راهکار بهبود رشد گلخانهای صنعت لوازمخانگی
ازکارافتادن همزمان برخی تلویزیونهای هوشمند، تلنگری به صنعت تولید لوازمخانگی بود تا حمایت راهبردی و داخلیسازی فناوریها دراینصنعت باردیگر بهطورجدی موردارزیابی مجدد قرار گیرد تا این صنعت خود را از فضای گلخانهای و حمایتهای مخرب رها کند. اوایل مردادماه کاربران در شبکههای اجتماعی اعلام کردند تلویزیونهایی با برند «اسنوا» و «دوو» بی هیچ نشانه از خرابی سختافزاری، پس از دریافت پیامی مبنیبر بهروزرسانی نرمافزار، با اختلال روبرو شده. پسازآن، گمانهزنیها بالا گرفت؛ عدهای احتمال هک یا حمله بدافزاری، عدهای دیگر موضوع اختلافات مالی بین شرکت ایرانی عرضهکننده این تلویزیونها (گروه صنعتی انتخاب) با شرکت طرف قرارداد چینی و عدهای نیز جایگزینی سامانه مدیریت نرمافزارها از سرورهای چین به سرورهای داخلی را مطرح کردند.
فرزانه پیری: سؤال اصلی این است: صنعتی که در نزدیک دودههگذشته از انواع حمایتهای معنوی و مادی سیاستگذاران برای رشد و توسعه برخوردار بوده و حتی واردات کالاهای مشابه آنها ممنوع شده، چرا نتوانسته در فضای گلخانهای و انحصاری رشد کنند و به خودکفایی کامل برسد و تاایناندازه به شرکتهای خارجی وابسته بماند که با فشردن یک دکمه دههاهزار تلویزیون از کار بیفتد و هزینه بالایی را به مردم و شرکت سازنده تحمیل کند؟ نباید دور ازنظر داشت: صنعت لوازمخانگی در دودههگذشته گامهایی را برای حرکت بهسمت نوآوری و فناوری با همکاری شرکتهای دانشبنیان برداشته، اما فاصله همچنان بسیار است و همانطورکه صنعت خودروسازی نتوانسته با وجود انواع و اقسام حمایتهای دولتی، به خودکفایی و بالندگی برسد، صنعت لوازمخانگی دراینمسیر هموار نتوانسته خود را به جایگاه موردانتظار برساند. پسازآنکه برخی تلویزیونهای تولیدی گروه انتخاب دچار مشکل شد، این شرکت در اطلاعیهای اعلام کرد بروز اختلال فنی که ناشی از برخی ناهماهنگی و اختلالات بسترهای ارتباطیست، توسط کارشناسان فنی درحالبررسی و رفع است و همچنین تأکید هیچ مشکلی بهلحاظ کیفی و سختافزاری متوجه تلویزیونهای دچار مشکل نیست و پس از رفع اختلال و اعلام این مجموعه، درصورت هرگونه نیاز به پشتیبانی نرمافزاری و فنی، بهروزرسانی نرمافزارهای سیستمعامل تلویزیونهای دچار اختلال طبق پروتکلهای شرکت انتخاب سرویس دراسرعزمان بهصورت رایگان انجام میشود. غلامحسین کسایی؛ مدیرعامل اینگروه تولیدی درباره علت بروز اختلال گفت: اقدام تأمینکننده چینی در نحوه بهروزرسانی نرمافزار تلویزیونها، غیرحرفهای و غیراخلاقی بود اما اکنون کنترل کامل نرمافزار اکنون دراختیار اینگروه است و دستگاههای آسیبدیده رایگان تعمیر یا تعویض شدند. وی با بررسی وضع صنعت لوازمخانگی و تولید تلویزیون در ایران و جهان میگوید: دستهبندیهای لوازمخانگی طبق زیرساختهای صنعتی شامل سه دسته اصلی ازجمله صنعت آزمایشهای کوچک مانند یخچال، لباسشویی و ظرفشویی، حوزه دیجیتال و تلویزیون و حوزه تولید پنلهای نمایشگر است که بخش سوم به صور عمده در چین و تایوان انجام میشود. کسایی