پنبه همچنان در پیچ‌وخم بی‌مهری‌ها
«طلای سفید گلستان» به قهقرا می‌رود
باوجودآنکه مسئولان برای احیای سرزمین طلای سفید حرف‌های زیادی برای گفتن دارند؛ اما هرساله با آوار چالش‌ها و مشکلات مختلف بر سر پنبه‌کاران، به‌نظر می‌آید روند احیای «طلای سفید گلستان» بیش‌ازپیش به قهقرا می‌رود. به‌گزارش ایسنا؛ روزگاری، اقتصاد گلستان برپایه پنبه‌کاری می‌چرخید و عنوان «طلای سفید» بر تارک این‌استان خودنمایی می‌کرد؛ اما سیاست‌های نادرست، فقدان حمایت کافی از پنبه‌کاران، وضعیت نامناسب مکانیزاسیون، هزینه‌های بالای کارگری، کم‌آبی و خشک‌سالی، مشکلات حوزه بازرگانی و کشت محصولات رقیب ازجمله شالی تنها بخشی از عللی بود که سطح کشت پنبه در گلستان را هرروز کاهش داد تاجایی‌که این‌محصول را از میدان بیرون کرد. روزی بیش از ۱۵۰هزارهکتار از اراضی گلستان زیر کشت پنبه می‌رفت و ۵۵هزارنفر را مشغول‌به‌کار می‌کرد؛ به‌مرور روزگار طلای سفید گلستان به ناخوشی رفت و سطح کشت این‌محصول به کمتر از ۱۰هزارهکتار رسید و درادامه با ورود مسئولان و حمایت در حوزه بازار و تجارت، سیستم تعطیل پنبه‌کاری گلستان در مسیر احیا قرار گرفت تاجایی‌که در‌نتیجه اقدامات انجام‌شده سطح زیر کشت پنبه به ۲۰هزارهکتار رسیده است.
کاهش قیمت شدید پنبه در استان
باوجودآنکه مسئولان همیشه از احیای طلای سفید سخن می‌گویند اما حمایت‌های انجام‌شده چنگی به دل نمی‌زند مثلاً درحالی‌که امسال هرکیلوگرم پنبه در ابتدای برداشت حدود ۲۵هزار تا ۳۰هزارتومان به‌فروش می‌رفت طی هفته‌های اخیر با کاهش شدید قیمت همراه بوده و همین‌مسئله پنبه‌کاران را ناامید کرده است. وقتی هرساله چالش‌ها و مشکلات مختلف بر سر پنبه‌کاران آوار می‌شود بااین‌روند چطور می‌توان از آن‌ها انتظار داشت سال آینده برای کشت پنبه پیش‌قدم شوند؟ پنبه‌کاران نمی‌دانند از آشفته‌بازار کود و سم گله کنند یا از آموزش‌های ضعیف و معیشت در مضیقه باشند یا از نابسامانی بخش بازرگانی و ارزانی نرخ پنبه شکوه کنند؛ هر‌چه که هست به‌نظر می‌آید این‌روند احیای سرزمین طلای سفید گلستان را بیش‌ازپیش به قهقرا می‌کشاند. یکی از کشاورزان گلستانی که در کشت پنبه ید طولایی دارد بااشاره‌به چالش‌های پیش‌روی کشت این‌محصول گفت: تقریباً ۲۰سال است به کشت پنبه مشغولم و در هرهکتار حدود دو‌تن محصول برداشت می‌کنم. عطا لکزایی ادامه می‌دهد: متأسفانه در کشت پنبه هزینه‌ها بالا و قیمت خرید پایین است. هزینه کارگر و انتقال به کارخانه هزینه‌بر است. کارخانه‌ها هم اُفت قیمت می‌زنند و به‌نظر می‌رسد با ادامه این‌روند، همین‌مقدار کشت پنبه نیز در استان گلستان برچیده می‌شود.
