«وجدان اجتماعی» در فرهنگ رانندگی
مینا هرمزی: وضعیت رانندگی در شهر تهران مطلوب نیست و دقیقاً یکی از بیفرهنگترین مردم دنیا در رانندگی از آب درآمدهایم. رانندگیِ درست مثل بازی در یک فیلم سهبعدی ترسناک است. رانندگان ایرانی؛ از جوان ۱۸ساله تا یک فرد مسن ۸۰ساله؛ چه زن و مرد، همه خود را راننده فوقحرفهای میدانند و عقیده دارند بهترین راننده دنیا هستند؛ اما خیابان، جای نمایش توانمندیها و استعدادهای نهفته رانندگان نیست. هرچقدر که بهقولمعروف «مایکل شوماخر» باشید، بالاخره؛ چه بخواهید و چه نخواهید، در سادهترین حالت، یکی به شما میکوبد و درگیرِ بازیِ اعصابخردکنِ بعد از تصادف خواهید شد! اولین مشکل با تأخر فرهنگی شروع خواهد شد؛ رانندگی الآن، فرهنگیست که از بیفرهنگی نشاءت میگیرد. هنگام رانندگی به تنها چیزیکه فکر نمیشود رفتار اصولی و حرفهایست اما تنها چیزیکه دیده میشود زیرپاگذاشتن قوانین و بههمزدن نظم اجتماعیست. این رفتارهای غیراخلاقی را نوعی زرنگی و جسارت هم میدانیم! بوقزدنهای بیشازاندازه و بیدلیل، فریادزدن، استفاده از کلمات توهینآمیز و تهدید رانندههای دیگر با حرکت سر یا دست، حرکت با سرعت بسیارآرام جلوی خودروهای دیگر بهمنظور آزاردادن، نگهداشتن خودرو در محل نامناسب و درگیری فیزیکی با رانندهها، تغییر جهت ناگهانی خودرو بدون استفاده از راهنما یا رعایت حق تقدم، چراغزدن یا بوقزدن بهمنظور اعتراض یا آزار دیگر رانندهها، ترمزکردن ناگهانی بیدلیل و بدون علامتدادن و بسیار بیفرهنگیهای دیگر. فقدان وجدان اجتماعی در رانندگی غوغا میکند. امانالله قراییمقدم؛ جامعهشناس اجتماعی میگوید: تأخر فرهنگی (واپسماندگی فرهنگی) عامل اصلی بروز تصادفات است. سالبهسال به کشتههای رانندگی اضافه میشود. اینها نتیجه تأخر فرهنگی است. «جاده» و «کیفیت خودرو» همه موضوع نیستند؛ بلکه آدرس اشتباهی است که باعث نادیدهگرفتن مشکل اصلی که بیفرهنگی در رانندگی است، میشوند. همه کشورهای پیشرفته مثل آمریکا، ژاپن و آلمان که زودتر ماشین را دیدهاند تأخر فرهنگیشان کمتر است. حالا در ایران از هرجاکه تصور شود به تهران و شهرهای بزرگ میآیند و یک ماشین خریداری بعد تصور میکنند کل خیابان، اتوبان و جاده از آن اوست و نتیجه هم مشخص است. این جامعهشناس اظهار داشت: راهکار ایناستکه از دو راه، باید فرهنگ رانندگی را به مردم یاد داد. یکی سختگیری در اجرای قوانین و مقررات، جریمههای سنگین و توقیف ماشین و دومی اصلاح تأخر فرهنگی است. آموزش هم باید از مدارس ابتدایی شروع شود. وی تصریح کرد: باید قوانین سختگیرانه و بازدارنده وجود داشته باشد، جریمهها باید زیاد باشد نه ۵۰۰هزار و ۲۰۰هزارتومان! باید ماشین متخلف در برخیازمواقع توقیف شود و در مواقعی بازداشت متخلف صورت گیرد؛ زیرا متخلف تنها به خود صدمه نزده بلکه به دیگران صدمه وارد میکند. پلیس باید دربرخیمواقع از تنبیه ساده مثل جریمه فراتر رود. فردیکه باسرعت