فینتک؛ موتور محرکه عدالت اجتماعی
رئیسکل بانک مرکزی در دیدار سهساعته با فعالان عرصه «اقتصاد دیجیتال و فینتک» ضمن ترسیم خطوط تعامل دوسویه و الزامات قانونی بانک مرکزی و فعالان اینعرصه، از اقدامات انجامشده این نهاد برای حمایت از کسبوکارها و سرمایهگذاریهای نوآورانه خبر داد و گفت: سیاست بانک مرکزی توسعه فعالیت فعالان اقتصاد دیجیتال و فینتک متناسب با چارچوبهای تنظیمگری و قوانین موجود است. محمدرضا فرزین درایننشست هماندیشی بابیاناینکه رویکرد بانک مرکزی دراینحوزه برمبنای تنظیمگری همراه با تعامل و اعتماد دوسویه است، اظهار کرد: باتوجهبه نوظهور بودن و رشد شتابان اینحوزه، ابهامات تنظیمگری نیز جدید است، نظام تنظیمگری باید همزمان با رشد دانش و فناوری تحول پیدا کند. وی افزود: «تنظیمگری نباید بهگونهای باشد که مانع از رشد و گسترش کسبوکارها شود».
رئیسکل بانک مرکزی بااشارهبه حضور نمایندگان این بانک در شورای راهبردی تنظیمگری حوزه اقتصاد دیجیتال و فینتکها تأکید کرد: بانک مرکزی چند اصل را بهعنوان خطوط قرمز در تنظیمگری اینبخش تعیین کرده است. اول، فعالیت در حوزه فینتک نباید منجر به پولشویی شود؛ بهعبارتی هر فعالیتی که طبق قانون ممنوع است، مبادلات پولی مرتبطباآن نیز ممنوع است و باید مقررات مشخصی برای جلوگیری از بروز چنین پدیدهای تدوین شود. وی افزود: هرچند کسب سود در ذات این فعالیتهاست، اما در شرایط خاص تحریمی کشور و تلاش دشمن برای ایجاد جنگ روانی و تشدید انتظارات تورمی، سوداگری دراینحوزه باید کنترل شود. معاون بانک مرکزی، اعلام کرد که از ابتدای سالجاری تأمین مالی سه طرح شاخص در حوزه فناوری اطلاعات با همکاری وزارت ارتباطات و مشارکت شرکای خارجی انجام شده و تاکنون حدود یکمیلیارددلار سرمایهگذاری دراینبخش صورت گرفته است. وی افزود: جلسات متعددی با وزارت صمت نیز برگزار شده تا تخصیص ارز برای توسعه زیرساختهای فناوری در اولویت قرار گیرد. در بخش دیگر از نشست، علی حکیمجوادی؛ رئیس سازمان نظام صنفی رایانهای کشور، با تشکر از رویکرد جدید بانک مرکزی در تدوین مقررات شفاف گفت: «با وجود توانمندی ایران در حوزه فناوریهای نوین مالی و قرارگرفتن در رتبه 3 منطقه، اینبخش با چالشهایی همچون تعدد نهادهای تنظیمگر، زمانبربودن صدور مجوزها، تحریمهای بینالمللی و ضعف فرهنگی در شناخت ماهیت فعالیتهای فینتک مواجه است». او خواستار تدوین مقررات روشن، توسعه سندباکس تنظیمگری، تقویت امنیت سایبری، افزایش سرمایهگذاری خطرپذیر، آموزش مالی دیجیتال و تسهیل صدور مجوز برای فعالان بخش خصوصی شد. فینتک، یا همان فناوری مالی، دیگر فقط یک صنعت نیست. اینروزها تبدیل به یک سبک زندگی شده که زندگی افراد را بهشکلی هوشمندانه تسهیل میکند. بااستفادهاز فناوریهای نوین، فینتک میتواند دسترسی به خدمات مالی را برای همه اقشار جامعه فراهم کند و نیاز به سیستمهای سنتی بانکی را بهحداقل برساند. بهاینترتیب، فینتک نهتنها یک ابزار کارآمد برای فعالان اقتصادی، بلکه یک عامل مهم در ایجاد عدالت اجتماعی و شمول