پنبه گلستان در دست دلالان
وی بااشاره‌به‌اینکه پنبه دست دلال و واسطه است، گفت: دلالان و واسطه‌ها با کارخانه‌ها باهم دور یک میز می‌نشینند و قیمتی را تعیین می‌کنند؛ معمولاً قیمت تعیین‌شده به‌ضرر کشاورز تمام می‌شود. این کشاورز گلستانی از کاهش قیمت خرید پنبه در استان گلایه کرد و افزود: متأسفانه درحالی‌که تا همین چندروزگذشته پنبه را آن‌هم علی‌الحساب ۲۵هزارتومان می‌خریدند امروز به ۲۳هزارتومان کاهش داده‌اند. ازطرفی هنگام تحویل محصول هم کارخانه‌ها اُفت می‌زنند و همین‌مسئله باز میزان هزینه نهایی را کاهش می‌دهد. یکی‌دیگر از کشاورزان گلستانی از خشک‌سالی و کمبود آب گله‌مند است و می‌افزاید: روزی گلستان به سرزمین طلای سفید شهرت داشت و تمامی روستاهای حاشیه سد وشمگیر پنبه می‌کاشتند اما اتفاقاتی‌که در حوزه آب‌بندان‌های غیرمجاز رخ داد کشت پنبه را با چالش مواجه کرده است. امانقلی هیوه‌چی ادامه داد: متأسفانه با گسترش آب‌بندان‌های غیرمجاز، کشت پنبه به مقدار شدید کاهش یافته. ازسویی‌دیگر باوجودآنکه در گذشته کیفیت بذرها آن‌قدر مطلوب نبود باز میزان تولید پنبه بیشتر از شرایط فعلی بود و این‌مسئله نشان می‌دهد خشک‌سالی هم بر میزان تولید پنبه اثر داشته است.
فروش پنبه به کمتر از ۲۰۰۰۰ تومان
دبیرخانه کشاورز گلستان گفت: درحال‌حاضر پنبه به‌قیمت هرکیلوگرم ۲۲۰۰۰تومان آن‌هم با اُفت بالا به‌فروش می‌رسد. قیمت محصول با احتساب اُفت محصول به زیر ۲۰۰۰۰تومان رسیده. متأسفانه در سطح گلستان باتوجه‌به بی‌مهری‌های انجام‌شده به محصولات کشاورزی در بخش بازرگانی، هرساله ما محصولات را از دست می‌دهیم همان‌طورکه بی‌مهری‌ها، استقبال کشاورزان از کلزا را کاهش داده است. ایمانی بااشاره‌به‌اینکه ما واردکننده محصولات هستیم و به کاشت تمامی محصولات نیاز داریم لذا هرچقدر در استان تولید کنیم نیاز کشور است، گفت: در الگوی کشت سه موضوع اعم از نیاز کشور، اقلیم و اقتصاد خانوار کشاورز باید موردتوجه باشد. متأسفانه اقتصاد خانوار کشاورز مشکل‌ساز شده و معیشت کشاورزان تأمین نمی‌شود. وی باتأکیدبراینکه در کشور نیازمند محصول پنبه هستیم و مسئولان باید تدبیری بیندیشند، متذکر شد: متأسفانه درحالی‌که طی دوهفته شاهد روند کاهشی قیمت پنبه‌ایم اما مسئولان اقدامی نمی‌کنند؟ متولی تولید جهاد کشاورزی‌ست و مسئولان ذی‌ربط باید این‌موضوع را پیگیری می‌کردند. دبیرخانه کشاورز گلستان بابیان‌اینکه بنده دوبار با مجری طرح پنبه کشور ارتباط برقرار کردم که گفتند باید سازمان جهاد کشاورزی گلستان شرایط فعلی را برای وزارتخانه تبیین کند تا موضوع با وزیر جهاد کشاورزی مطرح؛ و سازمان تعاون روستایی برای خرید توافقی پنبه از کشاورز وارد عمل شود. متأسفانه این‌مهم هنوز عملیاتی نشده است. وی باتأکیدبراینکه اگر خواستار پایداری در تولید هستیم باید حامی کشاورز باشیم وگرنه سال آینده به عقب برمی‌گردیم، افزود: امروز دیگر کارگری برای کشاورز اقتصادی نیست و گویا در برداشت محصول باید از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان استفاده؛ و باتوجه‌به قطعات اراضی ما ماشین‌هایی در ابعاد کوچک طراحی و تولید شود تا برای کشاورز به‌صرفه باشد. همیشه نمی‌توان از ماشین‌های غول‌پیکر با قیمت ۱۰میلیاردی استفاده کرد. وی که معتقد است با ادامه این‌روند در کشت پنبه راه به جایی نخواهیم برد، تصریح کرد: چرا باید با واردات پنبه، دلارها را به جیب کشاورزان خارجی بریزیم ولی از کشاورز ایرانی حمایت نکنیم؟ اگر از کشاورزان حمایت صورت بگیرد علاوه‌بر پنبه در سایر محصولات کشاورزی هم می‌توانیم نیاز خود به خارج‌ازکشور را برطرف کنیم.
