اهمیت آگاهی از اختلالات روانی سالمندان
نیاز به آگاهی از روانشناسی اختلالات روانی سالمندان هر‌روز بیشتر از قبل اهمیت پیدا می‌کند. پرداختن به مسائل روانشناختی سالمندان باعث می‌شود که نیازهای روانی سالمندان تشخیص داده شود و در جهت رفع آنها اقدام شود. بیماری‌های روانی سالمندان در‌نهایت روی جسم آنها تأثیر می‌گذارند، به همین دلیل با آگاهی از روانشناسی سالمندان می‌توان از بروز بیماری‌های جسمانی جلوگیری کنیم. در‌این‌مقاله از سایت مرکز پارسیان مهرپرور به اختلالات روانی سالمندان می‌پردازیم. بهداشت روانی در دوران سالمندی از اهمیت زیادی دارد؛ زیرا سلامت روانی سالمندان تأثیر زیادی در سلامتی جسمی آنها نیز دارد. همچنین سلامت جسمی آنها نیز بر سلامت روانی‌شان تأثیر می‌گذارد. مثلاً سالمندان مبتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی نسبت به سالمندانی که سالم هستند، بیشتر به بیماری افسردگی مبتلا می‌شوند؛ همچنین، اگر افسردگی در سالمندان درمان نشود، می‌تواند موجب بروز بیماری‌های دیگر شود. یک فرد سالمند نیاز دارند که احساس امنیت داشته باشد و به افرادی که به زندگی او معنی می‌بخشند، مانند پرستار سالمند در منزل نزدیک باشند. اهمیت‌دادن به احساسات سالمندان جلوی ابتلای آنها به افسردگی را می‌گیرد. با افزایش سن و پیر‌شدن، دیدن تغییرات فیزیکی و روانی مسئله غیر‌طبیعی نیست؛ اما مشکلاتی مانند آلزایمر و فراموشی، اضطراب مداوم و یا سایر مسائل روانشناختی در سن پیری امری طبیعی نیست و می‌تواند نشانه یک اختلال روانشناختی جدی‌تر باشد که در صورت ابتلا باید حتماً تحت‌نظر روانشناس سالمندان قرار گیرند. از شایع‌ترین مشکلات سالمندان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد؛
بررسی نیازهای جنسی سالمندان
زندگی جنسی سالمندان مانند دیگر افراد به رسیدگی نیاز دارد؛ اما تمایلات جنسی افراد سالمند مانند دیگر افراد نیست و به مرور زمان کاهش می‌یابد. برای بهبود رابطه جنسی سالمندان می‌توان از تقویت قوای جنسی با میوه یا داروهای مکمل استفاده کنید. یائسگی در اکثر خانم‌ها از حدود ۵۰سالگی به بعد اتفاق می‌افتد؛ اما فعالیت غدد جنسی در مردها همچنان ادامه دارد؛ همچنین توانایی باروری در مردان به قوت خود باقی می‌ماند. اما در زنان به‌دلیل از‌بین‌رفتن ترس از بارداری امکان افزایش میل جنسی وجود دارد.
زوال عقل
زوال عقل معمولاً سالمندان را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ اما به‌عنوان اتفاقی طبیعی حاصل از بالا‌رفتن سن شناخته نمی‌شود. عوامل اجتماعی و اقتصادی زیادی در بروز بیماری زوال عقل نقش دارند. زوال عقل بیماری مزمنی‌ست که در آن مواردی تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند. از جمله؛ حافظه،قدرت تفکر، رفتار و توانایی انجام فعالیت‌های روزانه. همچنین باید درنظر داشت که عواملی نیز باعث افزایش استرس در خانواده‌ها شده و احتمال ابتلا به بیماری زوال عقل در سالمندان را افزایش می‌دهند؛ مانند فشارهای فیزیکی،احساسی و اقتصادی.
افسردگی
بزرگ‌‌ترین بیماری روانی سالمندان، افسردگی‌ست که باعث مختل‌شدن فعالیت روزانه می‌شود. افسردگی ماژور در بین هفت‌درصد از جمعیت سالمندان به‌وجود می‌آید. عموماً افسردگی سالمندان به‌درستی تشخیص داده نمی‌شود و در نتیجه آن به‌درستی نیز درمان نمی‌شود. افراد سالمند با نشانه‌های افسردگی در‌مقایسه‌با سالمندان با بیماری‌های بیماری‌های قلبی و عروقی،بیماری‌های ریوی، فشارخون بالا و دیابت عملکرد ضعیف‌تری دارند.
اعتیاد در سالمندان
اعتیاد در سالمندان بالای ۶۵سال را دست‌کم می‌گیرند که همین عامل موجب درمان نشدن اعتیاد سالمندان می شود. اعتیاد در سالمندان می‌تواند شامل الکل و مواد مخدر باشد؛ همچنین در مواردی حتی اعتیاد سالمندان به اینترنت نیز دیده می‌شود. به‌طور‌کلی دو نوع اعتیاد در سالمندان وجود دارد؛ اول؛ اعتیاد قدیمی که در آن سالمند پیش از رسیدن به سن ۶۵سالگی از الکل یا مواد مخدر استفاده کرده است. دوم؛ اعتیاد جدید که در آن فرد بعد از رسیدن به سن ۶۵سالگی شروع به مصرف الکل یا دیگر مواد مخدر می‌کند. اعتیاد به الکل یا اعتیاد به مواد مخدر در سالمندان بسیار خطرناک است؛ زیرا آنها بیشتر در معرض خطرات و عوارض جانبی اعتیاد قرار می‌گیرند. افراد بالای ۶۵سال قدرت کمتری در متابولیزم داروها و الکل دارند که همین‌امر موجب حساسیت مغز می‌شود؛ بههمیندلیل حتی اگر فرد سالمند به این مواد اعتیاد نداشته باشد، مصرف آنها به‌صورت کوتاه‌مدت نیز خطرناک است.