مالی است. امیر ایزدی؛ مدیرعامل و بنیانگذار فدکس (Fadax)، در مصاحبهای که در نمایشگاه الکامپ داشت، تحلیلهای جالبی را درخصوص نقش فینتک در عدالت اجتماعی بیان کرد. وی بهطورخاص تأکید کرد فینتک میتواند بهشکلی جدی به کاهش نابرابریها کمک کند و دسترسی به خدمات مالی را برای همه افراد، حتی در روستاهای دورافتاده، امکانپذیر سازد. طبق تحلیلهای امیر ایزدی، فینتک بهعنوان یک نیروی تحولآفرین، توانسته است درراستای توسعه عدالت اجتماعی گامهای مؤثری بردارد. وی براینباوراستکه دو ویژگی کلیدی فینتک، یعنی فراگیری (Inclusiveness) و هوشمندی (Smartness)، باعث میشود این صنعت قادر به رسیدن به اهداف اجتماعی خود باشد. فراگیری بهاینمعناستکه فینتک به همه افراد، بدوندرنظرگرفتن موقعیت جغرافیایی یا اقتصادی، دسترسی به خدمات مالی میدهد. یکی از نکات مهمی که ایزدی دراینباره مطرح کرد، ایناستکه فینتک میتواند حتی برای آنهاکه در مناطق دورافتاده زندگی میکنند و دسترسی به شعب بانکی ندارند، فرصتی فراهم کند تا از خدمات مالی بهرهمند شوند. خدمات پرداخت آنلاین و اعتبارات دیجیتال میتواند تحولی عظیم در زندگی اینافراد ایجاد کند. ازطرفی، هوشمندی فینتک که بهمعنای استفاده از فناوریهای پیشرفته مانند هوش مصنوعی، دادهکاوی و بلاکچین است، این امکان را میدهد که خدمات مالی بهصورت دقیقتر، سریعتر و با هزینهای کمتر ارائه شود. این ویژگیها به فینتک کمک میکند تا نهتنها دسترسی به خدمات مالی را تسهیل کند، بلکه آنها را برای افراد کمدرآمد و کمبرخوردار مقرونبهصرفه کند. ایزدی در مصاحبه خود بهایننکته اشاره کرد که نابرابریهای اقتصادی و اجتماعی، بهویژه در کشورهای درحالتوسعه، هنوز بهشکل چشمگیری وجود دارند. طبق آمارهای جهانی، درصد بالایی از جمعیت دراینکشورها از خدمات مالی بهرهمند نیستند؛ اما فینتک میتواند با کاهش هزینهها و سرعتبخشی به فرآیندهای مالی، این شکاف را کم کرده و به افراد اینفرصت را بدهد که بهراحتی و با هزینه کم، از خدمات مالی استفاده کنند. وی بهطورخاص اشاره کرد که فینتک میتواند برای طبقات کمبرخوردار امیدبخش باشد. درواقع، فینتک درصورت بهرهگیری صحیح از تکنولوژی، میتواند به عاملی کلیدی در ایجاد فرصتهای مالی و بهبود شرایط اقتصادی این اقشار تبدیل شود. در ادامه تحلیل، سه ویژگی اساسی فینتک که تأثیر زیادی در زندگی روزمره افراد دارند، بهشرحزیر مطرح شد: دسترسی، آسانی و ارزانی. این سه ویژگی نهتنها موجب بهبود کیفیت زندگی افراد میشود، بلکه بهعنوان ارکان اصلی تحقق عدالت اجتماعی در دنیای مالی معرفی میگردند. یکی از بزرگترین مزایای فینتک، دسترسی آسان و سریع به خدمات مالی است. فینتک به افراد این امکان را میدهد که بدون نیاز به حضور فیزیکی در شعب بانکی و تنها بااستفادهاز تلفنهمراه یا کامپیوتر، به خدمات بانکی و مالی دسترسی یابند. دراینراستا، ایزدی در مصاحبه خود به نمونههایی اشاره کرد که در آنها افراد در مناطق دورافتاده و حتی روستاهای محروم قادر به استفاده از خدمات مالی شدهاند. بهعنوانمثال، یک