استانداردسازی؛ نیاز حیاتی صنعت آسانسور
اصغر عبداللهی: صنعت آسانسور و پلهبرقی در ایران هرچند سالهای اخیر پیشرفتهایی در ایمنی داشته اما با رعایت کامل استانداردهای جهان فاصله زیاد دارد. استفاده از تجهیزات غیراستاندارد، ضعف در نظارت و کمبود حمایت از تولیدکنندگان کوچک، همچنان این صنعت حیاتی را با خطرات پنهان روبهرو کرده است و بهنظر میرسد این صنعت نیاز اساسی به یک عزم ملی برای بهبود شرایط دارد. پنجشنبه ۲۴ مهر در تقویم رسمی کشور (ایران) بهعنوان روز ملی صنعت آسانسور، پلهبرقی و صنعت وابسته آنها نامگذاری شده است؛ صنعتی که بهظاهر بخشی از ساختمان بهحساب میآید، اما درواقع نقشی حیاتی در ایمنی و کیفیت زندگی شهری جامعه نیز دارد. بااینحال، فعالان اینحوزه معتقدند که استانداردسازی، حمایت از تولید داخلی و نظارت مستمر بر سرویس و نگهداری، همچنان حلقههای مفقوده این صنعت در ایران هستند که البته اتحادیه کشور باتمامتوان درتلاش است که اینموضوع را تاحدامکان اجرایی کند. با وجود افزایش ایمنی آسانسورها در دهه گذشته، چالشهایی چون نبود حمایت از واحدهای تولیدی کوچک، کمبود مواداولیه، عرضه قطعات تقلبی و ضعف در طراحی و اجرای پروژههای ساختمانی همچنان پابرجاست. بهگفته اتحادیه کشوری، حدود ۲۹۰۰ واحد صنفی دراینصنعت فعال هستند که بیش از ۸۰درصد آنها بهنوعی تولیدکننده محسوب میشوند، اما کمتر از نیمی از ظرفیت واقعی خود را بهکار گرفتهاند. میانگین واردات قطعات آسانسور طی ۱۰ سالگذشته حدود ۸۰میلیوندلار در سال بوده و برخی از قطعات بهدلیل صرفه اقتصادی پایین، هنوز در داخل کشور تولید نمیشوند. همچنین ضعف در اجرای استانداردهای لازم برای اجرای آسانسور در ساختمانهای سطح کشور، از مشکلات جدی است که اتحادیه کشوری درتلاش است تا اینموضوع را برطرف کند. حتی در بسیاری از ایستگاههای مترو و پلهای عابر پیاده از پلهبرقیهای غیراستاندارد استفاده شده و طراحی فنی در پروژههای ملی نیز بهدرستی انجام نمیشود. رئیس اتحادیه آسانسور و پلهبرقی ایران در صحبتهای اخیر خود هشدار داد که فعالیت افراد فاقد مجوز در سرویس و نگهداری آسانسورها، یکی از دلایل اصلی بروز حوادث است و از شهروندان خواست پیش از هر همکاری، کارت صلاحیت فنی سرویسکاران را بررسی کنند. عباس ابریشمی؛ رئیس اتحادیه آسانسور، پلهبرقی و خدمات وابسته ایران در نشست خبری اخیر خود اظهار کرد: درحالحاضر بیش از یکمیلیون و ۲۰هزار آسانسور در سطح کشور درحالخدماترسانی و کار هستند و روزانه حدود ۳۵۰میلیون سفر ازطریق آنها انجام میشود. آسانسور وسیله حملونقل عمومی درونساختمانی است و باید مانند سایر وسایل حملونقل، ازنظر ایمنی و سرویسدهی تحتنظارت جدیتری قرار گیرد. با مطرحشدن اهمیت موضوع فوق، رئیس اتحادیه آسانسور، پلهبرقی و صنایع وابسته ایران از راهاندازی سامانه شناسنامه آسانسور نیز خبر داد که از ۲۴ مهر