نگاهی به تجارت جهانی سیگار
صادرات مرگ!
سروش راسخ/
مدتهاست که سیگار کشیدن به عنوان یک بحران بهداشت عمومی برای جهان شناخته میشود و کشورها تلاشهایی هدفمند رابرای کاهش شیوع سیگار کشیدن در میان شهروندان خود از طریق فعالیتهای هماهنگ در آموزش بهداشت و نظامهای مالیاتی انجام دادهاند. در حال حاضر اکثر کشورهای جهان بیش از 20درصد از جمعیت افراد سیگاری، زیر 15سال سن دارند و این مسئله بسیار قابل تاملیست. در حالیکه در قرن بیستم سیگار کشیدن بیشتر در کشورهای توسعهیافته با درآمد سرانه بالا رایج بود، بهتدریج به کشورهای دارای درآمد پایین هم سرایت کرده است. علاوه بر این، کشورهای توسعهیافته، تولیدکنندگان عمده و صادرکنندگان تنباکو با کیفیت بالا هستند و طبیعتا سود کلان اقتصادی از بازار صادرات این ماده مخرب نیز بیشاز هر چیز به افزایش سرمایه سرمایه داران در این کشورها منتج خواهد شد. بر اساس آمارها، در سال 2017 بیش از سه چهارم یعنی معادل 78.9درصد صادرات جهانی سیگار را برعهده کشورهایی بوده که اکثریت قریب به اتفاق آنها جزو کشورهای پیشرفته به شمار میروند. در میان این کشورهای که همگی از صادرکنندگان سیگار هستند، کشورهایی با بیشترین و سریعترین رشد در زمینه صادرات سیگار تا سال 2013 عبارتند از: کره جنوبی با 114.4درصد رشد، جمهوری چک با 95.6درصد، ایالات متحده با 76.4درصد، لهستان با58.1درصد و لیتوانی 47.8درصد. همچنین سه کشور برتر تامینکننده سیگار جهان که صادرات آنها در این بازه زمانی با کاهش مواجه بوده است نیز عبارتند از: هلند با کاهشی 46.6درصدی، آلمان با کاهشی-14.6درصدی و سوئیس با کاهشی 13.2درصدی. براساس آمارهای منتشره از سوی سازمان اطلاعات مرکزی، آلمان با 3.1بیلیوندلار صادرات، 14.5درصد سیگار جهان را تامین میکند و کشورهای لهستان و هلند با 2.9 و 1.6 بیلیوندلار و تامین 13.6 و 7.7درصد سیگار مصرفی جهان، در جایگاه دوم و سوم ایستادهاند.
میزان تولید، واردات، صادرات و برآورد قاچاق سیگار از سال ۱۳۹۳ تا پایان سال ۱۳۹۶ و نیز برنامه مدنظر طی سال جاری در بخشهای مربوط به آن اعلام شد. بهگزارش ایسنا، میزان تولید، واردات و برآورد سیگار در سال ۱۳۹۶ نسبت به سال ۱۳۹۳ به ترتیب ۶۹ درصد افزایش، ۷۶ درصد کاهش و ۷۷ درصد کاهش یافته است. براساس تولید سیگار در سال ۱۳۹۳ رقمی معادل ۲۹.۲ میلیارد نخ بوده و در سال ۱۳۹۶ به عددی معادل ۴۹.۳ میلیارد نخ رسیده است و براساس برنامهریزی صورت گرفته قرار است این میزان به ۵۵ میلیارد نخ افزایش یابد. این در حالی است که صادرات سیگار در سال ۱۳۹۳ معادل ۰.۳ میلیون نخ بوده که در سال ۱۳۹۶ به ۳۶۰ میلیون نخ رسیده و قرار بر این است که در سال جاری این میزان به ۷۰۰ میلیون نخ برسد. گفتنی است واردات سیگار در سال ۱۳۹۳ رقمی معادل ۱۳.۶۵ میلیارد نخ بوده که در سال ۱۳۹۶ رقمی معادل ۳.۲۷ میلیارد نخ کاهش یافته و قرار بر این است که واردات رسمی سیگار در پایان سال جاری به صفر برسد. در مورد برآورد قاچاق سیگار نیز باید خاطر نشان کرد هرچند این برآورد در سال ۱۳۹۳ رقمی معادل ۱۲.۱۵ میلیارد نخ بوده، اما در سال ۱۳۹۶ به ۲.۷۹ میلیارد نخ کاهش یافته است. بر اساس اطلاعات و نمودارها، تولید داخلی سیگار در سال ۱۳۹۳ معادل ۲۹.۲ میلیارد نخ، در سال ۱۳۹۴ معادل ۳۰ میلیارد نخ، در سال ۱۳۹۵ معادل ۴۴.۹۵ میلیارد نخ و در سال ۱۳۹۶ معادل ۴۹.۳ میلیارد نخ بوده است و این در حالی است که طبق برنامهریزی صورت گرفته قرار براین است که تولید سیگار در سال جاری به ۵۵ میلیارد نخ افزایش یابد. در خصوص واردات سیگار باید اعلام کرد که در سال ۱۳۹۳ معادل ۱۳.۶۵ میلیارد نخ، در سال ۱۳۹۴ معادل ۱۶.۴ میلیارد نخ، در سال ۱۳۹۵ معادل ۳.۹۷ میلیارد نخ و در سال ۱۳۹۶ معادل ۳.۲۷ میلیارد نخ سیگار به کشور وارد شده و قرار بر این است که در پایان سال ۱۳۹۷ میزان واردات سیگار به صفر برسد. گفتنی است؛ طی دو ماهه سال جاری میزان واردات سیگار به کشور به صفر رسیده است و طبق برنامه تدوین شده این شرایط باید تا پایان سال حفظ شود. در ارتباط با برآورد قاچاق سیگار باید خاطر نشان کرد که در سال ۱۳۹۳ رقمی معادل ۱۲.۱۵ میلیارد نخ، در سال ۱۳۹۴ رقمی معادل ۸.۶ میلیارد نخ، در سال ۱۳۹۵ رقمی معادل ۶.۲۵ میلیارد نخ و در سال ۱۳۹۶ رقمی معادل ۲.۷۹ میلیارد نخ عدد مربوط به برآورد قاچاق سیگار بوده است و براساس برآورد صورت گرفته در سال جاری اعلام شده که تا پایان سال ۱۳۹۷ برآورد قاچاق سیگار معادل دو میلیارد نخ خواهد بود. گفتنی است؛ صادرات سیگار در سال ۱۳۹۳ رقمی معادل ۰.۳ میلیارد نخ، در سال ۱۳۹۴ رقمی معادل ۸.۱ میلیارد نخ، در سال ۱۳۹۵ رقمی معادل ۱۷۰.۱ میلیون نخ و در سال ۱۳۹۶ رقمی معادل ۳۶۰ میلیون نخ سیگار صادر شده و قرار بر این است که میزان صادرات سیگار در سال جاری براساس برنامهریزی صورت گرفته به ۷۰۰ میلیون نخ برسد.