آینده حملونقل بهروایتِ گزارش مککینزی
سروناز بهبهانی
«جابجایی» یکی از داغترین بخشهاست که استارتآپها و OEMهای سنتی (تولیدکنندگان اصلی تجهیزات) دائماً ازاینرو، فناوریهای جدید و گزینههای حملونقل را توسعه میدهند. بااینحال، هجوم راهحلهای نوآورانه هنوز مشکل تراکم جادهها را حل نکرده و تقریباً هر کشوری اثرات آنرا احساس میکند. رانندگان در «مونیخ» هرسال میانگین ۸۷ساعت را در ترافیک تلف میکنند. در «لسآنجلس»، ۱۱۹ساعت قبل از همهگیری (زمانیکه جادهها شلوغتر بودند)، زمان تلفشده در ترافیک رخ داد! باید گفت که «جابجایی» درحالورود به عصر جدیدی از نوآوریست. کارشناسان McKinsey & Company طی گزارش اخیرِ خود، اینموضوع را در جهان موردبررسی قرار دادهاند تا تغییرات پیچیدهای که میتواند اینبخش را تا سال ۲۰۳۵ متحول کند، شناسایی کنند.
درحالحاضر در سراسر جهان، ۱٫۳میلیارد وسیلهنقلیه درحالاستفاده بوده و بسیاریازآنها در مالکیت خصوصی هستند. ۸۶۸ وسیلهنقلیه بهازای هر ۱۰۰۰نفر در «ایالاتمتحده»، ۶۳۵دستگاه در «نروژ» و ۳۹۱دستگاه در «مکزیک» وجود دارد. درمقایسه، در «چین» تنها ۲۱۹دستگاه بهازای هر ۱۰۰۰نفر وجود دارد؛ بااینهمه، بیش از ۳۰۰میلیون وسیلهنقلیه در جادههای آنجا تردد میکنند. وسایلنقلیه شخصی منجر به ازدحام جادهها میشوند؛ زیرا عمدتاً مسافران کمتری را نسبت به حملونقل عمومی یا سایر گزینههای اشتراکی، در خود جای میدهند. با وجود افزایش «خدمات سواری اشتراکی»؛ جذابیت مالکیت خصوصی در بسیاری کشورها همچنان قویست. تجزیهوتحلیل «مککینزی اند کمپانی» نشان داده که خودروهای شخصی در ۴۵درصد از تمام سفرها استفاده میشوند؛ و از وسایل حملونقل عمومی پیشی میگیرند. تجهیزات حملونقلیِ کوچک (اسکوترها و دوچرخهها، برخی از وسایلنقلیه الکتریکی و …)، سواری اشتراکی، سکوهای آنلاین مسافری و البته پیادهروی، در ردههای بعدی شیوههای جابجایی قرار دارند. شلوغیهای ناشی از رواج خودروهای شخصی، چیزی بیش از اتلافوقت، آشفتگی و خستگی را برای مردم درپی دارد. توسعهدهندگان فضای شهری و مقامات دولتی را نیز ناچار میکند تا گاراژها و فضاهای پارک بیشتری بسازند؛ و اینگونه، زمینهای ارزشمند شهری که میتوانند به محیطهای تفریحی یا سایر امکانات رفاهی برای شهروندان اختصاص یابند، نابود خواهند شد. «ایالاتمتحده»؛ بهعنوان یکی از کشورهای وابسته به خودرو در جهان، اکنون هشت جای پارک دردسترس برای هر خودرو دارد که نشان از هدررفت یک فرصت شهریست. ضمناً ازمنظر حیاتی؛ نرخ بالای مالکیت خودروهای شخصی، افزایش انتشار کربن را تشدید میکند. البته بهنظر میرسد که در دهه آینده، «اکوسیستم جابجایی» احتمالاً دستخوش تحولی میشود که از آغازین روزهای پیدایش خودرو سابقه نداشته است. یکی از تغییرات اصلی نیز کاهش استفاده از خودروهای شخصی خواهد بود. دولتها درحالحاضر مقرراتی را برای کاهش تعداد وسایلنقلیه در جادهها بهمنظور کاهش ترافیک و کاستن از انتشار گازهای گلخانهای وضع کردهاند (و میکنند) و مصرفکنندگان نیز بیشازقبل ترجیح میدهند که گزینههای حملونقل کارآمد، سبز و راحتتر را انتخاب کنند. با پیشرفت فناوری، گزینههای جابهجایی نوآورانهتر نیز ظاهر میشوند؛ نظیرِ «روبوشاتل» (مینیبوسهای اشتراکی با چهار تا هشت صندلی) یا تاکسیهای هوایی شهری! نتیجه همه این تغییرات چیست؟ یک اکوسیستم جابجایی که هوشمندتر، یکپارچهتر و دوستدار محیطزیست است. «مککینزی» درمورد «شیوه حملونقل آینده»، یک نظرسنجی سالانه از مصرفکنندگان انجام میدهد که به چهار روند اصلی میپردازد: رانندگی خودکار، خودروهای برقی، سواری اشتراکی و سفر تعاملی. بسیاری از پاسخدهندگان به نظرسنجی ۲۰۲۲ گفتهاند که آماده «تغییر عادات حملونقل» خود هستند. یافتههایی از این پژوهش چنین است: تقریباً یکسوم از پاسخدهندگان (۳۰درصد) قصد دارند در دهه آینده استفاده خود را از تجهیزات حملونقلیِ کوچک (مثلاً دوچرخه و اسکوتر الکترونیکی) یا سامانههای سفر اشتراکی افزایش دهند. تقریباً نیمی از پاسخدهندگان (۴۶درصد) آماده جایگزینی وسایلنقلیه شخصی خود با سایر روشهای حملونقل در دهه آینده هستند. اکثر پاسخدهندگان (۷۰درصد) مایل به استفاده