وقتی اول مهر به نیمه فروردین کوچ کرد!
صبح یک‌شنبه ۱۴ فروردین ۱۴۰۱ وقتی در راه عزیمت به محل کار بودم، در کنار جمعیت مردمی‌که سال جدید کاری خود را آغاز کرده بودند؛ شاهد تعداد کثیری از دانش‌آموزان بودم که به‌تنهایی یا همراه والدین خود درحال‌عزیمت به مدرسه بودند. این صحنه‌هایی بود که مدت‌ها آن‌را ندیده بودیم. اواخر بهمن‌ماه ۱۳۹۸ که شیوع ویروس کرونا در کشور تأیید شد؛ یکی از اقداماتی که دستگاه‌های دولتی با هدف کاهش میزان ابتلابه‌کرونا انجام دادند؛ تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها بود. سعید نمکی؛ وزیر وقت بهداشت، 15 اسفندماه ۹۸ در حاشیه ششمین جلسه ستاد ملی مدیریت و مقابله با ویروس کرونا خبر تعطیلی مدارس را اعلام کرده بود. او البته در همان جلسه به مردم وعده داده بود اگر هم‌زمان با تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها به‌فکر رفتن به سفر نباشند؛ وزارت بهداشت می‌تواند شیوع کرونا در کشور را به‌صورت استثنایی جمع کند. اگرچه مدارس از همان‌زمان به‌صورت گسترده تعطیل شد و سفرهای نوروزی چندانی نیز به‌دلیل ممنوعیت تردد بین‌استانی انجام نشد بااین‌حال وزارت بهداشت هیچ‌گاه نتوانست تا واکسیناسیون کامل سراسر کشور، کرونا را به‌صورت استثنایی جمع کند. با بیشترشدن زمان تعطیلی‌ها، اعمال قرنطینه‌های سرتاسری و احتمال تعطیل ماندن مدارس برای مدت طولانی‌تر وزارت آموزش‌وپرورش پیشنهاد آموزش مجازی دانش‌آموزان را با همکاری صداوسیما مطرح کرد. آموزش‌وپرورش از روزهای ابتدایی اسفند سال ۱۳۹۸ ازطریق شبکه آموزش تلویزیون که پیش‌ازآن نیز برنامه‌های آموزشی درسی را پخش می‌کرد؛ توانست بخشی از بار آموزشی را با طریق پخش تلویزیونی جبران کند. با طولانی‌شدن تعطیلات مدارس، لازم بود تا آموزش به کودکان به‌صورت مجازی ادامه یابد؛ دراین‌‌راه توسعه ابزار الکترونیک و گسترش اینترنت کمک شایانی به آموزش غیرحضوری در مدارس کرد. در کشور ما نیز بحث آموزش غیرحضوری با ادامه محدودیت‌های کرونایی در سال ۱۳۹۹ رنگ واقعیت به‌خود گرفت و مدارس به‌کمک شبکه‌ها و پیام‌رسان‌های موجود به‌دنبال تداوم آموزش بودند. طرح شاد که از سال ۱۳۹۴ مطرح شده بود؛ با شیوع کرونا به‌طور عملی اجرایی شد و در فروردین ۱۳۹۹ آغازبه‌کار کرد. درابتدا تنها یک پیام‌رسان بود و به‌دلیل ضعف ساختاری با مشکلات عدیده‌ای مواجه بود. اشکالاتی که موجب شد از همان‌زمان بسیاری از مدارس مخصوصاً مدارس غیردولتی قید حضور در شاد را بزنند و راه دیگری را برای آموزش غیرحضوری انتخاب کنند. قطعی مداوم، کندی در ارسال پیام‌ها و بازکردن عکس‌ها ازجمله مهم‌ترین مشکلات شاد بود. علی کاظم‌زاده؛ مدیرعامل شبکه شاد براین‌مسئله اذعان کرد که شاد با نقاط ضعف متعددی خصوصاً در سال اول اجرای آن همراه بوده است؛ کندی شبکه، تأخیر در بارگذاری عکس‌ها و ویدئوها، عدم‌امکان برگزاری یک جلسه تصویری زنده و تعاملی میان معلم و دانش‌آموزان از مهم‌ترین نقاط ضعف شبکه شاد بود. دراین‌شرایط غالب مدارس غیردولتی از نرم‌افزارهای مشابه خارجی مانند گوگل‌میت و اسکایپ برای برگزاری کلاس‌های درسی خود استفاده کردند. درحالی‌که مدارس غیردولتی درپیِ آن بودند تا با روش‌های نوین آموزش از راه