پوست
بافت پوستی در دوران سالمندی تغییرات بسیاری می‌کند. دیگر آن نرمی و انعطاف قبل را ندارد و چروک و بی‌رنگ می‌شود. همچنین موی سر سفید و در برخی موارد می‌ریزد.
گردش خون
در این دوره گردش خون به‌خوبی قبل کار نمی‌کند و خون را به همه‌جای بدن نمی‌رساند. برخی اندام خون کمتری نسبت به دیگر اعضا دریافت می‌کنند. به همین دلیل افت کارکرد قلب و دستگاه گردش خون سالمندان در این دوران با فشار خون مواجه می شود.
دستگاه گوارش
اعضا گوارشی در سالمندان دیگر آن قدرت سابق برای هضم برخی غذاهای چرب و سخت را ندارد. بههمیندلیل سالمندان باید از خوردن غذاهای سنگین و چرب بپرهیزند. احتمال بروز سوء تغذیه نیز در این دوران زیاد می‌شود.
دستگاه عصبی
هر‌چه سن بالاتر می‌رود؛ تعداد سلول‌های عصبی مغز کمتر می‌شود. از سن بیست و پنج‌سالگی روند از‌بین‌رفتن سلول‌های عصبی آغاز می‌شود. مغزِ یک سالمند تعداد زیادی از سلول‌های عصبی خود را از دست داده است. و این باعث می‌شود که نتواند عملکردهای سابق خود و سرعتی که در گذشته داشته را دوباره به‌دست آورد؛ اما این به آن معنا نیست که همه سالمندان دچار اختلالات و عوارض عصبی شدیدی مثل آلزایمر می‌شوند.
آلزایمر
در روانشناسی سالمندان آلزایمر یکی از فاکتورهایی‌ست که باید برای پیشگیری از بروز آن اقداماتی انجام دهیم؛ البته این فرایند ممکن است بدون هیچ پیش‌زمینه ارثی یا محیطی به‌وجود آید و علت آن ناشناخته باشد. این اختلال با کاهش شدید حافظه و تخریب توانایی‌های شناختی شناخته می‌شود. شخص مبتلا به‌مرور چهره‌ها و اشخاص را از یاد می‌برد. زود‌رنجی و عصبانیت از دیگر ویژگی‌های این اختلال است. این بیماری برای اطرافیان فرد بیمار بسیار آزاردهنده و ناراحت‌کننده است.
تغییرات اجتماعی
اکثر سالمندان فرزندانی دارند و بعضی از آنها با فرزندان خود زندگی می‌کنند. روابط سالمندان با فرزندانشان گاهی ممکن است دچار تنش‌هایی شود. همچنین مسائلی در زندگی سالمندان می‌تواند گاهی باعث بروز مشکل شود. از قبیل محل سکونت، استقلالی که فرزندان نیاز دارند، وابستگی سالمندان به فرزندانشان، همچنین مسائل اعتقادی و مذهبی
زندگی گذشته
در روانشناسی سالمندان زندگی افرادی که گذشته خوبی داشته‌اند با کسانی که گذشته آنها کاملاً بیهوده گذشته، تفاوت زیادی وجود دارد. سالمندانی که از گذشته احساس رضایت می‌کنند در خود حس کمال می‌یابند و شور و شوق در زندگی آنها جریان دارد. از آن طرف سالمندانی که رضایتی از زندگی گذشته خود ندارند، روحیه مضطرب و افسرده پیدا می کنند.
سازگاری با تغییرات
تغییراتی که در زندگی سالمندان به وجود می‌آید، می‌تواند تأثیرات عمیقی بر زندگی سالمند و بهداشت روانی او ایجاد کند. اگر شخص انعطاف پذیر و سازگار باشد بیشتر می‌تواند با این تغییرات کنار بیاید.
تأثیر دوستان بر زندگی سالمندان
از نظر روانشناسی سالمندان، این دوران می‌تواند به وسیله بعضی محرک ها برای افراد خوشایندتر باشد. سالمندان از کنار دوستان خود بودن احساس رضایت بیشتری دارند نسبت به بودن در کنار فرزندان؛ زیرا سالمندان با دوستان هم سن خود احساس راحتی بیشتری می کنند. همچنین تداعی خاطرات گذشته باعث می‌شود حس خوبی به لحظات داشته باشند.
تاثیر حمایت جامعه بر زندگی سالمندان
روانشناسی سالمندان می‌گوید، دید اجتماع نسبت به سالمندان بر بهداشت روان آنها تأثیرگذار است. اینکه جامعه سالمندان را به چشم موجوداتی ناکارآمد ببیند و یا انسان هایی مجرب و کارآمد خیلی متفاوت است. جامعه می تواند با حمایت هایی مانند حقوق بازنشستگی و بیمه و…، عامل مؤثر دیگری برای تقویت روحیه سالمندان باشد.