گفتوگو با نخستین بانوی گزارشگر فوتبال؛
گزارشگری زنان، یک پدیده نوظهور است
هفته پیش وقتی سهشنبه شب اعلام شد که بازی چهارشنبه آژاکس و چلسی در چهارچوب لیگ قهرمانان را یک زن برای رادیو ورزش گزارش میکند، خبرش مثل بمب در شبکههای اجتماعی پیچید. نجمه جعفری؛ گزارشگر شیرازی فوتبال که پیش از این چندبار دیدار رقابتهای باشگاهی زنان را در رادیو گزارش کرده بود، حالا قرار بود پا در جای مردان بگذارد و همچون آنها یک رقابت بینالمللی سطح بالا را برای شنوندگان رادیو گزارش کند. این قدم برای نجمه و دختران دیگر ایرانی که عاشق کار اجرا و گزارشگری در رادیو و تلویزیون هستند حسابی امید بخش بود و نشانهای قلمداد میشد از ورود سازمان صداوسیما به دورانی تازه. اما بنا به دلایل نامعلومی که تقریباً برای تمامی اهالی ورزش و ورزشدوستان معلوم است، این اتفاق رقم نخورد تا نشان دهد که هنوز هم قسمتهایی از سازمان صداوسیما با گزارشگری زنان و حضور فعال آنها در برنامه های ورزشی کنار نیامده است. با تمام این اوصاف، نباید از یاد برد که نخستین گام در گزارشگری ورزشی زنان، در سال 83 توسط زهرهسادات هاشمی برداشته شد که بهطور اتفاقی یک نیمه از بازی استقلال تهران و صبای قم را از رادیو جوان گزارش کرد. پس از آن خبری از گزارشگری بانوان وجود ندارد که بهصورت جدی و هدفمند وارد این عرصه شده باشد تا امروز که فرنوش جعفری با نام شناسنامهای نجمه؛ نخستین گزارشگر ورزشی بانوان است که 90 دقیقه بازی فوتبال بانوان را بهصورت زنده و مستقیم گزارش کرده است. گفتوگوی تسنیم را با وی را میخوانید.
ماجرای ورودتان به عرصه گزارشگری فوتبال را توضیح دهید.
از سال 87 وارد صداوسیما و رادیو شدم. ورودم به عرصه صدا و رادیو با نویسندگی برنامههای مختلف بود، بعد از آن بهعنوان دستیار تهیهکننده و پس از آن نیز بهعنوان تهیهکننده مشغول بودم. در حال حاضر هم تهیهکننده رادیو و گوینده بخش برنامههای ورزشی هستم. من از لحاظ روحی علاقهمندیهای متنوعی دارم. از دخترانی هستم که پیگیر فوتبالم و قبل از ورود به عرصه گزارشگری نیز در بحثها و چالشهای فوتبالی شرکت میکردم؛ همین امر سبب شد که در مرکز فارس بهعنوان علاقهمند به فوتبال و بحثهای فوتبالی شناخته شوم. قبل از دیماه سال 96 مدیرکل ورزش و جوانان با مدیرکل صداوسیمای فارس نشستی داشتند تا بتوانند فوتبال بانوان را انعکاس دهند. این موافقت حاصل شد منتهی به این دلیل که صداوسیما چهارچوبهای خودش را دارد بنا شد که این گزارشگری ازطریق رادیو باشد. این موضوع با هدف حمایت بیشتر از ورزش بانوان بود. بین همه افراد سازمان بهدلیل شناختی که از من داشتند، پیشنهاد گزارشگری فوتبال بانوان را به من دادند. از آنجا که تاکنون در ایران این اتفاق رخ نداده بود، برای من هم جذاب بود و هم ترسناک. ابتدا یک تست گرفتند و یک دقیقه از بازی را گزارش کردم تا اینکه گزارشگری من را تائید کردند و در تاریخ یک دیماه 96 فوتبال منتخب فارس و استقلال خوزستان را بهصورت زنده و مستقیم و 90 دقیقه کامل را گزارش کردم.
شما هم بهنوعی نخستین گزارشگر ورزشی خانم بودید و هم برای نخستینبار ورزش بانوان قرار بود، پخش شود چه احساسی داشتید؟
برای من جذاب بود و هیجان داشتم تا به بهترین شکل ممکن این کار را انجام دهم. مشکلی که داشتم این بود که آیا ازسوی مردم این کار پذیرفته میشود که یک خانم بخواهد گزارشگری کند؟ و چالش دوم این بود که باید فوتبالی را گزارش میکردم که بازیکنان دو تیم برای من کاملاً ناشناخته بودند. تنها کاری که میتوانستم بکنم این بود که قبل از بازی اسامی دو تیم، سابقه بازی، سن و سابقه ملیپوش بودن بازیکنان را برای من بفرستند. در طول بازی نیز فقط توانستم از این اطلاعات استفاده کنم. گزارش اول من بسیار سخت بود. من در جایگاه وی آی پی در دورترین و بالاترین جای ورزشگاه بودم. بازیکنان را به سختی میدیدم و تنها از روی شماره و رنگ لباس گزارش میکردم اما به هر سختی بود گزارش را انجام دادم. مزیت این بازی این بود که یک کارشناس ورزشی کنار من بود و اطلاعات فوتبالی غنی درباره تیمها داشت که باعث شد برنامه خوبی روی آنتن برده شود. در نهایت 90دقیقه گزارش فوتبال را انجام دادم و سعی کردم که در بازیهای بعد، کم و کاستیها را برطرف کنم.
