رشت؛ مشارکت یک شهر برای جهانی‌شدن
رشت از دی‌ماه ۹۳۶ هجری شمسی که به‌عنوان مرکز استان گیلان انتخاب شد فرازوفرود بسیاری را در طول این سده‌ها از سر گذرانده است تا امروز که این شهر نامزد دریافت عنوان شهر جهانی صنایع‌دستی شده و مدیران این شهر بر آن شده‌اند تا با مشارکت و همیاری این فرصت را از دست ندهند. به‌گزارش ایرنا؛ به گواه تاریخ رشت، مبنای اولین‌های بسیاری چون اولین کتابخانه ملی ایران، اولین راه‌آهن کشور، اولین تئاتر، اولین شعبه بانکی ایران یا بانک سپه و نخستین داروخانه شبانه‌روزی در ایران شد تا سال ۱۳۹۴ که در کنار آدلاید استرالیا، بارسلونای اسپانیا، برگن از نروژ، بوداپستِ مجارستان، دیترویتِ آمریکا، لیورپولِ انگلیس، رمِ ایتالیا، مونته ویدئو از اروگوئه، سالوادورِ برزیل، سنگاپور و ۲۲ شهر دیگر از ۴۶ کشور جهان به‌عنوان نخستین شهر خلاق خوراک ایران به عضویت شبکه شهرهای خلاق جهان پیوست. پانزدهم دی‌ماه ۹۹ نیز طی مراسمی در کاخ‌موزه نیاوران رشت به‌عنوان شهر ملی هنرهای سنتی ایران با محوریت رشتی‌دوزی موفق به دریافت گواهی‌نامه ملی و در سال ۱۴۰۱ نیز نامزد دریافت عنوان شهر جهانی صنایع‌دستی شد و قرار است ارزیابان یونسکو اوایل اسفندماه برای بررسی وضعیت رشت به‌منظور ثبت عنوان شهر جهانی صنایع‌دستی وارد گیلان شوند.
مسئولان موظف‌اند هر چه سریع‌تر موانع را مرتفع کنند
سیزدهم دی‌ماه خبر نامزد شدن رشت برای دریافت عنوان شهر جهانی صنایع‌دستی منتشر شد و استاندار گیلان بدین منظور تشکیل جلسه داد و طی آن تأکید کرد: نگاه و برنامه راهبردی دولت فعال‌سازی صنایع‌دستی در بحث اشتغال است؛ لذا برای ثبت رشت به‌عنوان شهر جهانی صنایع‌دستی هیچ بن‌بستی وجود ندارد و همه مسئولان باید هر‌چه‌سریع‌تر موانع احتمالی سد راه این اقدام را مرتفع کنند. اسدالله عباسی در نشست بررسی راهکارهای تسریع ثبت رشت به‌عنوان شهر جهانی صنایع‌دستی افزود: «صنایع‌دستی از مزیت‌ها و ظرفیت‌های گیلان است و مدیران دستگاه‌ها باید فرصت پیش‌آمده را قدر بدانند و تا حضور ارزیابان یونسکو - در اوایل اسفندماه امسال به‌منظور ارزیابی وضعیت رشت برای ثبت به‌عنوان شهر جهانی صنایع‌دستی به گیلان می‌آیند-مشکلات را رفع کنند و اگر در این راه به مانعی برخورد کردند، شخصاً پای‌کار هستم». وی هشدار داد: «هیچ بن‌بستی در دولت سیزدهم وجود ندارد، موانع را برای ثبت یادشده مرتفع کنید، محکم بایستید و به این اقدام اصرار داشته باشید از شما حمایت می‌کنم». عباسی بابیان‌اینکه ایجاد بازارچه‌های دائمی صنایع‌دستی باید شاخص عملکرد ارزیابی شهرداران استان باشد، هشدار داد: «زمان برای فراهم‌سازی شرایط ثبت رشت به‌عنوان شهر جهانی صنایع‌دستی محدود است؛ مسئولان پای‌کار باشند و فرصت پیش‌آمده را قدر بدانند تا با همکاری و هماهنگی و تلاش شبانه‌روزی افتخار جهانی دیگری برای استان ثبت شود».
