ایستگاه سلامتی
ورزشهای ممنوع، مضر و مشکوک
کیوان داور ، دکتر غلامرضا رئیسی
اغلب وقتی صحبت از ورزش میشود، بهیاد فواید ورزش میافتیم. اگرچه اثرات مفید ورزش بر کسی پوشیده نیست؛ اما ورزشی سودمند است که براساس توجه به ساختار عضلانی اسکلتی و درنظرگرفتن محدودیتهای خاص که در بعضی افراد وجود دارد، برنامهریزی و انجام شود. بهعنوانمثال تمام حرکات ورزشی سودمند نیستند و ضرر ناشی از انجام برخی از حرکات بیشتر از فایده آنهاست. اگرچه نمیتوان با مطالعه تجربی اقدام بهاثبات چنین حالتی کرد؛ زیرا از لحاظ اخلاقی نمیتوان حرکات مضر را تجویز و نتایج آنرا بررسی کرد؛ اما با بررسی بیومکانیک بدن میتوان این حرکات را به سه دسته کلی مشکوک، مضر و ممنوع تقسیمبندی کرد. بهگزارش ویستا؛ برخی از حرکات تمرینی میتوانند مفید باشند؛ اما مضرات آنها بیشتر است. برخیدیگر از حرکات برای ورزشکاران حرفهای مفیدند؛ اما انجام آنها در افرادیکه تازه تمرینات ورزشی را شروع کردهاند، آسیبزاست. ازطرفدیگر کسانیکه به مبتلا به مشکلات عضلانی و مفصلی هستند باید در انتخاب حرکات تمرینی دقت بیشتری کنند. خوشبختانه تقریباً برای تمام حرکات مضر، تمرینی بهصورت جایگزین وجود دارد. به برخی از شایعترین حرکات که میتوانند باعث ایجاد آسیب عضلانی یا مفصلی شوند میپردازیم.
بالابردن مستقیم هر دو پا
شاید بالابردن هر دو پا بهصورتمستقیم در یک ورزشکار بهعنوان بخشی از تمرین درنظر گرفته شود. در افراد غیر ورزشکار این تمرین را بهعنوان روشی جهت تقویت عضلات شکم توصیه میکنند. اگر در حین تمرین عضلات شکم خسته شود یا عضلات از ابتدا ضعیف باشند، این حرکت باعث افزایش قوس کمر شده و فشار به دیسک بینمهرهای در ناحیهای کمری افزایش مییابد ازطرفدیگر انقباض قوی عضلات جلو و عقب ستون فقرات باعث افزایش فشار داخلی دیسک کمر شده و درد بیمار را بدتر کرده یا حتی باعث عود دیسک میشود؛ درنتیجه در افرادیکه بیرونزدگی دیسک دارند تازمانیکه عضلات شکمی بهخوبی تقویت نشده این حرکت ممنوع است.
درازونشست
دراز و نشست بهعنوان روشی برای تقویت عضلات شکم موردتوجه قرار گرفته است؛ اما اگر عضلات شکم ضعیف باشند بجای فعالشدن و تقویت عضلات شکم، عضلات ستون فقرات فعال شده و اگر این تمرین بهدرستی انجام نپذیرد، با افزایش قوس کمر و فشار به دیسک میتواند به ستون فقرات کمر آسیب وارد کند. در افرادیکه مفاصل آنها شلی بیشازحد دارد بخصوص در کودکان باید ایننکته درنظر گرفته شود. علاوهبراین حلقهکردن دستها به پشتسر علاوهبر تحتفشار قراردادن کمر، باعث آسیب مهرههای گردن نیز میشود. برای انجام درازونشست در افرادیکه این ورزش ممنوعیت خاصی ندارد، زانوها باید خم باشند و درازونشست بهصورت آهسته انجام شود. نباید پاها به چائی گیر داشته باشند؛ زیرا گیردادن پاها باعث میشود بهجای فعالشدن عضلات شکم، عضلات کمر فعال شوند.
حرکات گردن
بهطورکلی انجام حرکات ناگهانی ستون فقرات بهنظر اکثر متخصصین ممنوع است. حرکات چرخش گردن اگر بهملایمت انجام شود و گردن به عقب خم نشود بدون اشکال است؛ اما خمشدن گردن بهسوی عقب بهخصوص در افراد سالمند یا افرادیکه بیماری روماتیسم مفصلی دارند میتواند همراه با خطرات جدی باشد. انجام این حرکت اگر بهصورت ناگهانی باشد میتواند به عروق و اعصاب قاعده جمجمه آسیب وارد کند. افرادیکه اصطلاحاً دچار سائیدگی مهرههای گردن بوده یا پوکی استخوان دارند یا سابقه ضربه و درد گردن دارند نیز درمعرض آسیب بیشتر هستند.
حرکات ستون فقرات کمری
اگرچه برخی عقیده دارند که خمشدن ستون فقرات بهسمت عقب کلاً ممنوع است؛ اما باتوجه بااینکه این حرکات جزئی از حرکات طبیعی ستون فقرات بوده و بهطور روزمره انجام میشوند انجام این حرکات مشکلی ایجاد نمیکند مگر اینکه بهصورت کنترل نشده و ناگهانی باشد؛ زیرا دراینصورت به بافتهای جاهای قسمت پشتی ستون فقرات آسیب وارد میشود.