اضافه میکند: تولید پنلهای LCD و LED نیازمند سرمایهگذاری بالایی است و تعداد تولیدکنندگان آن در جهان بسیارمحدود است، بهطوریکه بیشتر نشانهای تجاری پنلها را از تولیدکنندگان اصلی خریداری میکنند و طراحی سختافزار را انجام میدهند. وی بیان میکند: تلویزیونهای هوشمند یا اسمارت که در حوزه فناوری صنایع لوازمخانگی قرار میگیرند، باید گفت این فناوری بهتازگی یعنی کمتر از یکدهه (حدود چهارسالپیش) وارد بازار شدهاند؛ ترکیبی از سختافزار و نرمافزار هستند. این تلویزیونها تعاملپذیر و مبتنیبر سیستمعاملهاییاند که یا توسط شرکتهای بزرگ توسعهیافته یا از نرمافزارهای متنباز (Open Source) مانند اندروید بهره میبرند. این فعال صنعت لوازمخانگی افزود: برخی شرکتها، پلتفرمهای ملی یا داخلی توسعه دادهاند که محتوای فرهنگی و ملی را پوشش میدهند و روی تلویزیونهای هوشمند نصب میشوند. این مقام صنفی بابیاناینکه بازار تلویزیون در ایران زیر ۲.۵میلیوندستگاه در سال است، میگوید: تلویزیونها در سایزهای مختلف از ۴۰ تا سایزهای بزرگتر عرضه میشود. وی بایادآوریاینکه این شرکت بیش از ۲.۵میلیون تلویزیون فروخته که یکمیلیون و ۲۰۰هزاردستگاه آن هوشمند بوده، اظهار داشت: پس از بروز مشکل، ۱۲۶هزار مشتری با مرکز خدمات تماس گرفتند که نشانه اختلال درحدود پنجدرصد محصولات بود؛ ازاینرو تیم فنی و شرکت دانشبنیان همکار شبانهروزی وارد عمل شدند و کنترل کامل نرمافزار را پس گرفتند. نتیجه این تلاش، انتشار بهروزرسانی پایدار و کاملاً داخلی بود. کسایی بااشارهبه همکاری با شرکت دانشبنیان جهت بومیسازی سیستمعامل میگوید: درزمینه نرمافزار و پلتفرم، شرکتی دانشبنیان در سال ۱۴۰۰ با هدف تبدیل تلویزیونهای معمولی به هوشمند، پلتفرمی ملی بهنام «هما» راهاندازی کرد که محتوای فرهنگی ایرانی را ارائه میدهد. این پلتفرم که برپایه فناوریهای داخلی استوار است، توانسته در سال ۱۴۰۲ به توسعه و تعمیق فناوری برسد و بالغبر یکمیلیارد و ۲۰۰میلیونتومان سرمایهگذاری و بهرهبرداری شده است. این فعال صنعت لوازمخانگی اظهار داشت: در سالهای اخیر، مشکلاتی دراثر حملات سایبری و سوءاستفادههای خارجی برای پلتفرمهای نرمافزاری پیش آمده؛ مثلاً یک حمله توسط یک شرکت چینی باعث شد حدود ۱۲هزار تلویزیون دچار مشکل شوند که پس از رفع مشکل، حدود ۲۰ تا ۳۰هزاردستگاه دیگر نیازمند بهروزرسانی هستند. این مشکلات نشاندهنده اهمیت امنیت و کنترل داخلی است. درنتیجه، تیمهای داخلی تقویت شده و برنامههایی برای توسعه پلتفرم ملی و داخلی در آینده درنظر گرفته شده. وی تأکید بر اهمیت امنیت، کنترل داخلی و توسعه فناوریهای بومی برای کاهش وابستگی به شرکتهای خارجی و جلوگیری از آسیبپذیری احتمالی را از مهمترین موضوع مطرح کرده و میگوید: ایناقدامات، علاوهبر افزایش اعتماد کاربران، فرصتهایی برای تولید محتوا و خدمات فرهنگی داخلی فراهم میآورد و نشان میدهد توان فنی و دانش داخلی دراینحوزه بهخوبی توسعه یافته. وی به اهمیت و نقش شرکتهای دانشبنیان در توسعه صنعت و اقتصاد کشور تأکید