دور، کلاس‌های درسی را دنبال کنند؛ بسیاری از دانش‌آموزان به‌دلیل تعطیلی مدارس با افت تحصیلی یا حتی ترک‌تحصیل مواجه شدند. رضوان حکیم‌زاده؛ معاون ابتدایی آموزش‌وپرورش در نشست تخصصی تبیین بازماندگی از تحصیل که اسفندماه پارسال برگزار شد؛ درخصوص تأثیر کرونا بر افزایش ترک‌تحصیل دانش‌آموزان گفته بود؛ پیش‌ازکرونا ۳۹هزار و ۷۸۸ کودک بازمانده‌ازتحصیل در پایه اول ابتدایی در کشور داشتیم که در کرونا این آمار ناگهان به ۸۷هزارنفر رسید. در ابتدای سال جدید تحصیلی نیز علیرضا کاظمی؛ سرپرست وزارت آموزش‌وپرورش ایران اعلام کرد؛ دانش‌آموزان به‌سبب دوری از مدرسه آسیب‌های جدی فراوانی دیده‌اند به‌طوری‌که شاهد افزایش ترک‌تحصیل و افت شدید آموزشی هستیم. از ابتدای سال ۱۴۰۰ که واکسیناسیون کرونا با تزریق واکسن میان سالمندان و بیماران خاص آغاز شد، به‌تدریج مدارس نیز تلاش کردند حداقل بخشی از کلاس‌های آموزشی خود را به‌صورت حضوری برگزار کنند. روند واکسیناسیون معلمان نیز خیلی‌زود به نتایج مثبتی دست یافت. محسن بیگی؛ مدیرکل وقت دفتر سلامت و تندرستی وزارت آموزش‌وپرورش در مردادماه ۱۴۰۰ از لزوم واکسینه‌شدن ۹۳۰هزار معلم خبر داد و گفت؛ تعداد کارکنان آموزش‌وپرورش در بخش دولتی حدود ۹۳۰هزارنفر هستند که ممکن است درصد بسیاراندکی هم کم‌وزیاد شود. در بخش غیردولتی نیز تعداد کارکنان ۲۳۰هزارنفر هستند و درمجموع نزدیک به یک‌میلیون و ۳۰۰هزارنفر از کارکنان مجموعه آموزش‌وپرورش باید واکسینه شوند. با شروع‌به‌کار دولت رئیسی و تسریع در روند واکسیناسیون مردم، مسئولان آموزش‌وپرورش نیز به‌تدریج بر لزوم بازگشایی حضوری و صددرصدی مدارس تأکید کردند. هنرستان‌ها به‌صورت‌کامل فعالیت خود را آغاز کردند و مدارس در مقطع ابتدایی به‌صورت نیمه‌حضوری به‌صورت آموزش مکمل آغازبه‌کار نمودند. وزارت آموزش‌وپرورش از ابتدای مهرماه همواره بر آموزش ترکیبی تأکید کردند. صادق ستاری‌فرد؛ معاون تربیت‌بدنی و سلامت آموزش‌وپرورش بابیان‌اینکه باتوجه‌به دستورات ستاد مقابله با کرونا هر استان، مدارس در شهرستان‌هایی که وضعیت قرمز دارند می‌توانند به‌صورت ترکیبی (حضوری-مجازی) فعالیت کنند. افزود؛ مدارس در مقطع ابتدایی به‌جهت‌اینکه دانش‌آموزان این‌مقطع واکسن نزده‌اند می‌توانند بیشتر مجازی فعالیت داشته باشند اما در مقطع متوسطه به‌جهت‌اینکه دانش‌آموزان باید در آزمون‌های سرتاسری نهایی شرکت کنند نیاز است به‌صورت حضوری فعال باشند. ضمن‌اینکه درصد بیشتری از دانش‌آموزان مقاطع بالاتر هم واکسن زده‌اند آموزش‌وپرورش استان‌ها باتوجه‌به اقتضائات منطقه خود دراین‌خصوص تصمیم می‌گیرند. وی در ایام عید نوروز با حضور در برنامه زنده گفت‌وگوی ویژه خبری با موضوع «آموزش حضوری و سلامت جسمانی دانش‌آموزان (مصوبه جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا)» درخصوص میزان واکسیناسیون معلمان و دانش‌آموزان گفته بود؛ خوشبختانه تا امروز، ۹۵درصد فرهنگیان دز اول واکسن کرونا و ۹۰درصد دز دوم و درحدود ۵۳درصد معلمان دز سوم را دریافت کرده‌اند و نسبت به سایر اقشار، جامعه فرهنگیان دراین‌امر پیشرو بودند؛ همچنین ۹۰درصد دانش‌آموزان بالای۱۲سال نیز دز اول و ۸۰درصد دز دوم را دریافت کردند. / مهر