مسئله هزینه‌های بالای کارگری
علی موسی‌خانی؛ رئیس اداره پنبه و دانه‌های روغنی جهاد کشاورزی گلستان نیز دراین‌باره گفت: تاکنون ۲۵هزارتن وش پنبه وارد نه پنبه‌پاک‌کنی استان گلستان شده و حدود ۲۵۰۰۰ تا ۳۰۰۰۰تومان به‌فروش رفته اما در هفته‌های اخیر قیمت پنبه نزولی شده و استاندار گلستان و دیگر مسئولان پیگیر این‌موضوع هستند که باتوجه‌به کاهش شدید قیمت، تعاون روستایی برای خرید پنبه با قیمت مناسب وارد عمل شود. وی بابیان‌اینکه درحال‌حاضر شرایط برای کشت پنبه فراهم است، بیان کرد: باتوجه‌به رقم‌هایی که مرکز تحقیقات کشاورزی در محصول پنبه وارد کرده امکان دارد در زراعت پاییزه کشاورز را به کشت پنبه ترغیب کند لذا پنبه رقیب گندم نیست. وی به هزینه‌های بالای کارگری در محصول پنبه اشاره کرد و یادآور شد: کشت پنبه در مناطق دارای خاک حاصلخیز در گلستان به‌دلیل کمبود نیروی کارگری کاهش یافته و بیشتر در شمال استان با خاک ضعیف یا لب‌شور توسعه یافته؛ حال‌آنکه آنجاها با کمبود شدید آبی مواجه‌اند. برخی از کشاورزان ما بااستفاده‌از ارقام داخلی پنبه شش تا هشت‌تن محصول برداشت کرده اما کشاورزان دیگر به‌دلیل کشت در مناطق خشک و بی‌آب با کاهش محصول مواجه‌اند. وی بابیان‌اینکه با اقتصادی‌شدن پنبه و رفع مشکلات برداشت، کشاورزان مناطق جنوبی استان نیز برای کشت پنبه ترغیب می‌شوند، یادآور شد: قیمت پنبه جهانی‌ست و از اردیبهشت‌ماه که کشاورزان، کشت را شروع کردند قیمت پنبه نزولی شده و به ۲.۲دلار رسیده و این‌مهم موجب شده قیمت‌گذاری پنبه در داخل تحت‌تأثیر قیمت جهانی و واردات پنبه قرار گیرد. وی بابیان‌اینکه در حوزه فنی از پنبه‌کاران گلستانی حمایت شد اما بیشترین مشکل پنبه‌کاران در حوزه بازرگانی و خرید است، افزود: اگر کمباین پنبه وارد استان گلستان شود بسیاری از پنبه‌کاران قدیمی به کشت این‌محصول روی می‌آورند. پنبه نسبت به سایر محصولات هزینه‌های بالایی دارد و چنانچه برداشت ماشینی پنبه ترویج شود هزینه‌های پنبه کاهش می‌یابد.
کشت 20هزارهکتار پنبه در گلستان
درحالی‌که مسئولان مربوطه درحمایت‌از کشت پنبه و افزایش قیمت این‌محصول حرف‌های زیادی برای گفتن دارند اما به‌نظر می‌رسد از شعار تا عمل فاصله هست. قطعاً تازمانی‌که تمام بار سنگین کشت پنبه بر دوش کشاورز باشد پنبه‌کاران این‌محصول را از الگوی کشت خود حذف کرده و طلای سفید روی خوش احیاء را به‌خود نمی‌بیند. سطح کشت پنبه در گلستان تا اواخر دهه ۵۰ در اوج قرار داشت طوری‌که ۱۸۰هزارهکتار از اراضی این‌استان زیر کشت پنبه می‌رفت و علاوه‌بر تأمین نیاز داخل، به ۲۱ کشور دنیا صادر می‌شد اما بی‌مهری‌ها کشت این‌محصول استراتژیک را به افول برد و درحال‌حاضر با وجود اقدامات انجام‌شده، میزان کشت پنبه طی امسال به ۲۰هزارهکتار رسیده که هنوز تا رسیدن به دوران اوج خود فاصله زیادی درپیش دارد.