نیازمند مشارکت بیشتر هستیم
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گیلان پس از گذشت ۲۰روز از نشست بررسی راهکارهای تسریع ثبت رشت به‌عنوان شهر جهانی صنایع‌دستی گفت: «ارزیابان یونسکو در اوایل اسفندماه برای بررسی وضعیت شهر رشت به جهت ثبت به‌عنوان شهر جهانی صنایع‌دستی وارد گیلان می‌شوند و زمان زیادی نداریم لذا اگرچه مشارکت خوب است اما کافی نیست و نیازمند تعامل بیشتر مسئولان هستیم». ولی جهانی اظهار کرد: «باتوجه‌به اهمیت بالای موضوع یادشده و رقابت استان‌های دیگر در این خصوص لازم است همه دستگاه‌های اجرایی استان شامل استانداری، فرمانداری، شهرداری و شورای شهر پای‌کار باشند تا این اتفاق مهم و مبارک هر چه سریع‌تر محقق شود». وی با تأکید بر اینکه واقع زمان اندک است و نیازمند مشارکت بیشتر به‌ویژه ازسوی شورای شهر و شهرداری هستیم، ادامه داد: «طرح نام‌گذاری و نصب نشانه‌های صنایع‌دستی در برخی میدان‌ها و خیابان‌های شهر رشت توسط شورای شهر رشت انجام شده است، ساختمان ممیزی (استانداری سابق) به مرکز صنایع‌دستی تبدیل می‌شود، محدوده اطراف عمارت کلاه‌فرنگی که موزه رشتی دوزی است نمایشگاه بر پا و تجهیز آن توسط کمیته امداد انجام می‌شود، هنرمندان شناسایی شده‌اند و در میدان شهرداری غرفه‌های صنایع‌دستی بر پا خواهد شد. وی تأکید کرد: مشارکت خوب است اما کافی نیست».
رقیبان بسیارند؛ مدیران این فرصت را از کف ندهند
مشاور معاون وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گفت: «اگر رشت عنوان شهر جهانی صنایع‌دستی را دریافت کند در مسیر اصلی گردشگری قرار می‌گیرد و ارزآوری به استان چند‌برابر خواهد شد». فرزاد رشیدی بیان کرد: «رشت با ثبت جهانی در مسیر اصلی گردشگری قرار می‌گیرد و شهرهایی که ثبت جهانی شده‌اند بازدیدکننده‌های خارجی آنان افزایش و گردشگری آن‌ها توسعه می‌یابد. ۴۰ اثر جهانی در حوزه میراث‌فرهنگی و صنایع‌دستی ایران داریم که ۲ مورد میراث طبیعی - یکی از آن‌ها جنگل‌های هیرکانی است که بخشی از جنگل‌های گیلان را شامل می‌شود - ۲۲ اثر میراث‌فرهنگی، یک صنعتی و ۱۴ اثر صنایع‌دستی ثبت جهانی شده‌اند که روستای قاسم‌آباد رودسر با محوریت چادرشب بافی یکی از آن‌ها‌ست». وی ادامه داد: «با تحقیقی که برای یونسکو انجام دادیم به آمار مالیات اواخر قاجاریه در گیلان که نگاه می‌کردیم ۹۶ درصد مربوط به صنایع‌دستی بوده است و این صنایع‌دستی بود که چرخه اقتصاد استان را می‌چرخاند؛ فامیلی‌های مانند؛ تورچی، ابریشمی، ابریشمیان، نوغانچی و چه بسیار دیگر نشانه پیشینه ارزشمند صنایع‌دستی در گیلان است». مشاور معاون وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گفت: «امروز در شرق گیلان قاسم‌آباد به ثبت جهانی رسیده در غرب ماسوله در حال جهانی‌شدن است در سه سوی گیلان بخشی از هیرکانیان به ثبت جهانی رسیده‌اند و اگر در مرکز موفق شویم شهر رشت را جهانی کنیم مطمئناً کریدور خوبی برای جذب گردشگر ورودی خواهیم داشت که جذب دلار داشته باشیم. وقتی قاسم‌آباد ثبت جهانی شد براساس آمار گمرک در سال ۹۹ و ۱۴۰۰ صادرات صنایع‌دستی پنج برابر بیشتر