پول توجیبی؛ چقدر و چگونه؟

بسیاری از والدین با این پرسش مواجه هستند که آیا دادن پول توجیبی به کودکان به‌ویژه در سنین هشت تا 10‌سال ضرورت دارد؟ و اگر پاسخ مثبت است، چه معیاری وجود دارد برای ارزیابی اینکه چقدر باید به کودک پول توجیبی داد. اینها پرسش‌های مهمی‌ست که می‌تواند نقش سازنده‌ای در شکل‌گیری شخصیت و آموزش مدیریت مالی برای کودکان داشته باشد. درنظر داشته باشید که میزان، نحوه دریافت و برنامه‌ریزی برای هزینه و پس‌انداز‌کردن پول توجیبی، در همین زمان، می‌تواند رویکرد مالی او در آینده را رقم بزند و درواقع پایه و اساس پایه رفتارهای اقتصادی او در آینده از همین زمان پی‌ریزی می‌شود؛ بنابراین درخصوص پول توجیبی باید آگاهانه رفتار کرد و نکات مهمی را درنظر داشت. اول اینکه در آغاز این بحث باید گفت که پرداخت پول توجیبی به کودک بسیار می‌تواند مفید باشد و پیش‌ از‌ هر‌چیز تفکر استقلال را در کودک به‌وجود می‌آورد و این بسیار مهم است که کودک ما بتواند مستقلانه فکر کند. اما میزان این پول نیز بسیار مهم است و باید دانست که به چه عواملی بستگی دارد؟ به‌طور کلی دو عامل در میزان پول توجیبی اختصاص داده شده به هر کودک باید درنظر گرفته شود. اول توانایی مالی خانواده و دوم مکان زندگی. به‌طور مثال والدین کودکی که در ورامین زندگی می‌کند با کودکی که مثلاً در محله نیاوران سکونت دارد، به‌سبب تفاوت عرف قیمت‌ها برای خرید یک ساندویچ، باید مبالغ متفاوتی را بپردازند. اما به‌طور کلی شما هزینه خرید یک ساندویچ، نوشابه و شکلات را که در بوفه مدرسه وجود دارد، درنظر بگیرید؛ مبلغ مورد‌نیاز را در پنج‌روز هفته که کودک به مدرسه می‌رود، ضرب کنید و به همان‌میزان به کودک خود پول توجیبی هفتگی بدهید. حال اگر این امکان وجود داشته باشد که با تعامل و ضمن صحبت با کودک‌تان او به این نتیجه برسد که بخشی از این پول را ذخیره کند و در بعضی از روزها خریدی نداشته یا خرید کمتری داشته باشد که بسیار هم خوب است. البته درنظر داشته باشید که ما به کودک نمی‌گوییم پول توجیبی برای خرید چه چیزی باید هزینه شود؛ بلکه هزینه ساندویچ و نوشابه و شکلات را برای ارزیابی خود از میزان پولی که باید بپردازیم در ذهن لحاظ می‌کنیم. اما درعین‌حال درنظر داشته باشید که میزان پولی که به‌صورت هفتگی به او می‌پردازید، باید کاملاً متناسب و به اندازه باشد؛ چراکه کمتر‌بودن قابل توجه مبلغ، او را با مشکلات اقتصادی زودهنگامی در رفع نیازهایش مواجه می‌کند که ممکن است او را دچار استرس و اضطراب کند. از سوی دیگر پرداخت مبلغ بیش از حد لزوم نیز او را به‌سمت خریدهای بدون فکر و بی‌حساب‌و‌کتاب سوق می‌دهد. هرچند به‌طور کلی پول توجیبی برای خرج‌کردن به کودکان داده می‌شود و نه پس‌انداز‌کردن اما می‌تواند به‌طور غیرمستقیم تلاشی برای آموزش دادن پس‌انداز کردن هم به‌شمار ‌رود؛ اما به‌طور کلی هرچقدر در ابتدا پول کمتری به کودک بدهید، بهتر است تا از سنین کودکی، تفکر مالی نادرست و پول‌زدگی را به او تحمیل نکینم. بازهم درنظر داشته باشید که رابطه شما و فرزندتان و تعامل او با شما برای درست‌تر تصمیم‌گرفتن در زمینه دارایی‌های هرچند اندکش و آموزش غیرمستقیم مدیریت مالی، نقش بسیار مؤثری دارد و هرچه رابطه شما با فرزندتان درست تر، مطلوب‌تر و سازنده‌تر باشد، موفقیت شما در ارائه آموزش‌های مالی سازنده نیز بهتر خواهد بود. ازسویی، تشویق‌کردن  کودک به پس‌انداز‌کردن