گزارش شفاهی 100روزه دولت و چند نکته کلیدی
100روز پس از آغازبه‌کار دولت سیزدهم، رئیس‌جمهوری گزارشی شفاهی از اقدامات و تلاش‌های انجام‌شده را به مردم ارائه کرد؛ واکاوی سخنان تلویزیونی وی، حاوی نکاتی بود که برخی‌ازآن‌ها در تیترهای خبری دیده شد و برخی نکات مهم دیگر، کمتر موردتوجه قرار گرفت و پاره‌ای از خرق عادت‌ها در رفتار برخی مسئولان نیز دیده شد. در یک برآورد کلی، سخنان آیت‌الله رئیسی را می‌توان حول سه بخش «مسائل بهداشتی و کرونا»، «اقتصاد» و «سیاست خارجی» تقسیم‌بندی کرد؛ دراین‌میان، رئیس دولت جدید، پرده از برنامه‌ها و تلاش‌هایی برداشت که کمتر رسانه‌ای شده بود. درشرایطی‌که بسیاری از مسئولان (از گذشته تا امروز) تلاش داشته‌اند با نمرات گاه عجیب خود، کارنامه عملکرد خود را مثبت نشان دهند، پاسخ صریح رئیس‌جمهوری درباره نمره ۱۰۰روزه دولت این بود: «نمره را باید مردم بدهند؛ داوری و قضاوت مردم دراین‌رابطه منصفانه و عادلانه است».
کرونا و جان مردم
درباره کرونا و مشکلاتش، صحنه سلامت کشور نشان می‌دهد که شرایط مبارزه و مجاهدت مدافعان سلامت، کاملاً دگرگون شده؛ هنوز بیش از چندماه از روزهای تلخ مرگ‌ومیر چند‌صدنفره و صف‌های شلوغ واکسن و دارو نمی‌گذرد. دراین‌چندماه با تغییر رویکرد دولت و شتاب فوق‌العاده واکسیناسیون کرونا، مناسب‌ترین توصیف توسط رئیس‌جمهوری مطرح شد؛ آنجاکه گفت: «دولت از مردم ممنون است؛ زیرا یک‌زمانی مردم به‌دنبال واکسن بودند؛ اما اکنون دولت به‌دنبال مردم است تا واکسن تزریق کنند». براساس گزارش رئیس‌جمهوری؛ ورود حداقل ۱۰۰میلیون‌دز واکسن تا صدمین‌روز فعالیت دولت، البته محصول تلاشی دسته‌جمعی و کوشش هم‌زمان چندین دستگاه بوده؛ از پیگیری رئیس‌جمهوری برای واردات واکسن و تلاش معاون‌اول و تشکیل «قرارگاه و ستادی جدید برای مسئله تأمین ارز» تا همکاری وزارت امور خارجه و سفارتخانه‌های ایران و البته کادر درمان کشور. سخنان وی درباره موضوع کرونا، دو نکته دیگر نیز داشت: اول‌‌آنکه، به‌تائید رئیس دولت؛ بااینکه «امروز وضعیت فوتی‌ها دورقمی شده است»؛ اما «مرگ یک‌نفر هم برای ما زیاد است و نباید به این‌شرایط قانع باشیم. بازهم تأکید می‌کنم که باید پیگیری بیشتر شود». دوم‌آنکه، رئیس‌جمهوری به‌عنوان دومین مقام کشور، از ارائه هر پیش‌بینی نادرست پرهیز کرد و بر لزوم احتیاط و آمادگی برای موج‌های احتمالی بعدی پای فشرد: «باز باید برای صیانت از جان مردم تلاش کنیم؛ به مردم توصیه می‌کنم حالا که شرایط برای بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها و کسب‌وکارها فراهم شد و ۱۰۰هزار کسب‌وکار تعطیل‌شده دوباره آغاز‌به‌فعالیت کرده‌اند، ممکن است موج دیگری درپیش داشته باشیم که بنابراین مردم باید مراعات کنند».
اقتصاد و نان مردم
موضوع معیشت اما پیچیده‌تر و دشوارتر است و ازاین‌رو، زمان بیشتری از سخنان رئیس‌جمهوری به آن اختصاص یافت؛ رئیسی، موضوع مهم و یکی از دغدغه‌های اولویت‌دار دولت را «بعد از جان مردم، مسئله نان و معیشت مردم» برشمرد و از شرایطی خاص گفت که در آن مصدر امور، تحویل کابینه سیزدهم شده بود؛ اقدامات دولت دراین‌حوزه با تأمین و ذخیره‌سازی کالاهای اساسی آغاز شده و چند مأموریت دشوار دیگر در دستورکار است؛ اول، ممانعت از خلق پول و افزایش نقدینگی که به تورم منجر خواهد شد و نیز تأمین حقوق میلیون‌ها حقوق‌بگیر دولت بدون استقراض از بانک مرکزی؛ و دوم راه‌اندازی سامانه‌های جامع و متصل اقتصادی و سرانجام موضوع ارز ترجیحی و مدیریت یارانه‌های انرژی؛ به‌گونه‌ای‌که حقی از مشترکان کم‌مصرف تضییع نشود. درکناراین‌موارد، یک نکته قابل‌تأمل دیگر، اجبار دولت کنونی به پرداخت «ماهانه ۱۰هزارمیلیاردتومان» فاکتورهایی‌ست که از پیش خرج شده؛ مجموعه این‌شرایط منجربه‌این شد که همه همت دولت معطوف به عدم تورم‌زایی بودجه سال ۱۴۰۱ باشد؛ هم‌زمان «معاون‌اول دولت مسئول ستاد تنظیم بازار است». راهکار ابتکاری دولت برای پرداخت حقوق کارکنان بدون استقراض از بانک مرکزی نیز قابل‌توجه است؛ الگوی دولت سیزدهم چنان‌که در روش پرداخت حقوق سه‌ماه‌گذشته دنبال شده، مبتنی‌بر دو ایده است: یک، «استفاده از درآمدهای دولت ازطریق نظارت بر مالیات و فرار مالیاتی»؛ و دو، «مولدسازی دارایی‌های راکد دولت»؛ بااین‌توضیح که «دولت باید زمین و امکانات را به‌کار بگیرد. در قانون آمده مازاد آنچه دراختیار دولت است، واگذار و تبدیل به پول شود و به‌مصرف برسد». با ادامه این‌روند، امید می‌رود که روند مخرب رشد خلق پول در اقتصاد کشور در سال‌های آتی متوقف شود و به‌همان‌نسبت از میزان تورم و گرانی بکاهد.
