تأثیر تغییر اقلیم بر آلودگی
کیفیت هوا سالهاست بهعنوان یکی از شاخصهای کلیدی سلامت عمومی شناخته میشود و نقشی تعیینکننده در پایداری اکوسیستمها، بهرهوری اقتصادی و کیفیت زندگی شهروندان دارد. این درحالی است که اکنون تغییرات اقلیمی این معادله آشنا را وارد مرحلهای تازه کرده؛ مرحلهای که در آن فناوریهای سنجش، پایش و تحلیل داده نیز به بازیگران اصلی تبدیل شدهاند. پیوند میان گرمایش زمین و کیفیت هوا دیگر صرفاً یک فرضیه علمی نیست بلکه واقعیتی است که دادههای ماهوارهای، شبکه حسگرهای زمینی و مدلهای پیشبینی اقلیمی آنرا روزبهروز دقیقتر آشکار میکنند. تصاویر ماهوارهای ناسا و سامانههای ردیابی آلودگی مبتنیبر هوش مصنوعی نشان میدهند که روند افزایش دما و تغییر الگوهای بارش در بسیاری از مناطق جهان، مستقیماً با افزایش غلظت آلایندههای خطرناک همبستگی دارد. افزایش دما، تغییر الگوهای بارش، تشدید خشکسالیها و رشد تصاعدی وقوع آتشسوزیهای جنگلی، همگی موجب افزایش غلظت آلایندهها در هوای آزاد و حتی محیطهای داخلی شدهاند. نیز ابزارهای جدید مدلسازی پیشرفته ازجمله مدلهای پیشبینی آلودگی مبتنیبر یادگیری ماشین، نشان میدهند اینروند در دهه آینده میتواند شدت بیشتری مییابد. پیامدهای اینوضعیت تنها محدود به سلامت انسان نیست و آثار عمیقی بر تولیدات کشاورزی، اکوسیستمهای طبیعی و حتی ساختارهای اقتصادی دارد؛ بهویژه وقتی پلتفرمهای تحلیل ریسک اقلیمی نشان میدهند که هزینههای اقتصادی ناشی از کاهش کیفیت هوا درحالتبدیلشدن به یکی از مهمترین ریسکهای زیربنایی برای صنایع، بخش حملونقل و حتی امنیت غذایی است. تغییرات اقلیمی بهطور مستقیم و غیرمستقیم کیفیت هوای آزاد را تضعیف میکند. براساس برآوردهای صورتگرفته، در سال ۲۰۲۱ حدود ۱۰۲ میلیوننفر در ایالاتمتحده در مناطقی زندگی میکردند که سطح آلودگی هوا فراتر از استانداردهای سلامت بود. افزایش دما و تغییر الگوهای بارش باعث رشد چشمگیر اوزون سطح زمین و ذرات معلق شده است؛ آلایندههایی که با خشکسالی، گردوغبار و دود آتشسوزیها مضاعف میشوند. این آلایندهها نهتنها خطر بیماریهای ریوی و قلبی را افزایش میدهند، بلکه با نفوذ به ساختمانها ازطریق درزها، سامانههای تهویه و پنجرهها، کیفیت هوای داخل خانهها و محیطهای کاری را نیز تحتتأثیر قرار میدهند. افزایش رطوبت ناشی از بارندگیهای شدید و سیلابها نیز در برخی مناطق محیطی مساعد برای رشد قارچ و باکتری فراهم میکند که هریک میتوانند سلامت ساکنان را تهدید کنند. علاوهبراین، آلودگی هوا اثرات قابلتوجهی بر گیاهان و محصولات کشاورزی دارد. طبق تحقیقات علمی صورتگرفته، اوزون سطح زمین با کاهش فتوسنتز، کندکردن رشد و افزایش حساسیت گیاهان به بیماریها، زیانهای اقتصادی و زیستمحیطی قابلتوجهی ایجاد میکند. علاوهبر موارد ذکرشده، تغییرات اقلیمی فصل آتشسوزیهای جنگلی را طولانیتر