کشاورز در روستای دورافتاده میتواند بااستفادهاز یک اپلیکیشن موبایلی، قرض خود را از یک موسسه مالی دریافت کند و یا پول خود را بهحساب دیگران منتقل نماید. فینتک فرآیندهای پیچیده مالی را ساده و سریع کرده است. در گذشته، برای انجام هرگونه تراکنش مالی، افراد نیاز به مراجعه به بانکها و طی مراحل زمانبر داشتند؛ اما امروزه فینتک با ایجاد سامانههای آنلاین و اتوماسیونهای هوشمند، این فرآیندها را بهشکلی سریع، ساده و قابلدسترس برای عموم مردم فراهم کرده است. همانطورکه ایزدی اشاره داشت، در دنیای فینتک، دیگر نیازی به ایستادن در صفهای طولانی برای انجام تراکنشهای ساده مالی نیست. همهچیز بهسرعت و با یک کلیک انجام میشود. ویژگی دیگری که ایزدی به آن اشاره کرد، کاهش هزینهها و ارزانترشدن خدمات مالی است. در دنیای فینتک، خدمات مالی بهمراتب ارزانتر از روشهای سنتی ارائه میشود. این کاهش هزینهها، بهویژه برای اقشار کمدرآمد، اهمیت زیادی دارد. مثلاً پرداخت آنلاین و تراکنشهای دیجیتال با هزینههای بسیارکمتری نسبت به خدمات بانکی سنتی همراه است. اینمسئله به کاهش فشار مالی بر روی افرادیکه از درآمد کمی برخوردار هستند، کمک شایانی میکند. ایزدی در مصاحبه خود به نکته جالبی اشاره کرد که در بسیاری از جوامع، مردم بهدلیل هزینههای بالای خدمات مالی، از دسترسی به این خدمات محروم میمانند؛ اما فینتک بهدلیل حذف واسطهها و استفاده از تکنولوژی، هزینهها را بهطرز چشمگیری کاهش داده است. باتوجهبه تحلیلها، رشد جهانی فینتک در سالهای اخیر چشمگیر بوده است. وی در یکی از گزارشهای اخیر خود، به آمارهای منتشرشده توسط مکنزی اشاره کرد که نشانه روند رشد بسیارسریع این صنعت در سطح جهانی است. بهگفته وی؛ اکنون فینتک نهتنها به یک صنعت پررونق تبدیل شده است بلکه در بسیاری از کشورها بهعنوان یک نیروی محرکه برای توسعه اقتصادی و اجتماعی شناخته میشود. طبق آمارهای ارائهشده، ارزش بازار فینتک در سالهای اخیر بهطرز قابلتوجه افزایش یافته است. وی براینباوراستکه این رشد، ناشی از تقاضای روزافزون برای خدمات مالی دیجیتال، سهولت دسترسی به تکنولوژی و افزایش آگاهی عمومی است. رشد سریع در کشورهایی مانند چین، هند و برخی کشورهای آفریقایی، شاهدی براینموضوع است که فینتک توانسته است بهطور گستردهای در جوامع مختلف نفوذ کند. مدیرعامل فدکس در تحلیل خود همچنین به چالشهای سرمایهگذاران دراینبازار اشاره کرد. یکی از دلایلی که بسیاری از سرمایهگذاران هنوز در بازار فینتک بااحتیاط عمل میکنند، عدمقطعیت جهانی و ظهور هوش مصنوعی (AI) است. سرمایهگذاران باتوجهبه وضعیت اقتصادی پیچیده و تحولات سریع فناوری، با احتیاط بیشتری به سرمایهگذاری دراینحوزه نگاه میکنند. این درحالی است که فینتک همچنان بهعنوان یک فرصت سرمایهگذاری جذاب باقی مانده؛ بهشرطیکه مدیریت ریسک بهدرستی انجام شود. ازآنسو، کریس اسکینر؛ متخصص و صاحبنظر در حوزه فناوری مالی (فینتک) به چالشهایی که بانکهای سنتی در راهاندازی بانکهای دیجیتال مواجهاند، اشاره کرد.ایسنا