از یک وسیلهنقلیه اشتراکیِ ویژه با حداکثر سه مسافر دیگر هستند. ۴۲درصد از دسته اخیر، گفتهاند درصورت نبود این امکان، وسیلهنقلیه شخصی را ترجیح میدهند. میل به تجربهای لذتبخشتر، در پشت بسیاری از این تغییرات است. یک سفر سریع در مترو درحالیکه میتوان کتابی برای مطالعه در دست گرفت، اغلب میتواند یکساعت حضور پشت رُلِ اتومبیل شخصی در ترافیکِ اعصابخردکن را شکست دهد! شهرهایی که میتوانند این «راحتی» را ارائه دهند، ممکن است باعث افزایش تعداد مسافران مترو شوند. نگرانیهای پایداری نیز مهماند. طبق نتایج این نظرسنجی؛ ۴۶درصد از پاسخدهندگان قبلاً به برندها یا محصولات پایدارتر روی آوردهاند و ۱۶درصد دیگر قصد دارند تغییرات قابلتوجهی برای ارتقای پایداری ایجاد کنند. در سال ۲۰۲۰، بخش حملونقل حدود ۲۰درصد از انتشار گازهای گلخانهای جهانی را بهخود اختصاص داد که بیش از ۴۰درصد از کل آن، از اگزوز خودروهای شخصی بیرون آمده! برای ترویج حملونقل سبزتر، بیش از ۱۵۰ شهر در جهان، اقداماتی را برای محدودکردن استفاده از وسایلنقلیه شخصی اجرا کردهاند که شامل تلاشهایی برای افزایش آگاهی درمورد میزان انتشار گازهای گلخانهای از خودروهای شخصی، محدودکردن تعداد خودروهای شخصی در شهرها یا ارائه مشوقهای مالی برای استفاده از شیوههای جابجاییِ سازگاربامحیطزیست است. درادامه، به نمونههایی دراینزمینه اشاره میکنیم.
شرکت McKinsey & Company دریکنگاه ...
شرکت «مککینزی اند کمپانی» در سال ۱۹۲۶ توسط «جیمز اُسکار مککینزی» در شیکاگو تأسیس شد. «جیمز مککینزی» را که تا قبلازآن استاد حسابداری در مدرسه بازرگانی «دانشگاه شیکاگو» بود، «پدر حسابداری مدیریتی» میدانند. در ۱۹۳۵ این مؤسسه با شرکت «ولینگتون اند کمپانی» ادغام شد؛ اما این ادغام دوسال بیشتر دوام نیاورد و با مرگ ناگهانی پروفسور «مککینزی» در ۱۹۳۷، از هم پاشید. در سالهای بعد از مرگ وی، دونفر بهنامهای «گی کراکت» و «دیک فلچر» مدیریت این مؤسسه را برعهده گرفتند. «مککینزی» گمان نمیکرد سازوکار کوچکش چنددهه دوام بیاورد و به یکی از بزرگترین و معتبرترین شرکتهای مشاورهدهنده جهان تبدیل شود. «مککینزی» اکنون در ۵۵ کشور جهان ۹۰۰هزار مشاور در استخدام خود دارد که به بیش از ۹۰درصد از بزرگترین شرکتهای جهان و دوسومِ شرکتهایی که نامشان در «فهرست هزارتایی» نشریه «فورچون» ثبت شده است، مشاوره میدهند. این مؤسسه در مشاورههای خود عمدتاً بر سطوح ارشد مدیریتی تمرکز میکند و در جهان به کسبوکارها، نهادها و حتی دولتهای مختلف مشاوره میدهد؛ ضمناینکه چندین نشریه معتبر نیز منتشر میکند که «فصلنامه مککینزی» معروفترین آنهاست و درواقع، یک نشریه در حوزه کسبوکار است که نظریههای مدیریتی و سازمانی را پوشش میدهد. این نشریه از ۱۹۶۴ بهصورت مداوم توسط تیم مشاوران مدیریتی «مککینزی» منتشر میشود و سالانه یک ویژهنامه نیز ضمیمه آن بهانتشار میرسد. البته «مککینزی» نشریات دیگری با موضوعات فناوری تجاری، پرداختهای مالی، بانکداری شرکتی و سرمایهای و امور مالی نیز منتشر میکند. مشاوران شاغل دراینمؤسسه تاکنون چندین کتاب دراینحوزه به رشته تحریر درآوردهاند که ازآنجمله میتوان به «سنجش و مدیریت ارزش شرکتها»، «کیمیای رشد»، «تخریب سازنده»، «جنگ بر سر استعدادها» و ... اشاره کرد. نشریه «فورچون» از «مککینزی» بهعنوان «بهترین سکوی پرش مدیرعاملها» یاد کرده. بیش از 70درصد از مدیرانی که نامشان وارد «لیست ۵۰۰نفری فورچون» شده است، سابقه کار در «مککینزی» را دارند. بد نیست بدانید که در سطح جهان، سه شرکت در حوزه ارائه خدمات مشاوره مدیریتی با هم رقابت کرده و هرساله میکوشند برترین استعدادهای دانشگاهها و مؤسسات آموزشی دراینزمینه را جذب کنند: «مککینزی اند کمپانی»، «بین اند کمپانی» و «گروه مشاوره بوستون». در صنعت مدیریت، از این سه شرکت اختصاراً باعنوان MMB یاد میشود. گرچه این شرکتها در همه حوزههای مدیریتی و بخشهای جغرافیایی جهان با هم رقابت میکنند؛ اما هریک توانمندیها و سوابق منحصربهفرد خود را دارند و این توانمندیها و سوابق، برای آنها مزایای رقابتی بهوجود آورده که به بقای آنها دراینبازار کمک میکند.