کرده و تعداد حوادث را افزایش داده. نتیجه اینروند، افزایش حجم دود و ذرات معلقی است که صدهاکیلومتر جابهجا شده و کیفیت هوای مناطق دوردست را نیز شکل محسوسی کاهش میدهند. براساس مطالعات پزشکی، دود آتشسوزی ارتباط مستقیمی با تشدید بیماریهای تنفسی مانند آسم، سندروم مزمن انسدادی ریه و برونشیت دارد و حتی میتواند خطر زایمان زودرس را در زنان باردار افزایش دهد. این پدیده اکنون به یکی از مهمترین عوامل تهدیدکننده سلامت محیطی در بسیاری از مناطق جهان تبدیل شده است. ازسویدیگر، گرمایش زمین به معنی بهارهای زودرس، تابستانهای طولانی، افزایش سطح کربن دیاکسید و تغییر در الگوی بارش است. مجموعه شرایط باعث افزایش تولید و پراکنش گرده گیاهان و سایر آلرژنها شده و منجر به رشد بیماریهای آلرژیک مانند تب یونجه و تشدید حملات آسم میشود. نکته جالبتوجه آنکه کیفیت هوا رابطه مستقیم با بهرهوری و رشد اقتصادی دارد و بهعنوان یکی از متغیرهای بنیادین اقتصاد سلامت شناخته میشود. براساس برخی گزارشهای آماری، کاهش آلودگی هوا در سال ۲۰۲۰ در آمریکا منجر به جلوگیری از بیش از ۲۳۰ هزار مرگ زودرس، ۲۰۰ هزار حمله قلبی و میلیونها روز کاری ازدسترفته شد؛ آماری که نشان میدهد هر واحد کاهش آلایندهها چگونه میتواند مستقیم هزینههای درمانی را کم کرده، بهرهوری نیروی کار را افزایش دهد و فشار موجود بر نظام سلامت را کنترل نماید. افزونبراین، با گسترش رویکردهای مبتنیبر مقابله با تغییرات اقلیمی، توسعه فناوریهای پاک و صنایع مرتبط با هوای پاک بهعنوان پیشران اقتصادی عمل کرده و فرصتهای شغلی جدید ایجاد نموده است. اکنون زنجیرهای از صنایع نوین، از تولید حسگرهای هوشمند کیفیت هوا و تجهیزات پایش لحظهای تا پلتفرمهای مبتنیبر هوش مصنوعی برای پیشبینی آلودگی و تحلیل دادههای اقلیمی، درحالگسترش است و ظرفیت ایجاد بازارهای چندمیلیارددلاری را دارد. بسیاری از شرکتهای فناوری اکنون با تحلیل دادههای اقلیمی و ارائه خدمات «تحلیل ریسک کیفیت هوا» به کسبوکارها، مدلهای کسبوکار جدیدی ایجاد کردهاند که برپایه اقتصاد داده و فناوریهای پاک استوار است. در کنار این تحولات، صنایع بزرگ مانند حملونقل، انرژی، کشاورزی و گردشگری نیز از کیفیت هوا تأثیر مستقیم میپذیرند. بهعنوانمثال، کاهش آلودگی هوا میتواند هزینه عملیاتی ناوگان حملونقل را کاهش دهد، بهرهوری فعالیتهای کشاورزی را افزایش دهد و بر جذابیت مقاصد گردشگری اثر مثبت بگذارد. در سطح شهری نیز بهبود کیفیت هوا موجب کاهش هزینههای ناشی از غیبت کارکنان، افزایش کیفیت زندگی و رشد ارزش املاک میشود. بهاینترتیب، کیفیت هوا تنها متغیری زیستمحیطی نیست بلکه یک شاخص کلیدی اقتصادی محسوب میشود که میتواند مسیر توسعه را تعیین کند. بررسیهای صورتگرفته نشان میدهد که آلودگی هوا بهصورت نابرابر بر برخی گروهها تأثیر بیشتری میگذارد. مهر