نقش ورزش در توسعه اجتماعی
توسعه اجتماعی در کنار مفاهیمی مانند پذیرش اجتماعی، شکوفایی اجتماعی و کیفیت زندگی معنا مییابد. این ابعاد میتوانند ازطریق توسعه ورزش در جامعه بهبود مییابند. مشارکت در فعالیتهای ورزشی، افراد را از گروههای مختلف فرهنگی و اجتماعی بههم نزدیکتر میکند و زمینه را برای تقویت روابط اجتماعی و همبستگی فراهم میآورد. علاوهبراین، ورزش به ارتقاء مهارتهای اجتماعی مانند کار تیمی و رهبری کمک میکند و درعینحال به کاهش تنشها و تعارضات اجتماعی میانجامد.
ورزش فراتر از یک فعالیت فیزیکی، بهعنوان یک ابزار قدرتمند برای توسعه اجتماعی و ترویج ارزشهای مثبت شناخته میشود. مشارکت در ورزشهای تیمی و انفرادی میتواند به ایجاد حس همکاری، احترام متقابل و انضباط کمک کند. این تأثیرات، بهویژه در میان کودکانونوجوانان، به رشد شخصیتی و اجتماعی آنها کمک میکند. یکی از نقشهای اصلی ورزش، ترویج صلح و اتحاد است. در بسیاریازموارد، رویدادهای ورزشی توانستهاند کشورها و جوامع مختلف را گردهم آورند. برایمثال، بازیهای المپیک یک فرصت برای رقابت صلحآمیز و تبادل فرهنگی میان ملتها فراهم میکند. ورزش میتواند ازطریق احترام به قوانین و رقابت سالم، به حل اختلافات و تقویت روابط بینالملل کمک کند. ورزش همچنین به کاهش نابرابریهای اجتماعی کمک میکند. در بسیاری از مناطق محروم، ورزش به کودکانونوجوانان فرصتی برای رشد و توسعه میدهد و به آنها کمک میکند تا از آسیبهای اجتماعی مانند بزهکاری دور بمانند. تیمهای ورزشی میتوانند بهعنوان یک «خانواده» عمل کرده و به افراد، بهویژه افرادیکه فاقد حمایت اجتماعی هستند، حس تعلق و اعتمادبهنفس بدهند. ازسویی، ورزش به تقویت جامعه و افزایش مشارکت مدنی کمک میکند. فعالیتهای ورزشی میتوانند مردم را گردهم آورده و به ایجاد شبکههای اجتماعی قوی منجر شوند. پروژههای ورزشی اجتماعی میتوانند به افزایش آگاهی درمورد مسائل مهم اجتماعی مانند سلامت و محیطزیست کمک کنند و به مردم فرصتی برای مشارکت فعال در جامعه خود بدهند. امیرساعد وکیل؛ وکیل دادگستری و عضو هیئتعلمی دانشگاه تهران در مقالهای کوتاه در خبرگزاری میزان دراینباره نوشت: یک تیمملی ورزشی نمونهای از گردهمایی و پیمان جمعی تعدادی از نخبگان ورزشی است که هریکاز اقوام و گروههای اجتماعی مختلفی هستند ولی کنار یکدیگر تحتعنوان یک هویت واحد ملی برای پیروزی و سرافرازی تلاش میکنند و میجنگند. بههمیندلیل است که ذات ورزش، به هر تبعیضی نه میگوید. همین منش عدالتجویانه در ورزش است که میتواند سنگبنای همدلی و همکاری بین افراد ملت برای آبادانی کشور باشد. البته که قطعاً مردمان سالمتر میتوانند نقش مؤثرتری در رونق اقتصاد آنکشور ایفا کنند. خلاصهاینکه ورزش اکنون به عنصر ضروری توسعه و سرمایه انسانی یک کشور تبدیل شده است. توسعه پایدار ورزش ملی ضامن معجزه تبِ فوتبال است که میتواند ارزشهای ذاتی را بهنفع کل بشریت بارور سازد و نباید فراموش کرد که یکی از پشتوانههای