از «اهدای جسد برای مقاصد درمانی» چه می‌دانیم؟
رئیس بانک بافت، سلول و عضو مرکز تحقیقات پزشکی قانونی با ارائه توضیحاتی درباره اهدای جسد برای مقاصد درمانی گفت؛ در حوزه محصولات تاندونی مانند تاندون و رباط که در تصادفات نیز بسیار کاربرد دارد تقریباً نیاز کشور مرتفع شده است و ما دراین‌حوزه‌ها کمتر محصولی را از خارج کشور وارد می‌کنیم. سعید شاه‌حسینی درباره اهدای بافت و نسوج از پیکر متوفیان گفت؛ نسبت به سال‌های قبل، پیشرفت دراین‌زمینه وجود دارد. در سال ۹۸ موفق شدیم رضایت خانواده حدود ۸۰۰ پیکر را برای امر اهدای بافت و نسوج بگیریم. در سال ۹۹ این‌میزان به ۱۰۰۰ پیکر متوفی رسید و ما توانستیم از خانواده‌های بیشتری رضایت دراین‌زمینه کسب کنیم. در سال ۱۴۰۰ نیز حدود ۱۰۰۰ خانواده رضایتشان برای این‌منظور گرفته شد؛ البته به‌دلایلی یکی از واحدهای شهرستان سه‌ماه تعطیل شد که در آمار مؤثر بود. وی ادامه داد؛ سال ۹۹ واحد جدید اهدای نسوج را در شهر مشهد افتتاح کردیم درحالی‌که تا پایان ۹۸ فقط در دو شهر تهران و شیراز این‌کار انجام می‌شد. درتلاشیم طبق سیاست‌های سازمان پزشکی قانونی در دیگر شهرها نیز واحدهای برداشت نسوج را راه‌اندازی کنیم. رئیس بانک بافت، سلول و عضو مرکز تحقیقات پزشکی قانونی خاطرنشان کرد؛ البته دراین‌حوزه همچنان نیازها وجود دارد و ممکن است ما را دچار چالش کند چراکه اتفاقاً نیاز به نسوج برای درمان در شرایط بحران خود را نشان می‌دهد؛ مثلاً در زمان وقوع بلایای طبیعی مثل زلزله یا باتوجه‌به آمار مصدومان حوادث جاده‌ای، این نسوج فراوری‌شده موارد استفاده بیشتری دارد و اگر نتوانیم نیاز کشور را رفع کنیم و نیازمند واردات باشیم، نقطه آسیب ماست که مقدار زیادی از منابع مالی را به‌خود اختصاص می‌دهد. شاه‌حسینی بابیان‌اینکه کاری‌که دراین‌زمینه انجام می‌دهیم، روبه‌جلوست، تأکید کرد؛ اما هنوز نیاز کشور در حوزه محصولات بیوایمپلنت از نسوج آلوگرافت انسانی به‌طورکامل رفع نشده است و حداقل در دو حوزه دریچه‌های قلبی و پوست‌واستخوان، همچنان با کمبود مواجه هستیم. وی ادامه داد؛ مثلاً بافت‌های برداشتی استخوانی، طی فرآوری به انواع پودر استخوانی در سایزها و اشکال مختلف تبدیل می‌شوند که برای انواع جراحی اعم از ارتوپدی، ستون فقرات و دندانپزشکی استفاده می‌شود و طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها از محصولات پودر استخوان استفاده می‌کنند. وی ادامه داد؛ همچنین دریچه‌های قلبی از مواردی‌ست که بسیار مورداستفاده قرار می‌گیرد و ما به آن همچنان نیاز داریم؛ مثلاً کودکی با بیماری قلبی مادرزادی متولد می‌شود و جراح بعد از اقدامات درمانی دارویی، نیاز به پیوند دریچه قلب تشخیص دهد. این دریچه قلب یا باید از یک انسان گرفته یا باید به‌صورت مصنوعی ساخته شود. اگر بخواهیم از انسان دریچه را بگیریم قاعدتاً باید دریچه‌ای باشد که متناسب با سایز قلب و سن‌وسال بچه باشد و دراینجا ما نیاز داریم که از پیکر کودک متوفی نیز برای نجات جان کودکان دیگر استفاده کنیم. البته همکاران ما تلاش می‌کنند تا پس ارائه توضیحات کافی، رضایت خانواده‌ها را دراین‌زمینه کسب کنند. تاکنون نیز مواردی بوده که با رضایت خانواده از پیکر کودکان برای این‌منظور نیز استفاده کرده‌ایم. رئیس بانک بافت، سلول و عضو مرکز تحقیقات پزشکی قانونی کشور درباره‌اینکه درحال‌حاضر تاچه‌میزان نیاز کشور ازاین‌طریق مرتفع می‌شود، گفت؛ حدود ۵۰درصد نیاز کشور در حوزه محصولات دریچه‌های قلبی و انواع محصولات پودر استخوان در داخل تأمین و مابقی از خارج‌ازکشور وارد می‌شود. در حوزه محصولات تاندونی مانند تاندون و رباط که در تصادفات بسیار کاربرد دارد تقریباً نیاز کشور مرتفع شده است و ما دراین‌حوزه‌ها کمتر محصولی را از خارج کشور وارد می‌کنیم. وی درپاسخ‌به‌اینکه آیا محدودیتی برای اهدای بافت هست؟ تصریح کرد؛ افراد برای اهدای بافت می‌توانند ازطریق سایت پزشکی قانونی اقدام کنند؛ اما اهدای جسد برای اهداف درمانی دارای شرایطی‌ست و جسد باید دارای شرایط خاص باشد ازجمله‌اینکه در جسد آقایان سن متوفی نباید بیش از ۶۵سال و برای بانوان نباید بیش از ۵۵سال باشد. همچنین متوفی نباید مبتلابه بیماری‌های خاص مانند انواع سرطان‌ها باشد یا هنگام فوت به بیماری کرونا مبتلا نشده باشد. همچنین دارای اعتیاد تزریقی نباشد و اگر سابقه زندان داشته یا تاتو کرده باشد نمی‌توانیم صرفاً در شرایط خاص برای مقاصد درمانی از جسد استفاده کنیم. اگر فرد در زمان حیات خود برای ثبت‌نام در سایت اقدام کند همه این‌شرایط را به آن‌ها توضیح می‌دهیم و اگر این‌شرایط را نداشته باشد نمی‌توانیم از جسدش برای مقاصد درمانی استفاده کنیم. هرکدام از متوفی‌ها که مناسب برای برداشت بافت باشد، با خانواده‌شان صحبت و درصورت رضایت خانواده از پیکر متوفی برای مقاصد درمانی استفاده می‌کنیم. وی درپاسخ‌به‌اینکه از هر جسد تاچه‌میزان می‌توان بافت و نسوج برداشت کرد؟ گفت؛ در برخی از اجساد می‌توانیم بخشی از بافت‌ها را برداشت کنیم؛ مثلاً فرد تصادف کرده و برداشت از بافت استخوانی امکان‌پذیر نیست پس صرفاً می‌توانیم از بافت اعضای سالم استفاده کنیم؛ اما درحال‌حاضر اگر از یک جسد بتوانیم حداکثر برداشت را داشته باشیم معمول و متوسط حدود ۴۰ تا ۵۰ بیمار مستقیم یا غیرمستقیم می‌توانند از بافت‌هایی که از یک جسد برداشت می‌شود منتفع شوند. بعد از برداشت بافت‌ها و استخوان‌ها که عمدتاً استخوان‌های درشت هستند از پروتز برای جسد استفاده می‌کنیم تا ظاهر جسد حفظ شود و وقتی پیکر را به خانواده تحویل می‌دهیم، ظاهر جسد کاملاً سالم است. شاه‌حسینی درباره فرآوری بافت‌ها از اجساد گفت؛ تفاوت اهدای عضو و اهدای بافت دراین‌است‌که وقتی فردی دچار مرگ مغزی در بیمارستان می‌شود و خانواده به اهدای عضو رضایت می‌دهند از این فرد تازمانی‌که قلب او به دستگاه متصل است می‌توانند چند عضو مشخص برداشت کنند و تعداد محدودی از بیماران از این فرد بهره‌مند می‌شوند؛ اما در اهدای بافت داستان متفاوت است درزمانی‌که بافت از بدن متوفی برداشت می‌شود بلافاصله مورداستفاده برای بیماران قرار نمی‌گیرد درحالی‌که در اهدای عضو وقتی عضو از بدن فرد خارج می‌شود باید بلافاصله به فرد دیگری پیوند زده شود؛ اما در اهدای بافت شرایط متفاوت است یعنی وقتی بافت از بدن متوفی خارج می‌شود باید فرآوری شود؛ مثلاً استخوان برداشت‌شده به پودر استخوان تبدیل شود. میانگین حدود سه تا شش‌ماه زمان برای فرآوری این بافت‌ها لازم است. یکسری شرکت‌های دانش‌بنیان، بافت‌های جداشده از اجساد را از پزشکی قانونی تحویل گرفته و فرآوری می‌کنند. البته این شرکت‌ها باید از وزارت بهداشت نیز مجوز لازم را داشته باشند. محصولات نهایی این شرکت‌ها به‌طورمنظم توسط سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت کنترل می‌شود تا از استانداردهای لازم برخوردار باشند./ ایلنا