شد و این موضوع ورود ارز را دو صدچندان خواهد کرد. ثبت جهانی ۲ گونه است؛ ثبت‌هایی که مستقیم، یونسکو ثبت می‌کند و ثبت‌هایی که توسط شورای جهانی صنایع‌دستی انجام می‌شود که البته ثبت صنایع‌دستی در شورای جهانی صنایع‌دستی انجام می‌شود». وی بابیان‌اینکه متأسفانه در برخی از کشورهای جهان صنایع‌دستی به نسل جدید انتقال پیدا نمی‌کند یا در برخی جاها شغل‌های پایدار نیست اما یکی از سیاست‌هایی که شورای جهانی صنایع‌دستی با همکاری یونسکو در نظر گرفته، آن است که چطور می‌توانند صنایع‌دستی را در شهرها و روستاها محور توسعه قرار دهند و به‌همین‌دلیل ثبت روستاها و شهرها در نظر گرفته شده است. مشاور معاون وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با‌تأکید‌بر‌اینکه قرار است رشت شهر جهانی صنایع‌دستی شود، گفت: «شهری که این عنوان را دریافت می‌کند باید حداقل هفت رشته بسیار فعال داشته باشد که خراطی، رشتی دوزی، معرق، منبت، البسه محلی، چرم و سفال هفت رشته صنایع‌دستی فعال در رشت است. اهمیت صنایع‌دستی در شهر باید برای ارزیابان ملموس باشد؛ فقط اصفهان و شیراز شهر جهانی صنایع‌دستی شده است و الان کاندیدایی رشت رقیبان بسیاری دارد لذا باید مدیران این فرصت را قدر بدانند تا از کف نرود. به‌طورقطع اگر همدلی وجود داشته باشد و عنوان شهر جهانی صنایع‌دستی برای رشت دریافت شود، مهم‌ترین ارمغان برای نسل نو خواهد بود. بیش از ۲۷هزار هنرمند صنایع‌دستی در ۴۲ رشته مختلف تولید محصولات هنرهای سنتی گیلان مشغول به فعالیت هستند و هفت شهر و روستای استان نیز با برندهای ملی و جهانی به‌عنوان شهر و روستاهای صنایع‌دستی معرفی شده‌اند. صنعت دست به‌واسطه جاری شدن ذوق و هنر در تولید یادمان‌هایی از گذشته حامیان خویش را بی ارمغان رها نمی‌کند بلکه اصالت و قدمتی برآمده از صفای روستایی پاداشی است که در برابر این حمایت، نصیب خریداران تولیدات صنایع‌دستی می‌شود». بنا به سیاست‌ها و اولویت‌های تعیین‌شده ازسوی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گیلان، پس از ثبت جهانی قاسم‌آباد رودسر با محوریت چادر شب‌بافی، برندسازی در سطح ملی با هدف رونق صنایع‌دستی در منطقه بیش از همیشه مورد اهتمام قرار گرفت و پس از معرفی فشتکه خمام با عنوان روستای ملی حصیربافی، شهر رشت نیز به‌عنوان شهر ملی رشتی دوزی و چهار روستای گیلان روستای ملی اعلام شد. رشتی دوزی (قلاب‌دوزی رشت) یکی از رودوزی‌های سنتی ایران و از صنایع‌دستی گیلان است که در فهرست آثار ملی ایران - میراث‌فرهنگی ناملموس (معنوی) - به ثبت رسیده است؛ در این کار زمینه پارچه به‌وسیله نخ‌های ابریشمین رنگین به‌گونه‌ای بسیار زیبا و چشم‌نواز تزئین می‌شود. پانزدهم دی‌ماه ۹۹ طی مراسمی در کاخ‌موزه نیاوران شهر رشت به‌عنوان شهر ملی هنرهای سنتی ایران با محوریت رشتی‌دوزی، روستای ارده شهرستان رضوانشهر با محوریت شال‌بافی، روستای جیرده شهرستان شفت با محوریت سفالگری سنتی، روستای عنبران محله شهرستان آستارا با محوریت گلیم‌بافی و روستای شالما شهرستان ماسال با محوریت چوب‌تراشی موفق به دریافت گواهی‌نامه ملی شدند.