مسئله آب و بررسی تخصصی
درباره مدیریت آب و مسائلی که به‌دنبال ناتدبیری‌های گذشته و پدیده خشک‌سالی حاصل شده، دولت هم‌زمان چند برنامه را دنبال می‌کند؛ اما به‌نظر می‌رسد که مهم‌ترین خبری که دراین‌باره از بین سخنان رئیسی منتشر شد، بررسی معضل آب در مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری‌ست. وی باتأکیدبراینکه «مدیریت آب بسیارمهم است»، از توصیه به مسئولان برای اقداماتی «متفاوت» هم گفت: «به مسئولان مربوطه گفتیم دراین‌ارتباط باید اقدام متفاوتی نسبت‌به‌قبل انجام دهیم. موضوع در کمیسیون‌های مختلف و در مرکز بررسی‌های استراتژیک و معاونت اول که مسئولیت کمیته را دارد، دنبال می‌شود» و «کنارِ دعا، مدیریت و برنامه‌ریزی باید انجام شود». استفاده از ظرفیت کارشناسی و بخش‌های تخصصی چندگانه و چندمحوری در مرکز بررسی‌های استراتژیک، امیدها به یافتن راه‌حلی علمی و پایدار را بیشتر می‌کند؛ راه‌حلی دائمی که کنار تلاش‌های مقطعی، تغییر الگوی کلان مصرف آب در کشور را نیز تحت‌پوشش قرار دهد.
کاهش فاصله و افزایش امید اجتماعی
رئیس‌جمهوری پیش‌ازآنکه به موضوع سیاست خارجی و اراده قوی دولت برای رفع تحریم‌ها بپردازد، به مقوله امید و اعتماد مردم هم اشاره و تأکید کرد؛ «در کنار موضوع‌های جاری اجتماعی و اقتصادی و دیپلماتیک، ازهمه‌مهم‌تر این‌است‌که امید و اعتماد مردم آسیب دیده بود و از وظایف دولت بود اعتماد مردم را بازآفرینی کند». راهکار دولت برای افزایش امید و سرمایه اجتماعی، بر دو محور عدالت و کاهش فاصله مسئولان با مردم، استوار است. آنچه دولت درباره ارتباط عدالت اجتماعی و نسبت آن با «آمایش سرزمینی» گفت؛ نیاز به بحثی جداگانه دارد؛ اما درباره فاصله مردم و مسئولان و سفرهای استانی، به‌نظر می‌رسد دولت سیزدهم با درس‌آموزی از رفتارهای قبل، سازوکاری نوین آفریده است. طبق گزارش رئیس‌جمهوری؛ پیش از سفرهای استانی «ابتدا وضعیت استان موردنظرِ بررسی، مشکلات استان جمع‌بندی، نیازهای با اولویت، بررسی و درواقع، اعتبارات پیش‌بینی می‌شود و دستگاه‌های مربوطه با بانک‌ها جلسه می‌گذارند که چقدر امکان تأمین اعتبارات است»؛ بعد «مباحث صورت‌جلسه می‌شود و همه بخش‌ها امضا می‌کنند و درواقع، مصوبه سفر می‌شود و بعد به سفر می‌رویم. بعد که به استان سفر می‌کنیم، مصوبه‌ها اعلام می‌شود». این‌رویکرد کنار نظارت سه‌وجهی برای اجرای مصوبه‌ها، حکایت از برنامه‌ای نوین برای سفرهای استانی دارد: «اولین ناظر، مردم هستند که کارها انجام شود؛ دوم، استاندار به‌عنوان عالی‌ترین مقام دولت در استان؛ و سوم، در معاونت اجرایی ریاست‌جمهوری، بخشی برای پیگیری مصوبات سفر است». نکته جالب دیگر درباره سفرهای استانی که رئیس‌جمهوری به آن اشاره کرد؛ «در استان‌ها پروژه جدید آغاز نمی‌کنیم. آن‌قدر پروژه نیمه‌تمام در کشور داریم و می‌توان گفت برای ده‌هاسال پروژه نیمه‌تمام در کشور وجود دارد. من جایی نمی‌روم کلنگ جدید بزنم و همین کلنگ‌هایی که زده شده، باید پیگیری شود»./ ایرنا