رانندگی میکند بعد از تصادف یک فرد را نکشته بلکه یک خانواده را از بین میبرد؛ پس مجرم است. قراییمقدم گفت: جریمههای سنگین، بازداشت و توقیف ماشین به راننده فرهنگ رانندگی یاد میدهد. وقتی تصادفی صورت میگیرد باید با عامل تصادف برخورد شود تا با حواسجمع پشت فرمان خودرو یا موتورسیکلت بنشیند. اینکار یک آموزش در درون جامعه است که باید حائزاهمیت باشد. دومین مشکل دیرآمدن پلیس سر صحنه تصادف خواهد بود. این تأخیر در بیشتر وقتها از سهساعت نیز تجاوز میکند که نهتنها گاهی منجر به ترافیک سنگین در خیابان میشود؛ بلکه زمینه کلافگی و عصبانیت عاملین تصادف را ایجاد میکند که در بعضیمواقع به دعوا هم کشیده میشود؛ اما پلیس راهور میانگین زمان حضور خود به صحنه تصادفات را زیر ۲۰دقیقه میداند. البته واقعیتهایی که شهروندان گرفتار، تجربه کردهاند با آنچه پلیس راهور مدعی آن است درعمل تفاوت بسیار دارد. سرهنگ رابعه جوانبخت؛ رئیس اداره تصادفات پلیس راهور تهران بابیاناینکه پلیس وظیفه خود میداند مشکلات مردم را در کمترین زمان و با بالاترین کیفیت برطرف کند اما پلیس هم در رسیدگی به تصادفات مثل اورژانس اولویتبندی دارد گفت: رسیدگی به تصادفات فوتی و جرحی در اولویت است و باید تشریفات کار انجام شود؛ پس تصادفات خسارتی در جایگاه سوم قرار دارد. حتی تصادفات خسارتی هم دستهبندی میشوند؛ مثل تصادفات چندوسیلهای که در اولویتاند. وی افزود: تأخیر پلیس در صحنه تصادفات به تعدد تصادف در یک محدوده عملیاتی هم برمیگردد؛ اگر همزمان چندین تصادف در آن محدوده رخ دهد، مأموران همان محدوده موظف هستند تصادفات حوزه خود را رسیدگی کنند. ممکن است در یک حادثه چندنفر جانباخته باشند مأمور باید برای هرکدام از فوتیها کروکی مجزا تهیه کند. یا چند خودرو در یک حادثه تصادف کرده باشند که مأمور موظف است برای هر خودرو تصادفی کروکی خسارتی ترسیم کند. همینمسئله منجر به تأخیر حضور در صحنه تصادف دیگر میشود. جوانبخت بااشارهبهاینکه میانگین اعلام تصادفات در روز بین 2000 تا 3000 تصادف است، عنوان کرد: در هیچ کجای دنیا برای تصادفات خسارتی پلیس حضور ندارد و طرفین مستقیماً به بیمهها مراجعه میکنند. طرفین تصادف اگر تا ۵۳میلیونتومان هر خودرویی آسیب ببیند و بیمه داشته باشند، بدون کروکی میتوانند به بیمهها مراجعه و خسارت خود را دریافت کنند. از هر صحنه تصادف حتماً فیلم و عکس گرفته شود و بیمهها پشتوانه خود را بدون ابهام انجام دهند تا تصادفکنندهها بهراحتی به بیمهها مراجعه کنند که قطعاً بار زیادی از روی دوش پلیس برداشته میشود؛ اما مشکل اینجاست که برای خسارت تا ۴۰۰هزارتومان هم میایستند تا پلیس مراجعه کند و کروکی دریافت کنند. جالب ایناستکه وقت زیادی از همکاران ما در آشتیدادن طرفین تصادف میگذرد! رئیس اداره تصادفات پلیس راهور تهران گفت: بخش بزرگ مشکلات، به فرهنگ رانندگی برمیگردد و فرهنگ رانندگی ما بسیارضعیف است. برنا