پتانسیلهای بینظیر زنان در تئاتر
جواد افتخاری: در دنیای پرهیاهوی تئاتر، صحنهها عموماً به روایت داستانهایی از زندگی مردان و دغدغههای آنها اختصاص دارد، درحالیکه صدای زنان بهطرز چشمگیری نادیده گرفته میشود. این نادیدهانگاری نهتنها در انتخاب آثار نمایشی، بلکه در فرصتهای اجرایی و حمایتهای مالی نیز مشهود است. در برخی شهرستانهای خراسانرضوی، این چالشها بهوضوح نمایان است؛ جاییکه بانوان هنرمند با موانع اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی متعددی روبرو هستند که مانع از بروز استعدادهایشان میشود. تئاتر، بهعنوان یک هنر زنده و تأثیرگذار، میتواند ابزاری برای بیان موضوعات اجتماعی و فرهنگی باشد، اما در بسیاریازموارد، این ظرفیت بهدلیل نبود آثار مناسب و عدمحمایت از هنرمندان زن، به هدر میرود. متون نمایشی غالباً به مسائل عمومی و مردانه پرداخته و از بیان تجارب و احساسات زنان غفلت میکنند. اینوضعیت نهتنها به کاهش تعداد آثار تئاتر بانوان منجر میشود، بلکه باعث میشود که احساسات و دغدغههای زنان در جامعه به حاشیه رانده شوند. زهرا مصطفوی؛ بازیگر و کارگردان تئاتر، این چالشها را درک کرده و بر ضرورت تغییر نگرشها و توجه به تئاتر بانوان تأکید میکند. وی بابیاناینکه ما به محتوای بومی و متناسب با فرهنگ خود نیاز داریم، افزود: متون فعلی بیشتر به مسائل عمومی و مردانه میپردازند و این باعث میشود که نقش زنان دراینآثار نادیده گرفته شود. این کمبود آثار، بهویژه در شهرستانها، موانع جدی برای هنرمندان زن ایجاد میکند و آنها را از بیان داستانهای خود محروم میسازد. این بازیگر تئاتر بااشارهبه موانع فرهنگی و اجتماعی نیز به نگرشهایی که مانع از حضور بانوان در صحنه تئاتر میشود، اشاره و اظهار کرد: بسیاری از خانوادهها هنوز به حضور بانوان دراینعرصه نگاه مثبتی ندارند و این چالش فرهنگی مانع از آن میشود که زنان بتوانند بهراحتی بر روی صحنه بیایند و استعدادهای خود را بهنمایش بگذارند. وی باتأکیدبر اهمیت فرهنگسازی دراینحوزه خاطرنشان کرد: با برگزاری کارگاهها و سمینارهای آموزشی، میتوان نگرش جامعه را به تئاتر تغییر داد. باید به مردم نشان دهیم که تئاتر میتواند به ارتقاء فرهنگ و آگاهی اجتماعی کمک کند. تئاتر بانوان در شهرستانهای خراسانرضوی نیازمند توجه و حمایت جدی است؛ با رفع موانع موجود و ایجاد فضایی مناسب برای هنرمندان، میتوان شاهد شکوفایی این هنر و صدای نادیده شده زنان بر صحنه بود. صدای زنان باید شنیده شود و این هنر میتواند به ابزاری مؤثر برای بیان دغدغهها و مشکلات اجتماعی تبدیل شود. مصطفوی بابیاناینکه با همکاری و همیاری یکدیگر، میتوان به آیندهای روشنتر برای تئاتر بانوان دست یافت، بیتوجهی جوانان به تجربیات پیشکسوتان را از دیگر چالشها دانست و تصریح کرد: جوانان باید از تجربیات افرادیکه سالها دراینعرصه فعالیت کردهاند، بهره ببرند. این یادگیری میتواند به رشد و شکوفایی تئاتر بانوان کمک کند و از تکرار اشتباهات جلوگیری کند. وی باتأکیدبراینکه بسیاری