تهران و اسلامآباد در مسیری برد-برد
افضل رضا سروری: درآستانه هفتادوهشتمین سالگرد استقلال پاکستان، سفر رسمی رئیسجمهوری ایران به اسلامآباد با استقبال گرم مقامهای عالیرتبه اینکشور، نهتنها به تحکیم روابط دوجانبه انجامید؛ بلکه زمینهساز تدوین نقشهراهی اقتصادی و راهبردی میان دو همسایه مهم آسیایی شد؛ که از صلح و امنیت آغاز میشود، برپایه تجارت گسترش مییابد و به اقتدار منطقهای مشترک منتهی خواهد شد. رئیسجمهوری ایران شنبه اینهفته در اولینروز از سفر رسمی به پاکستان، وارد لاهور و پس از زیارت آرامگاه علامه محمد اقبال، راهی اسلامآباد شد؛ آغاز سفری دوروزه که در فرودگاه پایگاه هوایی نورخان اسلامآباد، با استقبال رسمی محمد شهباز شریف نخستوزیر پاکستان، شلیک ۲۱ گلوله توپ و حضور مقامهای بلندپایه دو کشور، همراه شد. ادای احترام رئیسجمهوری به آرامگاه اقبال لاهوری در نخستینگام سفر، حامل پیام فرهنگی مهمی بود. اقبال، متفکر مسلمان و پل پیوند اندیشههای اسلامی در شبهقاره، همواره یکی از نقاط اتصال فرهنگی ایران و پاکستان بوده. ایناقدام، دیپلماسی فرهنگی را بهعنوان بستر تعمیق روابط سیاسی و اقتصادی بهنمایش گذاشت. در روز اول، دیدارهای جداگانهای میان پزشکیان و اعضای هیئتهمراه با مقامهای بلندپایه پاکستانی برگزار شد که در آنها دو طرف بر گسترش همکاریهای اقتصادی، امنیتی، ترانزیتی و مرزی تأکید کردند و بر لزوم رفع موانع تجاری و ارتقای سطح مبادلات فیمابین تصریح شد. وزیران دفاع و راه جمهوری اسلامی ایران که رئیسجمهوری را دراینسفر همراهی میکردند، با همتایان پاکستانی خود دیدار و درباره همکاریهای مرزی، امنیتی و حملونقل گفتوگو کردند. توسعه مناطق آزاد مرزی بهویژه در منطقه ریمدان-گبد و تسهیل انتقال زائران از محورهای موردتوجه طرفین درایندیدارها بود. دراینبین وزیران خارجه دو کشور نیز با یکدیگر دیدار و بر تعهد دو کشور برای تقویت روابط تهران و اسلامآباد، با تمرکز بر گسترش همکاری برای ثبات منطقهای، تجارت و همکاری اقتصادی، تأکید کردند. سید عباس عراقچی و محمد اسحاقدار درمورد افزایش تعامل دوجانبه در زمینههای کلیدی موردعلاقه متقابل نیز گفتوگو کردند. سفر پزشکیان به پاکستان در شرایطی بود که منطقه با تحولات امنیتی و سیاسی پیچیدهای مواجه است؛ ازجمله بحران غزه، تحرکات گروههای تروریستی در مرزها و فشار اقتصادی ناشی از تحریمها. در چنین بستری، پیام تهران و اسلامآباد روشن بود: اتحاد کشورهای مسلمان در برابر تهدیدهای مشترک و تلاش برای ایجاد چارچوبهای مشترک منطقهای. برخی از سیاستمداران حتی این سفر را زمینهساز شکلگیری ائتلافهای راهبردی اسلامی نظیر «ناتوی اسلامی» دانستند؛ ایدهای که درصورت اجراییشدن، میتواند نقشآفرینی کشورهایی همچون ایران و پاکستان را در معادلات امنیتی منطقه ارتقا دهد. روز دوم این سفر (دوشنبه ۱۲ مرداد ۱۴۰۴) آیین استقبال رسمی از رئیسجمهوری ایران در کاخ نخستوزیری با حضور گارد افتخار ارتش پاکستان برگزار