روایتی خواندنی از تولد فرزندان «ایران»
دکتر بهرنگ اکرامی بابیان‌اینکه که هر سه توله متولدشده یوزپلنگ ایرانی ماده هستند، گفت: «این اتفاق، نویدبخش آینده‌ای روشن درجهت زادآوری‌های نسل بعدی و افزایش جمعیت این گونه ارزشمند خواهد بود». دامپزشک متخصص مامایی و بیماری‌های تولیدمثل افزود: «ایران ما زیبایی‌های بسیاری در خود جای داده و هر‌گوشه از آن، داستان‌های بی‌شماری برای گفتن دارد. این گستره تماشایی در کنار جاذبه‌ها و مقاصد تفریحی و تاریخی بسیار، زیستگاه گنجینه‌ای منحصربه‌فرد از حیوانات و گیاهان نیز بوده؛ جاندارانی که ایران و فلات آن‌را از دیگر کشورهای دنیا متمایز می‌کنند و بخشی از هویت محیط زیست کشورمان را تشکیل می‌دهند. کلاً ایران ۱۵۰۰گونه پستاندار، پرنده، خزنده، دوزیست و ماهی آب‌های داخلی و ۶۵۰گونه ماهی آب‌های دریایی را در خود جای داده که ازاین‌میان، ۱۹۴گونه را پستانداران تشکیل می‌دهند. ازاین‌لحاظ، کشورمان یکی از متنوع‌ترین مناطق ازنظر داشتن گونه‌های پستاندار است. از جمله این حیوانات باارزش، یوزپلنگ ایرانی‌ست که ۱۱ اردیبهشت‌ماه جاری، با اعلام خبر تولد فرزندان ایران ازسوی معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست نوید امید در بین دوستداران حیات‌وحش بیشتر شد». وی گفت: «کوشکی (یوز نر) بهمن‌ماه ۱۳۸۶ در چهارماهگی و دلبر (یوز ماده) فروردین ۹۰ در سه‌ماهگی به‌اسارت درآمدند که بعدازاین و باتوجه‌به اهمیت حفاظت از این گونه‌های باارزش و درخطر‌انقراض‌بودن آن‌ها به پارک پردیسان منتقل شدند. سال ۹۶ نیز یوزپلنگ ماده دیگری به‌نام ایران درحالی‌که هشت‌ماه داشت و از قاچاقچیان در تهران گرفته شده بود، به این دو اضافه شد. راه‌های مختلفی برای زادآوری آن‌ها در پردیسان انجام شد که موفقیت‌آمیز نبود؛ تااینکه در فروردین‌ماه سال ۹۹ مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست تصمیم گرفتند این یوزها به زادگاه خود در توران سمنان برگردانده شوند که این‌کار با وجود حواشی بسیار، با موفقیت انجام شد». وی درباره نحوه زایمان و سزارین یوز ایرانی گفت: «یوز ماده، ۱۰ اردیبهشت‌ماه در آغاز زایمان درد خیلی‌زیادی را تحمل کرد و مجبور شدیم برای‌اینکه مادر آسیب نبیند و توله‌ها تلف نشوند، عمل جراحی سزارین را انجام دهیم تا بعدازاینکه توله‌ها متولد شوند، آن‌ها را در لانه ازقبل‌آماده‌شده، قرار دهیم. پروسه زایمان را طبق آغاز و اتمام زمان جفت‌گیری تاحدی پیش‌بینی می‌کردیم. شروع جفت‌گیری از 2 بهمن‌ماه ۱۴۰۰ صورت گرفته و آخرین جفت‌گیری‌ها مربوط به ۷ بهمن بود. براین‌‌مبنا؛ در بازه زمانی ۹۰ تا ۹۵روزه که بازه بارداری یوزپلنگ‌هاست؛ در محل حضور داشتیم و باتوجه‌به‌اینکه عمدتاً یوزپلنگ‌ها حسب عادت ۱۰ تا ۱۲ساعت قبل از زایمان، از خوردن غذا امتناع می‌کنند و وقتی متوجه شدیم از غذای داده‌شده به یوزپلنگ ۵۰درصد بیشتر خورده نشده و باتوجه‌به‌اینکه عمدتاً پروسه زایمان در شب اتفاق می‌افتد و به‌ندرت ممکن است در روز انجام شود و ...، این‌احتمال را دادیم که آن‌شب باید زایمان داشته باشد. یک لانه سنگی را برای یوزپلنگ تهیه کردیم و با دوربین‌های مداربسته تعبیه‌شده درون آن، پروسه زایمان را غیرمستقیم رصد می‌کردیم. متوجه شدیم یوزپلنگ مادر بی‌قرار و بی‌تاب است و چندین‌بار وارد لانه سنگی شد و بازدید کرد؛ اما اتفاقی نیفتاد و زایمان صورت نگرفت. باتوجه‌به‌اینکه اولین زایمان یوزپلنگ بود، علامت سؤال‌های بسیاری برای ما به‌وجود آمده بود و ما این‌ها را براساس رفتار طبیعی حیوان ورانداز کردیم. فردا صبح هم یوزپلنگ دوباره صبحانه نخورد و ساعت ۸ صبح به داخل لانه سنگی آمد. دیدیم حرکات و انقباضات شکمی یوزپلنگ بیشتر شد و متوجه شروع پروسه اصلی زایمان شدیم که همراهِ زورهای اصلی زایمان بوده؛ عمدتاً این زورها در گربه‌سانان مثل پلنگ و یوزپلنگ از نیم‌ساعت یک زور شروع می‌شود و به