اصلی توسعه پایدار ورزش ملی، علم است. سبک زندگی سالمتر نقش تعیینکنندهای در شکوفایی و توسعه هر ملت دارد. هر چه مردم جامعه، سالمتر باشند، مولدتر خواهند بود. همانگونه که ورزش برای هرفردی فارغ از سن، نژاد و جنسیت الزامی است، نمیتوان از پیامدهای مثبت ورزش در حیات اجتماعی و اقتصادی نیز غافل باشیم. لذا باید ورزش در برنامههای توسعه ملی و استراتژیهای اقتصادی اولویت بالاتری پیدا کند. ورزش از معدود پدیدههایی است که میتواند همگان را حول یک هدف مشترک کنار هم بیاورد. اگر تحقق صلح بینالمللی در سازمان ملل با موانعی روبرو شود، کمیته بینالمللی المپیک و فدراسیونهای جهانی ورزشی میتوانند در نقش بانیان صلح بینالمللی عمل کنند. بههمیندلیل، شایسته نیست از ورزش بهعنوان یک سلاح سیاسی با هر انگیزهای سوءاستفاده شود و نقش صلحآفرینی آنرا کنار بگذاریم. تردیدی وجود ندارد که اقشار فقیر جامعه در کشورهای درحالتوسعه، اغلب در برنامههای استراتژیک اقتصاد ملی نادیده گرفته میشوند. مسیر توسعه ورزش با دستاندازهای متعددی همچون سوءمدیریت، فقدان اطلاعات و فقر مواجه شده است. این مشکلات را عمدتاً میتوان ازطریق توزیع عادلانه منابع، اولویتبندی بجا و برنامهریزی درست ملی رفع کرد. ورزش میتواند سهم بسزایی در تغییر نگرش مردم و امیدبخشیدن به زندگی آنها داشته باشد. محیطی که دور از استرسهای مداوم باشد، ارمغان کیفیت بالاتر زندگی را برای افراد جامعه با خود بههمراه دارد. ورزش در عصر جدید، فراتر از یک سرگرمی است و بهعنوان یک صنعت به آن نگاه میشود که تحولات فناوریهای ارتباطات و دنیای دیجیتال به محبوبیت ورزش افزوده است هرچند روی دیگر سکه تجاریشدن ورزش و فعالیت برای عواید اقتصادی بیشتر، گسترش روزافزون ارزشهای بنیادین ورزش ازقبیل تکریم حقوقبشر، تقویت همبستگی، پایبندی به عدالت و انصاف و منع تبعیض میتواند باشد. از یاد نبریم شرکتکنندگان اصلی بازیهای المپیک و مسابقات ورزشی جهانی، دانشجویان هستند. در اوج سنین جوانی بااتکابه علم روز هم در میدانهای ورزشی یکهتازی میکنند و هم میتوانند بهعنوان نسل مهیای ورود به جامعه، تأثیر مفید و شایانی بر توسعه اقتصادی و اجتماعی داشته باشند. مظاهر اسماعیلی؛ رئیس وقت اداره ورزشوجوانان شهرستان علیآباد کتول نیز در گفتوگویی با روزنامه سایه دراینباره گفته بود: ورزش بهعنوان یک صنعت پردرآمد بهطور مستقیم و غیرمستقیم در توسعه اقتصادی کشورهای پیشرفته نقش مهمی دارد. وجود نگرش مثبت در جوامع پیشرفته نسبت به ورزش، سبب سرمایهگذاری در امر ورزش بهمنظور بالابردن سطح سلامت و تندرستی و تأثیر بر افزایش سطح بهرهوری در تولید گشته و همینامر سبب شده که رفتهرفته بیشتر کشورهایی که قبلاً توجه آنچنانی به آن نشان نمیدادند سهمی روبهافزایش، برای سرمایهگذاری در امور ورزشی قائل شوند. جذابیتها و قابلیتهای فراوان ورزش از عوامل توسعه اقتصاد است. درواقع جذابیت در ورزش و تنوع و تعدد رشتههای ورزشی در اقلیمهای متفاوت