و گفتوگوهای دوجانبه آغاز شد. کاشت نهال دوستی در باغ نخستوزیری از حواشی پررنگتر از متن و حضور در آیین رسمی امضای اسناد همکاری از بخشهای کلیدی برنامههای اینروز بود. همزمان با مراسم رسمی در کاخ نخستوزیری، ۱۲ سند همکاری با حضور رؤسای جمهوری ایران و پاکستان در حوزههای تجارت، حملونقل و ترانزیت، کشاورزی، میراثفرهنگی، علموفناوری، گردشگری، همکاری مرزی و آموزشی بهامضا رسید تا نقشهراه اقتصادی ۱۰ میلیارددلاری رسماً تثبیت شود. یکی از برجستهترین دستاوردهای سفر، امضای پنج سند همکاری اقتصادی، تجاری و امنیتی بود. رئیسجمهوری ایران و نخستوزیر پاکستان در نشست خبری مشترک برایننکته تأکید کردند که هدفگذاری ۱۰میلیارددلاری مبادلات تجاری نهتنها ممکن بلکه ضروری است. این هدف با توسعه تجارت مرزی، ایجاد بازارچههای جدید، بهبود زیرساختهای مرزی و رفع موانع بانکی و گمرکی دردسترس خواهد بود. پزشکیان در سخنانش تأکید کرد ایران آماده است انرژی موردنیاز پاکستان را تأمین کند و مسیر همکاریها بهویژه در حوزه نفت و گاز، کشاورزی، فناوری و ترانزیت کالا را گسترش دهد. دراینراستا، وزیران نیرو، نفت، کشاورزی و صنعت جمهوری اسلامی نیز دیدارهایی با همتایان پاکستانی خود برگزار کردند که برآیند آن، توافقهایی برای توسعه زیرساختهای انتقال برق، گسترش بازارهای صادراتی ایران و افزایش سطح مبادلات خدمات فنی و مهندسی بود. بخش مهمی از رایزنیهای تهران-اسلامآباد دراینسفر به همکاری امنیتی و منطقهای اختصاص داشت. درگفتوگوبا فرمانده ارتش پاکستان، بر لزوم همکاری اطلاعاتی و امنیتی مرزی، مقابله با تروریسم و حفظ امنیت در مرزهای مشترک تأکید شد. همچنین، طرفین نسبت به ثبات در افغانستان و تحولات جهان اسلام موضعگیری مشترکی داشتند. از دیگر محورهای مذاکرات، تقویت تعامل در سازمانهای منطقهای همچون اکو، شانگهای و سازمان همکاری اسلامی بود. مقامات دو کشور براینباور بودند که افزایش سطح همکاریها دراینسازمانها میتواند نقش تهران و اسلامآباد را در معادلات جهانی ارتقا دهد. در همایشی با حضور فعالان تجاری ایران و پاکستان، جام کمالخان وزیر بازرگانی پاکستان اعلام کرد که متن توافقنامه تجارت آزاد نهایی شده و هدف رسیدن بهحجم تجارت ۱۰میلیارددلار دنبال میشود. وی از فعالسازی بازارچه مرزی و افتتاح گذرگاه جدید در چدگی-کوهک خبر داد. محمد اتابک؛ وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران نیز تأکید کرد که توافقات امضاشده گام راهبردی در مراودات دو کشور است و امکانات بندرها و ریلی باید تقویت شود. مسعود پزشکیان در نطقهای مختلف ازجمله در نشست خبری با نخستوزیر پاکستان و دیدار با رئیسجمهوری اینکشور، با تمجید از فرهنگ، تمدن و مردم پاکستان، بر ریشههای مشترک دینی، فرهنگی و تاریخی دو ملت تأکید کرد که درآستانه سالگرد استقلال پاکستان، حضور دراینکشور نهتنها نشانه احترام به مردم پاکستان بلکه گواهی بر اراده تهران برای تحکیم روابط برادرانه است. ایرنا