فعالیت خود را بهشکل رسمی آغاز کرد. هدف اتحادیه از راهاندازی سامانه، شناسایی افراد معتبر برای بالابردن استانداردها در نصب، حفظ و نگهداری آسانسورهای سطح شهر و درون ساختمانها است. بهگفته ابریشمی، در سالهای گذشته با همکاری سازمان ملی استاندارد، آمار حوادث آسانسوری بهشکل چشمگیری کاهش یافته است، اما همچنان برخی ساختمانها از تجهیزات غیراستاندارد یا افراد غیرمتخصص استفاده میکنند. طبق آمار، در حوادث معدودی که در سالهای اخیر رخ داده (کمتر از انگشتان دست)، یا آسانسور فاقد استاندارد بوده یا بهجایآن از بالابر استفاده شده. منظور اتحادیه از حوادث، بهخطرافتادن یا ازدستدادن جان انسانها توسط حوادث آسانسوری است که خوشبختانه این آمار بسیارپایین است. هدف اتحادیه کشوری آسانسور و پلهبرقی رسیدن آمار به صفر حادثه است و اینمهم تنها با اجرای دقیق استانداردها ممکن میشود. واحدهای خرد در هر صنعتی، همواره چرخ محرک اقتصاد یک کشور هستند، اما در صنعت مذکور این واحدها از تسهیلات دولتی و سهمیه مواداولیه بیبهره ماندهاند. درحالیکه طبق گفته وی؛ همین شرکتهای کوچک، بیشترین نوآوریها را دراینصنعت رقم زدهاند. باتوجهبه اینموضوع قطعاً توجه دولت و نهادهای بانکی به تأمین سرمایهدرگردش این واحدها، باعث میشود تا آنها توان رقابت با شرکتهای بزرگ را پیدا کنند. ابریشمی درباره وضعیت آسانسور در پروژههای مسکن مهر و نهضت ملی مسکن نیز اظهار کرد: «در خرید این آسانسورها نه مناقصهای برگزار شد و نه مشخصات فنی آنها با ما هماهنگ بود. حدود ۵۰۰۰دستگاه خریداری شد که اغلب از نوع موتور گیربکس هستند؛ درحالیکه در جهان استفاده از اینمدلها منسوخ شده و مصرف برق بالا دارند». او گفت: «متأسفانه هنوز هیچیکاز این آسانسورها نصب نشدهاند و همین نشاندهنده نبود هماهنگی میان کارفرما و مجریان است». یک مهم دیگر ایناستکه بسیاری از پلهبرقیهای نصبشده در مترو و پلهای عابر پیاده تهران و سایر شهرهای ایران، از نوع اوتدور (مناسب فضای باز) نیستند و همینمسئله موجب فرسودگی و آتشسوزی در برخی نقاط شده. در بسیاری از پروژهها، طراحی مهندسی آسانسور و پلهبرقی نیز بهدرستی انجام نمیشود. حتی در پروژههای ملی هم گاهی مبحث طراحی رعایت نمیشود که اینمسئله میتواند به حوادث جدی منجر شود. بهعنوانمثال، در تمامی آسانسورهایی سطح شهر باید دومورد مهم مثل ظرفیت انتقال پنجنفر و حمل برانکارد مدنظر قرار بگیرد که با کمی گزارش میدانی، مشخص خواهد شد که بیش از ۹۰درصد آسانسورهای سطح شهر (خصوصاً در بخش واحدهای مسکونی) چنین ویژگی را ندارند که نشان از عدمرعایت استانداردها است. همچنین برخی تعمیرکاران بدون دانش فنی و مجوز لازم فعالیت میکنند. شهروندان باید هنگام ورود سرویسکار به ساختمان، کارت صلاحیت او را بررسی کنند. روی کارت هر فرد یک کد QR وجود دارد که با اسکن آن، صلاحیت فرد از مشخص میشود.ایسنا