چرا برای خرید خودروی برقی تردید داریم؟
هربار صحبت از خودروی برقی بهمیان میآید، معمولاً یکی از این جملهها را میشنویم: «اگه وسط راه باتری تموم بشه چی؟»، «اگه خراب شد، کی تعمیرش میکنه؟»، یا حتی: «ما که برق نداریم!». این جملات فقط پرسش نیستند؛ نشانه یک ترس عمومی از فناوری جدیدند. ترسی طبیعی، اما اگر با آگاهی و تجربه درست مدیریت نشود، میتواند به یکی از بزرگترین موانع تحول حملونقل در ایران تبدیل شود. ریشههای این ترس کجاست؟
امیرحسام ریاضت در مهر نوشت: برای درک مقاومت، باید از زاویه ذهن خریدار نگاه کنیم. سالهاست مردم با موتورهای بنزینی زندگی کردهاند؛ از بوی بنزین و صدای موتور گرفته تا تجربه تعویض روغن. این عادات بخشی از فرهنگ رانندگی ما شدهاند؛ حالا خودروی برقی آمده تا همهچیز را تغییر دهد: دیگر صدایی از موتور نیست، تعمیرگاههای سنتی کارایی گذشته را ندارند و حتی مفهوم «سوختگیری» به فرایندی دیجیتالی تبدیل شده است. طبیعی است ذهن مخاطب بگوید: «چقدر دردسر دارد!» این ترس فقط احساسی نیست؛ بلکه میتوان آنرا در سه دسته بررسی کرد: ۱. ترس فنی: بسیاری از مردم هنوز نمیدانند عمر باتریها چقدر است، چطور باید شارژ شوند یا عملکردشان در هوای سرد چگونه است. بخش بزرگی از این مشکل به کمبود اطلاعرسانی و تجربه واقعی برمیگردد. وقتی آگاهی کافی وجود نداشته باشد، شایعهها جای واقعیت را میگیرند. ۲. ترس اقتصادی: خودروهای برقی هنوز قیمت بالاتری نسبت به نمونههای بنزینی دارند. نبود مشوقهای دولتی، تسهیلات خرید و تعرفههای حمایتی باعث شده مردم تصور کنند «برقی یعنی گران». درحالیکه اگر هزینه سوخت، نگهداری و طول عمر قطعات را درنظر بگیریم، خودروهای برقی در بلندمدت بهصرفهتر و اقتصادیتر هستند. ۳. ترس زیرساختی: نبود ایستگاههای شارژ عمومی کافی در شهرها و جادهها یکی از واقعیترین دغدغههاست. مردم میپرسند: «اگر شارژ تمام شود، چه کنم؟» این نگرانی زمانی کاهش مییابد که شبکه خدماترسانی هوشمند و زیرساخت فیزیکی همزمان رشد کنند. در دنیای امروز، پاسخ بسیاری از ترسها در فناوری دیجیتال نهفته است. همانطورکه تاکسیهای اینترنتی، خرید آنلاین و بانکداری دیجیتال درابتدا با شکوتردید مواجه بودند اما بهتدریج اعتماد مردم را جلب کردند، در حوزه خودروهای برقی نیز اپلیکیشنها میتوانند تجربهای ساده، قابلاعتماد و مطمئن ایجاد کنند. ما با توسعه اپلیکیشن ایویتو (EVTO) تلاش کردهایم این فاصله را پر کنیم. ایویتو یک بستر جامع خدماترسانی برای خودروهای هیبرید، پلاگینهیبرید و تمامبرقی است؛ از نمایش نزدیکترین ایستگاه شارژ و ارائه شارژر سیار گرفته تا بیمه باتری، مسیریابی و اطلاع از وضعیت سلامت خودرو. هدف ما ایناستکه راننده احساس امنیت، آگاهی و اعتماد بیشتری نسبت به خودروی برقی خود داشته باشد. وقتی بداند در هرلحظه میتواند با گوشیاش نزدیکترین نقطه شارژ یا امداد را پیدا کند، ترس جای خود را به اطمینان میدهد. همین