تاکنون چند بازی را گزارشگری کردید؟ و ماجرای ورودتان به گزارشگری فوتسال چه بود؟
تا پایان سال 96، سه بازی برگزار شد که گزارشگری کردم. از ابتدای سال جدید تا اواسط مردادماه که لیگ برتر فوتسال بانوان آغاز شد، بازی برگزار نشد. ورودم به گزارشگری فوتسال نیز ماجرایی دارد. خرداد امسال بنا بود که یک دوره گزارشگری فوتبال برای گزارشگران مراکز برگزار شود. هرچند ابتدا هم تهران و هم مرکز فارس برای اعزام من مشکل داشتند اما در نهایت با پیگیری و تلاش موفق شدم که در این دوره شرکت کنم. من تنها خانمی بودم که شرکت میکردم به همراه من 26 آقا نیز بودند که همه در امر گزارشگری با سابقه بودند. مدرس کلاس خسرو والیزاده بود که گزارشگر فوتبال رادیو ورزش است. وقتی من را دیدند صدایم کردند، من ابتدا تصور کردم که میخواهند دانش من را بسنجند اما از حضورم خیلی ابراز خرسندی کردند و گفتند که اینکه یک خانم این قدر جرات و جسارت داشته باشد و وارد این حوزه شود، تحسینبرانگیز است. سر کلاس یکی از گزارشهای من را پخش کردند و ایرادات و نکات فنی مربوط به گزارشم را گفتند. من با خودم یک گزارش دیگر را نیز برده بودم. یک گزارش یک دقیقهای از بازی دو تیم اروپایی پاری سن ژرمن و بارسا هم برده بودم که وقتی این را شنیدند همه افراد حاضر در کلاس من را تشویق کردند. بعد از کلاس از شبکه ورزش با من تماس گرفتند و از من دعوت کردند که فوتسال بانوان را گزارش کنم. بازی فوتبال و فوتسال خیلی متفاوت است. برای اینکه من با بازی فوتسال آشنا شوم آقایانی که در کلاس شرکت داشتند یک کلاس 20دقیقهای برای من گذاشتند و نکات مهم و قوانین بازی فوتسال را آموزش دادند. این شد که بلافاصله که از دوره اراک برگشتم، زنده و مستقیم دو بازی نمایندگان شیراز و فارس را برای شبکه ملی ورزش گزارش کردم. من درباره گزارشگرهای خانم در جهان زیاد خواندم. این موضوع یک پدیده نوظهور است و تقریبا از 2014 در جهان آغاز شده است. خانمهای گزارشگر در کشورهای دیگر از سوی آقایان تهدید یا حتی مسخره شدند؛ اما در ایران من بیشترین حمایت را از آقایان گرفتم و به من بسیار کمک کردم.
واکنش مربیان و بازیکنان نسبت به گزارشگری شما چه بود؟
در حوزه فوتبال هم مربیان و هم بازیکنان خیلی استقبال کردند؛ بهویژه اینکه چون نخستینبار بود، انگیزه خوبی برای ادامه کارشان شده بود. واکنش مدیرعاملان تیمها هم خیلیخوب بود چون از ورزش بانوان چندان حمایت نمیشود که این گزارش میتوانست بهنوعی تبلیغ و جذب اسپانسر باشد.
شما علاوهبر گزارش رادیویی، گزارش تصویری نیز از بازی بانوان داشتید. درباره آن هم توضیح دهید.
بعد از گزارش رادیویی من، مدیر تولید برنامه 20.20 برای گزارش تصویری با من تماس گرفتند و بازهم برای اولینبار بازی فوتسال بانوان از رسانه ملی و شبکه ورزش در برنامه 20.20 اجرا شد.
واکنش خانواده شما زمانی که گفتید میخواهید وارد این عرصه شوید، چه بود؟
من از 18سالگی کار کردم و باوجود اینکه همراه با خانواده زندگی میکنم اما مستقل هستم. همین امر سبب شد که تصمیم را بهعهده خودم بگذارند و وقتی هم این اتفاق افتاد استقبال کردند؛ چون خانواده فوتبالی دارم و با هم تحلیل میکنیم.
در کار گزارشگری از کسی هم الگو گرفتهاید؟
در دورانی که به فوتبال علاقهمند شدم یادگارانی از آقای بهروان و بهمنش باقی بود. این دو استاد بزرگ شاید برای خیلی از کسانی که فوتبال گزارش میکنند، الگو باشند اما برای الگوبودن به سن من نمیخوردند. همان روزها مرحوم شفیع، گزارش فینال جام جهانی 1994 را گزارش میکردند که تکهکلامهایشان هنوز در ذهنم است. بعد از آن که علاقهام جدیتر شد، عادل فردوسیپور جذبم کرد؛ چراکه بهنظر من سبک خاصی دارد که به جذابیت فوتبال کمک میکند. البته کارهای دیگران ازجمله مزدک میرزایی، محمدرضا احمدی و دیگر گزارشگران را نیز دنبال میکنم.