ثروت‌آفرینی ازطریق تجاری‌سازیِ «ثبت اختراع»
در زمان‌های دور برای مشخص‌شدن ابعاد یک زمین زراعی، کشاورزان در برگه‌هایی حدود زمین خود را مشخص می‌کردند؛ مثلاً از کنار رودخانه تا درخت سیب؛ و از کنار درخت سیب تا تپه‌های سنگی. این‌امر باعث ایجاد حق مالکیت افراد بر زمین‌های خود شده و مشخصات زمین هرنفر در ورق‌هایی که بعداً به آن‌ها «سند» گفته شد، ثبت می‌شد که این‌امر ضمن ایجاد حق انحصاری استفاده کشاورزان از زمین‌های خود، مانع تعرض افراد به زمین‌های دیگران می‌شد. با گذر زمان، مفهوم مالکیت، توسعه یافت و مفهومی جدید به‌نام «مالکیت فکری» پدید آورده شد که به «اموالی که حاصل از خروجی‌های فکری بشر بود»، تعلق می‌گرفت. به‌گزارش فارس؛ توسعه مفهوم مالکیت فکری در نیمه اول قرن 20، موجب شد تا بنیان سازمانی نهاده شود که امروزه با نام «سازمان جهانی مالکیت فکری» شناخته می‌شود. این سازمان در تعریف ثبت اختراع (Patent) می‌گوید؛ ثبت اختراع، مجموعه‌ای از حقوق انحصاری‌ست که به‌موجب قانون، به متقاضیانی که اختراعات آن‌ها، جدید، غیربدیهی و دارای کاربرد تجاری‌ست، اعطا می‌شود. اعتبار این حقوق، به‌مدت محدود (عموماً ۲۰ساله) بوده و صاحبان اختراع می‌توانند طی این بازه زمانی، انحصاراً از اختراع خود بهره‌برداری کنند. درمقابل، متقاضیان موظف‌اند تا اختراعاتشان را برای عموم مردم افشا کرده تا متخصصین و افراد دارای مهارت در حوزه مربوطه، بتوانند آن‌را تکثیر و بازآفرینی کنند. در ایران نیز تعاریفی در قانون برای اختراع و گواهینامه اختراع آورده شده. در قانون، اختراع نتیجه فکر فرد یا افراد است که راه‌حل عملی جدیدی را برای حل مشکل فنی مشخص درزمینه صنعت ارائه کند. اختراع ممکن است به‌صورت فرآورده یا فرآیند باشد. گواهینامه اختراع نیز سندی‌ست که مرجع ثبت مالکیت صنعتی برای اختراع صادر می‌کند و بهره‌مندی از حقوق ناشی از اختراع منوط به ثبت آن نزد مرجع ثبت است. برای رقابت با سایر کشورها در عرصه اقتصادی و موفقیت در آن، کشورها باید چهارچوب‌ها و قوانین لازم برای ایجاد و تجاری‌سازی دانش را ایجاد کنند که دراین‌‌راه، حق ثبت اختراع نقش مهمی را ایفا می‌کند. مخترعین با ثبت اختراع خود، علاوه‌بر ایجاد انگیزه برای سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های همراه با ریسک نوآورانه، نرخ نوآوری را در جامعه سرعت می‌بخشند؛ لذا حق ثبت اختراع نوعی ابزار برای بهبود ظرفیت نوآوری و رقابت اقتصادی‌ست. حق ثبت اختراع از چندین مسیر بر توسعه و رشد اقتصادی اثر می‌گذارد. محافظت قوی و مؤثر از حقوق ثبت اختراع به‌لحاظ برتری این دارایی‌ها بر دارایی‌های مادی باعث درخشش فکر و اندیشه نوآوران و درنتیجه، ایجاد انگیزه برای ادامه فعالیت‌های تحقیقاتی آن‌ها می‌شود که موجب افزایش نوآوری، بهبود تکنولوژی‌های موجود یا ایجاد تکنولوژی‌های بهتر می‌شود. بهبود روزافزون یا خلق تکنولوژی باعث افزایش عامل بهره‌وری در تابع تولید می‌شود و درنتیجه، افزایش رشد اقتصادی را در‌پی خواهد داشت. البته این، همه ماجرا نیست. حق ثبت اختراع بر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی نیز اثرگذار است. واردات کالاها و خدمات تولیدشده به کشور، باعث استفاده مؤثرتر از منابع موجود کشور واردکننده خواهد شد و سبب افزایش بهره‌وری عوامل تولید آن کشور می‌شود. ازسوی‌دیگر هرچه بخش‌های بیشتری از اقتصاد درمعرض رقابت بین‌المللی قرار گیرند، میزان برخورد با فناوری برتر جهت حفظ قدرت رقابتی بیشتر خواهد بود. برای بررسی دقیق‌تر ارزیابی اثرات اقتصادی حمایت از حق ثبت اختراع در شرکت‌های فناور، بهترین راه پیمایش آمار واقعی‌ست. دفتر ثبت اختراع اروپا (EPO)، در گزارشی باعنوان «حقوق مالکیت فکری و عملکرد شرکت‌ها در اتحادیه اروپا»، بیش از ۱۲۷۰۰۰ شرکت اروپایی از ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا (و انگلیس) را بررسی کرده است. تجزیه‌وتحلیل ارائه‌شده دراین‌مطالعه تائید می‌کند که یک رابطه مثبت قوی بین مالکیت انواع مختلف حقوق مالکیت فکری و عملکرد شرکت‌ها از حیث اقتصادی وجود دارد و اشاره می‌کند که شرکت‌هایی که از حمایت‌های ثبت اختراع بهره می‌برند، نسبت به شرکت‌هایی که از این حمایت استفاده نمی‌کنند، میزان درآمد سرانه طبق تعداد کارمندانشان، میانگین در شرکت‌ها 43درصد بیشتر است که این خود اهمیت استفاده از حقوق مالکیت فکری علی‌الخصوص ثبت اختراع را در بهبود کسب‌وکارها و توسعه اقتصادی نشان می‌دهد./ فارس