تجربه در کشورهای پیشرو باعث رشد سریع خودروهای برقی شده است. جهان در مسیر برقیشدن حرکت میکند؛ نه از سر مد، بلکه بهدلیل نیاز واقعی به کاهش آلودگی و صرفهجویی در مصرف سوخت. در ایران نیز باتوجهبه چالش آلودگی هوا و هزینه بالای سوختهای فسیلی، توسعه ناوگان برقی یک ضرورت ملی است؛ اما اینمسیر بدون اعتماد مردم و حمایت سیاستگذاران ممکن نیست. ازیکسو باید فرهنگسازی عمومی را جدی گرفت؛ آموزش رسانهای، تجربه رانندگی آزمایشی و مشوقهای اقتصادی نقش مهمی دارند. ازسویدیگر، دولت و بخش خصوصی باید برای گسترش زیرساخت شارژ و خدمات پسازفروش همکاری کنند. خودروی برقی تنها یک محصول نیست؛ بخشی از یک اکوسیستم هوشمند است که همه بازیگران باید در آن نقش داشته باشند. ترس از فناوری، همیشه مقدمه تحول بوده است. روزی مردم از آسانسور، تلفنهمراه و پرداخت اینترنتی هم میترسیدند، اما وقتی تجربه کردند، دیگر بدون آنها زندگی ممکن نبود. خودروی برقی نیز همین مسیر را طی میکند. هرچه آگاهی مردم بیشتر شود، تجربه رانندگی سادهتر و خدمات پشتیبانی هوشمندتر شود، این ترس زودتر جای خود را به اعتماد و هیجان خواهد داد. فناوریهایی مانند ایویتو پلی هستند میان شک و اطمینان؛ میان امروز و آیندهای که در آن، جادهها نه با دود و صدا، بلکه با سکوت و پاکی برق روشن میشوند. گفتنیست؛ محمدصادق عظیمی فر مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران در ابلاغیهای به شرکت ملی پخش مصوبه شورای اقتصاد با موضوع «طرح حملونقل درونشهری عمومی و پاک» را ابلاغ کرد. براساس این مصوبه؛ از ابتدای سال ۱۴۰۴، صدور و تمدید مجوز فعالیت جایگاههای سوخت شهری و بینشهری منوط به اختصاص فضای موردنیاز برای احداث حداقل یک ایستگاه شارژ تکنازل برای خودروهای برقی شده است. حداکثر بنزین ماهانه قابل اختصاص به تاکسیهای سدان جدید پایهگازسوز ۵۰ لیتر، تاکسیهای هیبریدی ۱۵۰ لیتر و ونهای بنزینی جدید ۴۰۰ لیتر محاسبه میشود. شرکت ملی پخش فرآوردهای نفتی ایران موظف است نسبت به صدور کارت سوخت تاکسیهای اینطرح با سهمیه مذکور اقدام و پیشبینیهای لازم را در سامانه کارت هوشمند سوخت انجام دهد. مهتاب چابوک نیز در مهر طی گفتوگو با امیرحسام ریاضت؛ کارشناس و متخصص حوزه خودروهای برقی و مدیرعامل شرکت سبزسواران فردا از توسعه و راهاندازی نخستین پلتفرم تخصصی خودروهای برقی کشور با نام EVTO خبر داد. ریاضت دراینگفتوگو عنوان کرد: حدود یکسالونیم پیش، باتوجهبه کاستیها و چالشهایی که در بازار خودروهای برقی ایران وجود داشت، تصمیم گرفتم بااستفادهاز ایدهها و تجربیات خود، بستری ایجاد کنم که بتواند بخشی از این خلأها را پوشش دهد. برهمیناساس، طراحی و توسعه نخستین پلتفرم جامع خدمات خودروهای برقی در کشور با نام EVTO آغاز شد. این پلتفرم در مرحله نخست با پنج قابلیت اصلی (Feature) بهبهرهبرداری رسیده است تا بتواند نیازهای اساسی کاربران و فعالان حوزه خودروهای