کرده و میگوید: سرمایهگذاریهای انجامشده دراینحوزه، هدفشان تقویت صنایع داخلی و ارتقای فناوریهای بومی است. این شرکتها بااتصالبه بازارهای مربوطه، میتوانند نقش مؤثری در رشد و توسعه صنعت ایفا کنند و اعتماد عمومی را نسبت به توانمندیهای داخلی افزایش دهند. کسایی اضافه میکند: تمرکز بر شرکتهای دانشبنیان و فناوریهای نوین، راهکاری قوی برای جلب اعتماد و اطمینانسازی فعالان اقتصادی و جوانان است. اینرویکرد، منجر به نتایج مثبت و بازخورد رضایتبخش شده؛ بهطوریکه حتی درمواجههبا بحرانها و چالشها، اثرات مثبت آن دیده شده است ضمناً ایناقدامات بهویژه در حوزه فناوری و صنعت، میتواند راه توسعه پایدار و مستقل کشور را هموار سازد و فرصت بیشتری برای رشد و پیشرفت فراهم آورد. مجید راعی؛ کارشناس صنعت لوازمخانگی نیز تحلیل جامع درباره وضع صنعت لوازمخانگی ارائه و بر اهمیت توسعه صنعتی، سیاستگذاری صحیح و چالشهای موجود تأکید کرد. وی عنوان میکند که فرآیند توسعه صنعتی در جهان از مرحله مونتاژ آغاز میشود و پسازآن به طراحی اصلاحی، طراحی پایه و نوآوری میرسد. در ایران، نمونهای از اینروند با خروج برندهای خارجی که سهم بازارشان بین ۷۵ تا ۹۰درصد بود، بررسی شده. این کارشناس صنعت، میافزاید: برندهای خارجی در زمانی سرمایهگذاری کردند که قیمتها در بازارهای موازی مانند ارز و سکه در ۱۴۰۰ بالا رفته بود و درپیآن، در سالهای بعد، تلاشهایی برای بازگشت این برندها صورت گرفت اما با امضای نامههایی توسط چند شرکت داخلی تولیدکننده حضور برندهای خارجی ممنوع شد. وی بااشارهبهاینکه نبود درک صحیح از توسعه صنعتی و حمایتهای نادرست، منجر به تله مونتاژکاری شده در صنعت لوازمخانگی شده، میگوید: وضع مجوزهای بیرویه و بدون نظارت که تنها ۲۰درصد ظرفیتهای مجوز دادهشده فعال است، باعث کوچکترشدن بنگاهها و کاهش مقیاس اقتصادی شده، ایندرحالیستکه در دنیا مدلهای اقتصادی و سیاست پیشنهادی با تمرکز بر مقیاس اقتصادی، ادغام شرکتها و سیاستهای حمایتی برای ایجاد بنگاههای بزرگتر است. راعی عنوان میکند: اینوضعیت، توجیه اقتصادی تولید را مختل کرده و منجر به واردات قطعات منفصل و مونتاژکاری صرف شده که نتیجه آن تضعیف صنعت داخلی است. وی براینباوراستکه سیاستهای حمایتی بیشتر بهسمت مجوزهای پراکنده و بدون نظارت سوق یافته است که اینامر صنعت را در تله مونتاژکاری نگه داشته؛ نمونهای از اینوضعیت، مجوزهای بهرهبرداریست که بدون نظارت کافی صادر شده و ظرفیت عملیاتی بنگاهها بسیارپایین است. وی بر اهمیت سیاستهای صنعتی و ابزارهای آن مانند سیاستهای مالی، فناوری، آموزش، اصلاحات نهادی و سیاست تجاری تأکید کرده و میگوید: متأسفانه، در ایران، این سیاستها بهدرستی اجرا نشده و سیاستهای ارزی و وارداتی، بیشتر تابع حمایتگرایی و سیاستهای محافظتی بوده. این بینظمیها، همراه با حجم زیاد قوانین و مقررات بیثبات، باعث شده است اکوسیستم صنعت کشور نتواند بهشکل مؤثر توسعه یابد. شاخصهای اقتصادی نشان میدهد که شاخص قیمت تولیدکننده در خرداد ۴۶.۵درصد بوده است.