ایالاتمتحده
در «سانفرانسیسکو» حداقل الزامات پارکینگ حذف شده؛ زیرا محرز شده که چنین دستورالعملهایی باعث افزایش ترافیک و انتشار گازهای گلخانهای میشوند. مدیران شهر همچنین ممکن است خطوط خاصی را به وسایلنقلیه اشتراکی اختصاص دهند تا به ارتقای این گزینه حملونقلی کمک کنند. قانون زیرساخت دوحزبی سال ۲۰۲۲ «ایالاتمتحده»، کمک سالانه ۱٫۴۴میلیارددلاری را به کنارگذاشتهشدن جایگزینهای حملونقل (صندوقی برای کمک به پروژههای ایالتی و محلی برای زیرساختهای پیاده و دوچرخه) تا سال ۲۰۲۶ مشخص میکند؛ تقریباً دوبرابر ۸۵۰میلیوندلار سرمایهگذاریِ سالانه از ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰.
چین
بهعنوان بخشی از طرح جامع شبکه حملونقل ریلی پکن، مجریان امورِ آنجا، درحالتوسعه سیستم مترو هستند که تا سال ۲۰۳۵ به طول کلیِ ۱۶۲۵کیلومتر برسد. در «چنگدو» نیز شروع به ساخت بزرگترین شبکه دوچرخه شهری در جهان کردهاند که هدفش، رسیدن به طول کلیِ ۱۹۲۰کیلومتر تا سال ۲۰۲۵؛ و ۱۷۰۰۰کیلومتر تا سال ۲۰۴۰ است.
فرانسه
«فرانسه» اولین کشوریست که پروازهای کوتاهمدت را درصورت وجود روشهای جایگزین حملونقل بهمدت ۲٫۵ساعت یا کمتر، ممنوع کرد. شهردار «پاریس» (آنه ایدالگو)، از برنامههایش برای ایجاد یک «شهر ۱۵دقیقهای» خبر داد که ساکنانش بتوانند شش عملکرد ضروری (فعالیت روزمره، کار، تجارت، بهداشت، آموزش و سرگرمی) را طی فقط ۱۵دقیقه پیادهروی یا دوچرخهسواری از مبدأ (خانه) انجام دهند.
آلمان
با هدف کاهش استفاده از خودروهای شخصی، «هایدلبرگ» برنامهای آزمایشی برای ایجاد خطوط دوچرخه و ارائه بلیتهای حملونقل عمومی رایگان با اعتبار یکسال برای ساکنانی که وسایلنقلیه خود را میفروشند، آغاز کرد. ایالتهای آلمان و دولت فدرال قصد ارائه بلیت سراسری ۴۹یورویی برای حملونقل عمومی محلی و منطقهای را نیز دارند. گردانندگان امور «مونیخ» اعلام کردهاند که این بلیت را رایگان دراختیار کارمندان اینشهر قرار میدهد. در «پوتسدام» هزینههای استفاده از پارکینگ تا ۱۰۰درصد افزایش مییابد؛ بهاستثنای دارندگان خودروی اشتراکی. اگر این وسیلهنقلیه اشتراکی برقی باشد، تا سال ۲۰۲۶ از هرگونه عوارض نیز معاف است.
نروژ
در «اسلو» بسیاری از نقاط پارکینگ در مرکز شهر، حذف شدهاند تا فضای بیشتری برای مسیرهای دوچرخهسواری و عابران پیاده؛ و ایجاد پارکهای تفریحی فراهم کند. قانون تغییر اقلیم «نروژ»، هدف کاهش انتشار حداقل ۵۵درصد تا سال ۲۰۳۰؛ و تبدیلشدن به جامعهای با میزان انتشار کم کربن تا ۲۰۵۰ را تعیین کرده است.