باعث شده تا سرمایهگذاری مستقیم در امر ورزش (ساخت سالنها، تجهیزات و ادوات ورزشی) و سرمایهگذاریهای غیرمستقیم (هتل و مکانهای پذیرایی درراستای برگزاری مسابقات) همواره طرفدار داشته باشد. بهعنوانمثال؛ در کشورهایی مانند کره و ژاپن علیرغمآنکه تا قبل از برگزاری مسابقات جامجهانی فوتبال ۲۰۰۲ با رکود نسبی اقتصادی و کاهش درآمدهای ملی مواجه شده بودند، برای هرچهباشکوهتر برگزارشدن ایندوره مسابقات حدود ۱۰ میلیارددلار (حدود نیمی از درآمد آنسال ایران) برای احداث و نوسازی ورزشگاهها، جادهها، پلها، هتلها، مراکز تفریحی، اقامتی، توریستی و تأمین امنیت هزینه کردند. درعوض با برگزاری این مسابقات رکود نسبی حاکم بر اقتصاد ژاپن و کره از بین رفت و رونق اقتصادی دوباره به اینکشورها بازگشت و طبق برآورد دولت کرهجنوبی سود حاصل از برگزاری این مسابقات دراینکشور از شروع تا پایان برگزاری مسابقات از ورود تماشاگران و توریستهای طرفدار فوتبال تا فروش کالاها و ...، بالغبر 20 میلیارددلار (بیش از درآمد کشور ایران درآنسال) برای کشور کرهجنوبی سود دربرداشته است. اقتصاد و ورزش، نقش دوسویهای دارند. کاهش آسیبهای اجتماعی و تقویت سلامتی جسمی در جامعه، ماحصل سرمایهگذاریهای اقتصادی در ورزش باعث میشود، دغدغه دولتها برای درمان افراد و ساخت مراکز درمانی و پیشگیری از آسیبهای اجتماعی و ساخت زندان و ... برطرف شود. بهبیاندیگر رشد اقتصادی ناشی از تأثیرات آن در روح و جسم نیروی کار و ایجاد امنیت دراثر جلوگیری از رویآوری جوانان به رفتارهای خلاف، از دیگر ابعاد مهمی است که موجب توجه بیشتر فعالان اقتصادی به مقوله ورزش شده است. این تعامل دوسویه ورزش و اقتصاد از مهمترین فاکتورهاییست که برنامهریزان را متقاعد میسازد نگاه اقتصادی دوگانهای به ورزش داشته باشند؛ چراکه تعامل این دو مقوله میتواند موجب ارتباط و عملکرد مثبت صنایع مختلف در اقتصاد یک کشور شود. در سالهای اخیر شاهد ارزآوری بازیکنانی بودیم که در کشورهای دیگر خوش درخشیدند. صادرات بازیکنان توانمند به سایر کشورها در دنیای امروز به یک صنعت پرسود تبدیل شده است و بسیاری از کشورها دراینخصوص برنامههای مدتداری را تدوین کردهاند. نمونه این بازیکنان را در استان خودمان هم داریم که سردار آزمون، احمد نوراللهی و حتی فاطمه مزیدی ( اولین لژیونر فوتبال زن گلستان) ازجمله این بازیکنان هستند. امروزه ضرورت حمایت واحد صنعتی و بنگاهها از ورزش در شهرستانها و استانها بر هیچکس پوشیده نیست. توسعه ورزش در یک شهر یا استان بهمعنای معرفی حوزه سرزمینی آنمنطقه است و همین تبلیغات غیرمستقیم در توسعه کسبوکار سایر مشاغل هم تأثیر دارد. درنتیجه جا دارد بخش خصوصی و واحدهای تولیدی صنعتی نیز درحمایتاز ورزشکاران منطقه خود بکوشند و زمینه توسعه و پیشرفت اقتصادی، فرهنگی ورزشی را رقم بزنند. اقتصاد، نیروی پیشران ورزش است. ورزش در دنیای امروز ابزاری برای صلح و دوستی، انتقال تفکرات صحیح فرهنگی و ارزشهای انسانیست .