برقی را پاسخ دهد. مدیرعامل شرکت سبزسواران فردا درتوضیح قابلیتهای این سامانه گفت: نخستین بخش پلتفرم EVTO به اگهیهای خریدوفروش تخصصی اختصاص دارد. دراینبخش، یک بازار کاربربهکاربر (C2C) میان کاربران ایجاد شده تا هر فرد بتواند وسیلهنقلیه خود را اگهی کند. این سامانه کاملاً تخصصی بوده و ویژه خودروهای برقی، هیبریدی، پلاگینهیبریدی و انواع وسایلنقلیه سبک برقی ازجمله دوچرخه و موتورسیکلتهای برقی طراحی شده است. دراینپلتفرم هیچ خودروی تمامبنزینی ثبت نخواهد شد و تمرکز کامل ما بر توسعه بازار وسایلنقلیه پاک و دوستدار محیطزیست است. ریاضت درادامه بااشارهبه دومین قابلیت پلتفرم EVTO گفت: برای نخستینبار در ایران، امکان تست و ارزیابی سلامت باتری خودروهای برقی دراینسامانه فراهم شده است. خریداران خودروهای برقی معمولاً از وضعیت واقعی سلامت باتری اطلاع دقیقی ندارند. در EVTO این امکان ایجاد شده تا کاربر با ثبت درخواست تست، در مدتزمان تقریبی یکساعتونیم تا سهساعت، توسط کارشناسان ما موردبررسی قرار گیرد و گزارش دقیق وضعیت باتری را دریافت کند. نتیجه فرایند در قالب گزارشی باعنوان SOH یا «وضعیت سلامت باتری» به کاربر ارائه میشود تا خریدار بااطمینان بیشتری تصمیم به خرید بگیرد. مدیرعامل شرکت سبزسواران فردا بااشارهبه طرح نوآورانه دیگری دراینپلتفرم اظهار کرد: براساس گزارش تست سلامت باتری، برای نخستینبار در کشور موفق شدیم با همکاری یکی از شرکتهای بیمهای، بیمهنامه ویژه باتری خودروهای برقی صادر کنیم. پیشازاین، چنین خدمتی در ایران وجود نداشت، اما اکنون کاربران پلتفرم EVTO میتوانند پس از دریافت گزارش فنی باتری، نسبت به بیمهکردن آن اقدام کنند. ایناقدام گامی مهم درراستای افزایش اعتماد مصرفکنندگان و گسترش بازار خودروهای برقی در کشور محسوب میشود. ریاضت بااشارهبه بخش دیگری از پلتفرم گفت: در پلتفرم، یک فروشگاه تخصصی تجهیزات و قطعات خودروهای برقی طراحی شده است. کاربران میتوانند انواع شارژرهای خانگی و عمومی، قطعات و لوازمیدکی مرتبط با خودروهای برقی را دراینبخش مشاهده و خریداری کنند. وی هدف از ایجاد این فروشگاه را تسهیل دسترسی کاربران به تجهیزات موردنیاز و ایجاد مرجعی متمرکز برای تأمین قطعات خودروهای پاک عنوان کرد. وی به بخش نقشه هوشمند ایستگاههای شارژ بهعنوان یکی از بخشهای متمایز این پلتفرم اشاره کرد و گفت: اینبخش علاوهبر نمایش ایستگاههای شارژ در سراسر کشور، امکان افزودن ایستگاههای جدید توسط کاربران را نیز فراهم میکند. این قابلیت علاوهبر جنبه فنی، رویکردی کارآفرینانه نیز دارد. کاربرانی که ازطریق پلتفرم اقدام به خرید شارژر میکنند، میتوانند با شرایطی آسان، ایستگاه شارژ خانگی خود را در نقشه ثبت کرده و خدمات متنوعی به رانندگان ارائه دهند. برایمثال، کاربری که در مسیر تهران تا تبریز است، میتواند ازطریق نقشه نزدیکترین ایستگاه شارژ را در محدودهای مانند بستانآباد پیدا کند.