زشت و زیبایِ دوبله در دوران کرونا به‌روایتِ دوبلورها
دوبله در سال ۱۴۰۰ روزهای چندان راحتی را پشت‌سر نگذاشت. ازیک‌سو غم ازدست‌دادن هنرمندان باسابقه و جوان، روح هنرمندان این‌عرصه را آزرد و ازدیگرسو ضرورت حضور در سالن‌های تک‌نفره برای رعایت پروتکل‌ها، یکی از ویژگی‌های اصلی دوبله، یعنی بده‌بستان‌های گروهی را از هنر گرفت. در گزارش پیش‌رو مروری داریم بر مهم‌ترین اتفاقات 1400؛ سالی که در امتداد ازدست‌دادن چنگیز جلیلوند (دوبلور مطرح ایرانی که آذر ۹۹ از دنیا رفت) آمد و غم ازدست‌دادن ناگهانی سیامک اطلسی؛ هنرمند قدیمی عرصه بازیگری و دوبله و درگذشت شیرین بهرامی؛ از گویندگان جوان را به‌دلیل ابتلا به ویروس کرونا رقم زد. از دیگر اتفاقات عرصه دوبله در دوران شیوع کرونا، خداحافظی با دوبله دسته‌جمعی و بی‌انگیزه‌شدن برخی هنرمندان دوبله دراین‌راستا بود. آن‌ها معتقد بودند دوبله به‌شکل تک‌نفره دیگر آن حس‌وحال گذشته و بده‌بستان‌های احساسی را ندارد و بیشتر تبدیل به روزنامه‌خوانی شده است؛ البته دراین‌میان برخی هم براین‌باور بودند که شرایط کاری‌شان با رویکرد جدید بهتر شده و دیگر مثل قبل دشواری‌های کاری به‌لحاظ حضور در استودیوهای دوبله را ندارند و در وقت صرفه‌جویی می‌شود؛ و البته قریب‌به‌اتفاق تأکید داشتند بیشترین دشواری‌ها در عرصه دوبله طی مدت کرونا متعلق به مدیران دوبلاژ است که ایجاد هماهنگی‌های لازم طبیعتاً کار را برایشان دشوارتر کرده و زمان بیشتری از آن‌ها می‌گیرد. بااین‌حال، با گذشت بیش از دوسال از شیوع کرونا، کم‌کم دوبله به این‌وضعیت عادت کرده و گویا تک‌گویی دراین‌عرصه تاحدودی جا افتاده؛ البته ناگفته نماند که در‌کل، این تک‌گویی‌ها آسیب‌هایی هم به کیفیت کارها می‌زند که مهم‌ترین آن‌ها این‌است‌که گویندگان نقش‌های مقابل هم، دیگر با هم تعامل ندارند و فرصت بداهه‌گویی نیز از آن‌ها گرفته می‌شود. آنچه درادامه می‌خوانید، اظهارنظر اهالی دوبله درباره این‌موارد است که در گفت‌وگوهایی مجزا مطرح شده است.
«منوچهر والی‌زاده»؛ مدیر دوبلاژ و از گویندگان پیشکسوت عرصه دوبله درباره خداحافظی با دوبله‌های دسته‌جمعی می‌گوید؛ این‌روزها فکر می‌کنم دارم ماراتون حرف می‌زنم؛ نه‌اینکه دوبله می‌کنم. حتی گاهی اسم کارها را هم نمی‌دانیم! و خیلی در جریان کلی فیلم‌ها و داستانشان نیستیم و این اصلاً اتفاق خوبی در دوبله نیست؛ اما چه کنیم؟ به‌خاطر حفظ سلامتی‌مان باید رعایت کنیم. گویا این‌شکل از دوبله دیگر باب شده و باید با دوبله دسته‌جمعی خداحافظی کنیم. متأسفانه کرونا شیرینی دوبله را گرفت.