از جوانان بهجای استفاده از تجربیات پیشکسوتان، بهدنبال راههای جدید هستند، بیان کرد: کمبود حمایتهای مالی و معنوی نیز یکی از چالشهای اصلی تئاتر بانوان در شهرستانها است. این کارگردان تئاتر بااشارهبهاینکه تئاتر بانوان در شهرستانها بهشدت نیازمند حمایت مالی است، خاطرنشان کرد: بسیاری از هنرمندان مجبورند بهدلیل نبود منابع مالی، آثار خود را کنار بگذارند. این عدمحمایت نهتنها به کاهش کیفیت آثار منجر میشود، بلکه باعث میشود که هنرمندان مجبور شوند برای تأمین هزینههای خود به کارهای جانبی بپردازند و زمان و انرژی آنها بهجای صرف در تئاتر، به کارهای دیگر اختصاص یابد. وی همچنین بابیاناینکه شرایط نامناسب سالنهای تئاتر نیز بر کیفیت اجرا تأثیر میگذارد، ادامه داد: در بسیاری از شهرستانها، سالنهایی برای اجرای تئاتر وجود ندارد یا در شرایط مناسبی نیستند. اینموضوع نهتنها بر کیفیت اجرا تأثیر میگذارد، بلکه باعث میشود که تماشاگران نیز از تئاتر دور شوند؛ اگر فضایی برای اجرای آثار وجود نداشته باشد، نمیتوان انتظار داشت که تئاتر بانوان به شکوفایی برسد. تئاتر بهعنوان یک هنر زنده و تأثیرگذار، همواره نقش مهمی در بازتاب واقعیتهای اجتماعی و فرهنگی ایفا کرده است. در خراسانرضوی، تئاتر بانوان بهویژه در شهرستانها با چالشهای متعددی مواجه است که مانع از شکوفایی و رشد آن میشود. بانوان هنرمند دراینعرصه با محدودیتهای جدی در دسترسی بهنمایشنامههای بومی و مناسب، شرایط نامناسب برای حضور در صحنه و نگرشهای فرهنگی و اجتماعی روبرو هستند که به تضعیف صدای آنها منجر میشود. این مشکلات نهتنها به محدودیت در انتخاب آثار منجر میشود، بلکه مانع از بهتصویرکشیدن مسائل و چالشهای خاص زنان در جامعه میگردد. فریبا حمیدیان؛ کارگردان تئاتر، بااشارهبه مشکلات و چالشهایی که تئاتر بانوان در برخی شهرهای خراسانرضوی با آن مواجه هستند، گفت: برخی تنگناها مانع از شکوفایی تئاتر بانوان شده است. وی درخصوص عدم وجود نمایشنامههای بومی و مناسب برای تئاتر بانوان افزود: در شهرستانها، ما با کمبود نمایشنامههایی مواجه هستیم که به مسائل و چالشهای زنان بپردازند. بسیاری از نویسندگان جوان به موضوعات اجتماعی و فرهنگی زنان توجه نمیکنند و این جای خالی باعث میشود که ما نتوانیم آثار تأثیرگذاری را به صحنه بیاوریم. حمیدیان افزود: در برخی شهرستانها، بهدلیل نگرشهای فرهنگی و اجتماعی، شرایط برای حضور بانوان در صحنه تئاتر فراهم نیست. اینموضوع باعث میشود که بسیاری از بانوان مستعد نتوانند استعداد خود را دراینعرصه بهنمایش بگذارند. بااینحال، ما در شهرستانها توانمندیهای زیادی داریم که میتوانند به تئاتر کمک کنند، اما نیاز به فضای مناسب و حمایت دارند. این کارگردان تئاتر همچنین به ضرورت فرهنگسازی در جامعه اشاره و اظهار کرد: باید به مردم نشان دهیم که تئاتر یک هنر جدی و مؤثر است و میتواند به ارتقای آگاهی اجتماعی کمک کند. باید تلاش کنیم تا خانوادهها و جامعه به تئاتر بهعنوان یک فعالیت فرهنگیوهنری نگاه کنند. ایسنا