روان‌شناسی
اختلال انطباقی چیست؟
جاوید فرجام‌نیا
50 سال است که روان‌شناسان از عبارت اختلال انطباقی برای افرادی استفاده می‌کنند که نمی‌توانند به‌درستی با موقعیت‌های پراسترس زندگی مواجه شوند. اختلال انطباقی یکی از شایع‌ترین اختلالات روان‌شناختی‌ست که می‌تواند هر فردی در هر سنی و از هر جنسی را درگیر کند. به‌گزارش چطور؛ تمام‌کردن رابطه‌ای عاطفی یا شروع آن، تغییر شغل یا اخراج‌شدن، مهاجرت به شهر جدید و مرگ یکی از عزیزان نمونه‌ای از تغییراتی هستند که ما را دچار استرس می‌کنند. اختلال انطباقی زمانی پیش می‌آید که نتوانیم با این عوامل استرس‌زا کنار بیاییم و آن‌ها را مهار کنیم. نداشتن توان کنارآمدن با موقعیت‌های استرس‌زای زندگی منجر به بروز نشانه‌های شدید روانی و حتی جسمانی می‌شود. این نشانه‌ها به روان‌شناسان کمک می‌کنند تا اختلال انطباقی را در فرد تشخیص دهند. در‌حال‌حاضر، شش نوع اختلال انطباقی شناخته شده‌‌اند که هرکدام نشانه‌های خاص خود را دارند. این اختلال در هر سنی و در هر دو جنس رخ می‌دهد. با‌این‌حال گاهی نشانه‌های این اختلال در کودکان‌و‌نوجوانان با بزرگ‌سالان متفاوت است. بر‌اساس راهنمای اختلالات روانی (DSM-5)، اختلال انطباقی دو نشانه اصلی دارد. شکل‌گیری نشانه‌های روانی و رفتاری در پاسخ به بروز موقعیتی استرس‌زا در طول سه‌ماه پس از وقوع آن. نشانه‌ها باید شدید و آشکار باشند، مثلاً پریشانی شدید که فراتر از حد و اندازه واقعه باشد؛ همچنین ناتوانی فرد در انجام وظایف روزانه زندگی و شغلی. این نشانه‌ها نباید بیش از شش‌ماه پس از پایان واقعه ادامه یابند. از‌سوی‌دیگر این نشانه‌ها نباید مربوط به اختلال روانی دیگری (افسردگی یا اضطراب) باشند. وقتی این شرایط محقق شود، روان‌پزشک یا روان‌شناس می‌تواند این اختلال را تأیید کند. بعضی از نشانه‌های جسمانی این اختلال نیز عبارت‌اند از: بی‌خوابی، لرزش و اسپاسم عضلانی، خستگی شدید، بدن‌درد، سوءهاضمه. دلایل بروز این اختلال چندان شناخته‌شده نیستند. هنوز روشن نیست چرا برخی از افراد در موقعیت‌های استرس‌زا بهتر از دیگران عمل می‌کنند. مثلاً هرکدام از اعضای یک خانواده به‌شیوه خاص خود به این موقعیت‌ها واکنش نشان می‌دهند. با‌این‌حال، عواملی وجود دارند که به‌احتمال زیاد در بروز این اختلال نقش دارند. ۱. تجربیات گذشته ۲. مشکلات روانی ۳. استرس‌های مستمر روزانه
درمان اختلال انطباقی
بسیاری از کسانی که به این اختلال دچارند، به‌خوبی درمان می‌شوند. درمان‌های ارائه‌شده برای اختلال انطباقی به فرد کمک می‌کنند با آسیب کمتری از شرایط پراسترس عبور کند. به‌طور کلی دو روش درمانی برای درمان اختلال انطباقی ارائه شده است: روان‌درمانی و دارودرمانی.
چطور با شرایط پراسترس کنار بیاییم؟
۱. اوقات فراغت داشته باشید: همان‌طور که گفته شد، سبک زندگی پراسترس یکی از عوامل زمینه‌ساز این اختلال است؛ بنابراین اگر در کنار شغل و سایر وظایف روزانه، زمانی را به تفریح و سرگرم‌کردن خودتان اختصاص دهید، انرژی کافی برای مواجهه با استرس‌های شدید را خواهید داشت.
۲. از خودتان مراقبت کنید: خوب بخوابید، غذای سالم بخورید و ورزش مستمر را فراموش نکنید. اینها توان روانی و جسمی شما را افزایش می‌دهند.
۳. عادت‌هایی را ایجاد کنید که استرستان را کاهش می‌دهند: گوش‌کردن به موسیقی، انجام مراقبه یا یوگای صبحگاهی یا هرکاری را که باعث کاهش استرس‌های روزانه شما می‌شود مرتب انجام دهید.
۴. از حمایت اجتماعی بهره‌مند شوید: زمانی را به گذراندن وقت با دوستان مثبت اندیش و دنیادیده خود اختصاص دهید. چه این افراد شما را راهنمایی کنند و چه گوش شنوایی برای شنیدن درددل‌های شما باشند، هردو برایتان مفید است. همچنین برقراری ارتباط با افرادی که تجربه‌ای مشابه شما داشته‌اند و شنیدن روش‌هایی که برای کنارآمدن با مسئله به کار گرفته‌اند برایتان مفید است.
۵. از مشکلات فرار نکنید: اگر می‌دانید باید تماس تلفنی ناخوشایندی را تحمل کنید، بهترین کار ایستادن و مواجه‌شدن با آن است. به‌جای به‌تأخیرانداختن مسئله، بکوشید آن را زودتر حل کنید. هرچه ماجرا را بیشتر کش دهید، بیشتر دچار استرس می‌شوید.