درست است که تک‌گویی گویندگان به‌خاطر شرایط کرونایی کار را برای مدیر دوبلاژان دشوار کرده؛ اما ازمنظری به‌نفع گویندگان شده و خیلی هم بد نیست. گاهی در برخی مسائل موهبت می‌شود؛ مثل همین تک‌گویی‌ها در دوران کرونا که به‌نظرم برای گویندگان صرفه‌جویی در وقت است؛ چون دیگر مثل گذشته تمام‌وقت در اتاق‌های ضبط حضور ندارند ... این، نظر «شوکت حجت»؛ مدیر دوبلاژ و دوبلور خوب کشورمان است که درعین‌حالی که معتقد است دوران باهم‌بودن و تپق‌زدن‌های دوبله حس‌وحال دیگری داشت؛ اما مزیت‌های تک‌گویی در دوبله را بیشتر از معایبش می‌داند.
«ابوالحسن تهامی»؛ از گویندگان و مدیردوبلاژهای پیشکسوت کشورمان که به‌خاطر سن بالایش، مدتی‌ست از حرفه دوبله کناره‌گیری کرده نیز درزمینه تک‌گویی اجباری گویندگان دراین‌عرصه به‌دلیل شیوع کرونا اظهارنظرهایی دارد. او معتقد است؛ تک‌گویی با باهم‌گویی تفاوت آن‌چنانی ندارد؛ چون تک‌گویی اتفاق جدیدی در دوبله نیست. اگر وقت گذاشته شود و مدیر دوبلاژها حتماً در کارها حضور داشته باشند و گویندگان صدای قبل و بعد همکارشان را بشنوند و در جریان نقش قرار گیرند، می‌شود مدارا کرد و اتفاق بدی نیست.
«ناصر ممدوح»؛ از مدیر دوبلاژهای باسابقه درباره دشواری‌های کار دوبله در شرایط کرونایی و حضور تک‌تک گویندگان در اتاق ضبط، بزرگ‌ترین ضعف این اتفاق را از بُعد زمانی عنوان می‌کند و می‌گوید؛ فیلم‌هایی که قبلاً یک‌روزه دوبله می‌شدند به‌خاطر همین حضور تک‌تک گویندگان چندروز زمان می‌برد و ازطرفی حس‌وحال دوبله آن‌طورکه باید، جور درنمی‌آید. البته او درعین‌حال به دوبله در جوامع اروپایی اشاره می‌کند و می‌گوید؛ در اروپا و آمریکا به‌شکل تکی گویندگان رُل می‌گویند و اصلاً ربطی به کرونا ندارد و قبل از کرونا این اتفاق مرسوم بوده. درست است که به‌لحاظ زمانی کارمان به‌درازا می‌انجامد؛ ولی درنهایت، مدیر دوبلاژ راهنمایی می‌کند و درحدتوان نمی‌گذاریم خدشه‌ای به کار وارد شود.
کرونا دوبلورها را تنها کرده و دوبله‌های انفرادی، بی‌نهایت به آثار لطمه می‌زند. وقتی‌که دسته‌جمعی فیلمی را دوبله می‌کنیم در‌حال‌گویش دیالوگ‌ها، بده‌بستان‌های متفاوتی داریم و ممکن است در همان حین دیالوگ را عوض و جایگزین کنیم؛ اما الآن از این امکانات دوریم. امیدواریم با ازبین‌رفتن کرونا بازهم بتوانیم به‌سبک قدیم کار کنیم و با هم باشیم ... این جملات نیز بخشی از صحبت‌های «تورج نصر»؛ از گویندگان قدیمی‌ست که بیشتر صدایش را در کارتون‌های خاطره‌انگیز شنیده‌ایم.
و در پایان این گزارش به صحبت‌های «سیامک اطلسی»؛ هنرمند فقید کشورمان می‌رسیم که کمتر از یک‌ماه قبل از مرگ، عنوان کرده بود. وی، چهارم مهرماه سال ۱۴۰۰ براثر کرونا درگذشت. این هنرمند در آخرین گفت‌وگویش درباره شرایطی که کرونا بر دوبله تحمیل کرده، گفته بود که تک‌گویی گویندگان، دشواری چندانی ندارد؛ چراکه آن‌ها نهایتاً کارشان را انجام می‌دهند و می‌روند؛ اما مسلماً این اتفاق برای مدیر دوبلاژها دشواری‌هایی دارد که البته چاره‌ای نیست و فقط با مراقبت و کنارآمدن با این‌دوره، به‌پایان می‌رسد. / ایسنا