون در دولت چهاردهم، عدالت آموزشی دیگر یک گزینه اخلاقی یا یک پروژه جانبی در برنامه توسعه ملی نیست؛ بلکه یک ضرورت استراتژیک برای تضمین شکوفایی کشور در قرن فعلی است. نادیدهگرفتن فقر آموزشی بهمعنای سرمایهگذاری بر روی کاهش رشد اقتصادی، افزایش نابرابری درآمدی و تضعیف انسجام اجتماعی در آینده است. از موضوعات مهمی که در دوره فعلی وزارت آموزشوپرورش مطرح است و متولیان آن نیز بارها به آن پرداختهاند؛ مربوط به عدالت آموزشیست. نهضت عدالت آموزشی را باید یکی از کلانپروژه مهم دولت چهاردهم با محوریت شخص رئیسجمهور دانست که دراینراستا بیش از ۶۰ نشست مختلف برای پیشبرد بهتر اینطرح برگزار شد البته هرچند تمام دولتهای قبل (بعدازانقلاب) خدمات و اقدامات زیادی را دراینحوزه انجام دادند اما مسعود پزشکیان با نگاهی راهبردی به آموزشوپرورش، این وزارتخانه را نقطه آغاز تحول پایدار در کشور توصیف کرد. علیرضا کاظمی وزیر آموزشوپرورش بابیاناینکه عدالت آموزشی را نباید صرفاً به توسعه فضا و تجهیزات محدود کنیم، گفت: عدالت باید در عرصههای مختلف پرورشی، فرهنگی، تربیتی و حتی در کیفیت یادگیری دانشآموزان پیگیری و برقرار شود و امروز وظیفه داریم محرومیتها را در همه ابعاد شناسایی و برای رفع آن اقدام کنیم. موضوع بازماندگی از تحصیلی و بازگرداندن دانشآموزان به حیطه علمآموزی یکی از اقدامات نرم برای تحقق عدالت آموزشی است. براساس اعلام مسئولان آموزشوپرورش باتوجهبه آمار بهدستآمده، اکنون حدود یکمیلیون و ۶۰ هزار دانشآموز بازماندهازتحصیل در کشور شناسایی شده است که بیش از ۱۶۰ هزارنفر آنها مربوط به دوره ابتدایی هستند و ازآنجاکه بازگشت فرزندان به چرخه تحصیل بهویژه در دوره ابتدایی اهمیت بسیاری دارد با اقدامات انجامشده این آمار کاهش یافته است و البته شعار این وزارتخانه آناستکه حتی یکنفر هم نباید از تحصیل بازبماند. دراینراستا، رضوان حکیمزاده معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزشوپرورش بهدلایل چرایی از بازماندگی تحصیلی اشاره کرد و گفت: معلولیتهای شدید، مشکلات اقتصادی، بیسرپرستی یا بدسرپرستی، اشتغالبهکار، مهاجرت خانوادهها و موانع فرهنگی بهویژه در برخی از مناطق برای دختران از مهمترین عوامل محرومیت کودکان از حضور در مدرسه است. معاون آموزش ابتدایی افزود: برای رفع این موانع، کارگروه ملی با حضور وزیر آموزشوپرورش و نمایندگان دستگاههای ذیربط تشکیل و تقسیم کار ملی انجام شده است تا با همافزایی و استفاده از ظرفیتهای مشترک، زمینه بازگشت حداکثری کودکان به مدارس فراهم شود. وی بااشارهبهاینکه اکنون نرخ پوشش واقعی تحصیلی دوره ابتدایی ۹۷.۹۵ درصد و درمقایسهبا کشورهای دیگر ایننرخ بسیارخوب است، افزود: در حوزه عدالت آموزشی در سال تحصیلی گذشته (۱۴۰۳- ۱۴۰۴) ۳۰ هزار کودک بازماندهازتحصیل جذب مدارس کشور شدهاند. حکیمزاده بر اهمیت حمایتهای اجتماعی و رفاهی تأکید کرد و گفت: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، کمیته امداد امامخمینی (ره) و سایر دستگاهها آمادگی خود را برای ارائه حمایتهای هدفمند اعلام کردهاند. در مناطق دارای موانع فرهنگی نیز از ظرفیت راهبران آموزشی و معتمدان محلی برای ترغیب خانوادهها استفاده میشود. طرح شهید محمودوند با هدف تحقق عدالت آموزشی و شناسایی و پیگیری وضعیت دانشآموزان بازماندهازتحصیل که با همکاری دستگاههای ذیربط از بهمن ۱۴۰۲ در مقاطع تحصیلی دوره اول و دوم شروع شد یکنوع پالایش آمار است که درقالبآن مسئولیت پیگیری و علت ترکتحصیل و ایجاد انگیزه برای ادامه تحصیل دانشآموزان، باتوجهبه آدرس محل سکونت، به مدیران مدارس داده شده است. ایرنا