هر ۳۰ثانیه یک زور می‌رسد که زمان خروج جنین است. زمان یک‌ساعته این پروسه طی می‌شود و ما ساعت تقریباً ۱۰ صبح نظاره کردیم که یوزپلنگ زور می‌زند؛ اما این زورها پیشرفتی در زایمان نداشت. نگرانی ما از ساعت ۱۱ صبح شروع شد و تا ۲ بعدازظهر دیدیم که روند زایمان اتفاق نیفتاد و یوزپلنگ به‌علت درد و زورهای مکرر، دچار بی‌حالی شده است. حوالی ساعت 2:30 زورهای زایمانی حیوان کم شد که ما به آن انرژی‌های ثانویه رحمی می‌گوییم؛ به‌این‌معناکه رحم آن‌قدر زور می‌زند و تخلیه صورت نمی‌گیرد که باعث خستگیِ عضلات رحم می‌شود و دیگر زوری صورت نمی‌گیرد. حیوان حالت خستگی و خواب‌آلودگی داشت. با مدیرکل حفاظت محیط زیست سمنان حرف زدیم و گفتیم در روند زایمان، اختلالی ایجاد شده و نیاز است حیوان کمک دامپزشکی بشود. او فوراً خودش را به ما رساند و نظر ما را پرسید. من گفتم نظر بنده سزارین است و حتماً باید امروز عمل سزارین صورت گیرد؛ برای سلامتی توله‌ها و یوزپلنگ مادر. اگر بیشتر منتظر بمانیم؛ هم احتمال مرگ توله‌ها به‌خاطر انقباض زیاد رحمی بالاست و هم روند زایمان یوز مادر به‌خاطر نخوردن غذا و خستگی و بی‌حالی روبه‌وخامت می‌رود و باید درمان‌های خاصی روی آن انجام گیرد. با دکتر اکبری (سرپرست معاونت محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست) هم صحبت کردیم و وضعیت را توضیح دادیم. گفتم با مسئولیت خودم جراحی سزارین را انجام می‌دهم؛ تجهیزات استاندارد اولیه را داریم و چون وضعیت یوزپلنگ بحرانی و سلامت توله‌ها بسیارمهم بود، زمان را غنیمت شمردیم و با همکاری دوستان و همکاری دکتر مرعشی به‌عنوان دامپزشک ناظر، عملیات بیهوشی حیوان انجام شد که با موفقیت صورت گرفت. سه توله را از رحم خارج کردیم؛ دوتا از توله‌ها تنفس نداشتند که ما احیا کردیم و توله سوم همان اول، تنفس خوبی داشت و خیلی‌زود صدای توله‌ها در‌آمد که نشانِ سلامتی آن‌ها بود. شیر آغوز از مادر گرفته و همان‌لحظه به‌میزان‌لازم به توله‌ها داده شد تا ایمنی را به بدن توله‌ها منتقل کند. بعد از پایان جراحی، توله‌ها را به پناهگاهی که برای زایمان پیش‌بینی کردیم، منتقل کردیم و کنار مادر قراردادیم. مادر بعد از یک‌ساعت بیهوشی به‌هوش آمد. توله‌ها را نگاه کرد؛ اما از شیردادن به آن‌ها امتناع کرد. صبر کردیم و بعد از چهارساعت دیدیم که مادر به بیرون می‌رود و به‌خاطر بیهوشی عدم‌تعادل دارد؛ ولی قدرت شناسایی و ردیابی را داشت. پس‌ازمدتی به داخل پناهگاه می‌آمد و به توله‌ها نگاه می‌کرد؛ اما به توله‌ها شیر نمی‌داد و ۱۰دقیقه‌بعد بیرون می‌رفت. هوای توران بسیار سرد بود همراه با بارندگی و باد شدید. توله‌ها هم چهار تا پنج‌ساعت درون لانه بودند و ریسکی که ممکن بود مادر شیر ندهد و توله‌ها از سرما تلف شوند، ما را نگران کرده بود. به‌این‌ترتیب، صلاح دیدیم توله‌ها را ارجاع دهیم به محوطه سایت و در دمای گرم و مناسب، از شیر آماده گربه‌سانان تغذیه شوند. تقریباً حوالی ساعت 4:30 صبح با هماهنگی دکتر ظاهری، یک معرفی دیگر برای حیوان انجام دادیم. مادر کاملاً هوشیاری داشت و دیدیم که به توله‌ها آسیبی نمی‌زند و به توله‌ها می‌نگرد؛ اما از دادن شیر به توله‌ها امتناع می‌کند؛ از لانه بیرون می‌رود و در محوطه می‌نشیند و بعد از یکی،دوساعت درون لانه نمی‌آید و ازآنجا‌‌که اوایل تولد، توله‌ها هر دو،سه‌ساعت باید شیر بخورند، بیشتر از این صلاح ندانستیم ریسک کنیم و چون دوتا از توله‌ها صددرصد ماده بودند و آینده روشنی برای تکثیر جمعیت یوزپلنگ‌ها بود؛ لذا قرار شد توله‌ها به‌صورت دستی شیردهی شوند تا بتوانیم هر‌سه توله را سالم داشته باشیم و به بلوغ برسند و برای ازدیاد نسل‌های بعدازآن‌ها استفاده کنیم. ایران بعد از ۲۴ساعت غذا خورد و حال همه‌چیز به‌شکر خدا با موفقیت انجام شده و توله‌ها در وضعیت خوبی قرار دارند و شیر می‌خورند و وضعیت مطلوبی دارند»./ ایسنا