به او می‌آموزد؛ در حالی که می‌تواند مستقلانه بخشی از نیازهای خود را در بیرون از خانه برطرف کند، می‌تواند ذخیره مالی نیز برای خود داشته باشد و تأثیر عملی این پس‌انداز‌کردن در آینده او بسیار حائزاهمیت است. نکته دیگری که باید درنظر داشته باشید این‌است‌که به کودک اجاره دهید با پول توجیبی خود چیزی را که می‌خواهد بخرد و برای انتخاب کالای موردنظرش او را مورد بازخواست قرار ندهید. همین که مطلع باشید پول او برای چه چیزی هزینه شده، کفایت می‌کند. از یاد نبرید؛ همین که کودک یاد می‌گیرد برای خرید مثلاً اسباب‌بازی خاصی که ممکن است به طور معمول برای او خریداری نشود، باید پول‌هایش را جمع کند و با صبر و کمی قناعت برای به‌دست‌آوردن آن بکوشد، نکته بسیار مهمی‌ست که به زبان ساده به او اصول اقتصاد و رفتارهای اقتصادی در زندگی را می‌آموزد. برای بچه‌های کمی بزرگ‌تر می‌توان از شیوه‌های مختلفی استفاده کرد که قناعت و پس‌انداز را بهتر یاد بگیرد. مثلاً می‌توان به کمک کودک، جدولی درست کرد که او موارد موردنیاز خود و مقدار پولی را که برای تهیه این موارد نیاز دارد، همراه با میزان پولی که در اختیار دارد، بنویسد و بهتر بتواند در مورد خرید‌کردن یا پس‌انداز‌کردن پول‌توجیبی‌هایش برنامه‌ریزی کند. برای تشویق او که بخشی از پول‌هایش را پس‌اندازه کرده است می‌توان این مورد را در نظر گرفت که هرزمان که او واقعاً چیزی را خواست ولی پس‌انداز او کافی نبوده، شما می‌توانید به‌عنوان یک عامل تشویق به او بگوئید که «عزیزم! چون تو خودت بخش اصلی این پول را پس‌انداز کرده‌ای، من هم بقیه‌اش را به تو می‌دهم». بدین‌شکل او تشویق می‌شود که همیشه بخشی از پولش را پس‌انداز کند. مورد دیگر اینکه؛ حتی شما می‌توانید در موارد مشابه، آن بخش از پول را که نیاز دارد به‌شکل قرض به او بدهید. بدین‌شکل شما هم نیاز او را برآورده کرده‌اید و هم اینکه او یاد می‌گیرد که می‌تواند به دیگران اطمینان کند و آنها روزی می‌توانند نیازهای او را برآورده کنند؛ هرچند به‌شکل قرض و وام باشد؛ البته اگر به او به شکل قرض مبلغی را پرداخت کردید، حتماً اصرار کنید که او پول قرض گرفته را در موعدی که با هم توافق کرده‌اید به شما برگرداند تا این خودش نوعی آموزش برای مسئولیت‌پذیری در مقابل دیگران باشد. نکته دیگری که باید در‌نظر داشته باشید این‌است‌که پول توجیبی کودک را به‌هیچ‌وجه نباید منوط به انجام وظایف کرد و به‌عنوان تشویق برای او درنظر گرفت؛ بلکه این سهم اوست از امکانات مالی خانواده شما، نه یک مورد تشویقی؛ زیرا این مسئله هم به‌عنوان قول و قراری بین شما از ابتدای سال تحصیلی در جریان بوده و هم اینکه کودک باید یاد بگیرد که مسئولیت‌هایی دارد و موظف به انجام آنها در زندگی‌ست؛ بدون اینکه نیاز به پاداش نقدی داشته باشد. اما پرسش دیگری که ذهن بسیاری از والدین را در این روزها مشغول کرده است این است که در شرایط امروز که با شیوع کرونا کودکان بیشتر در منزل هستند و آموزش‌های آنلاین می‌بینند، آیا همچنان باید به پرداخت مبلغ هفتگی پول توجیبی ادامه داد یا خیر؟ پول توجیبی، همان‌گونه که دربالاتر اشاره شد سهمی از امکانات مالی خانواده است که با‌توجه‌به سن‌و‌سال و نیازهای کودک درنظر گرفته شده است و ارتباطی به کرونا ندارد؛ چرا‌که باوجودی‌که رفت‌و‌آمد‌ها کمتر شده است و مدارس تعطیل است، اما نیازهای فرزندان ما به‌همان اندازه کمتر نشده است. همان طور که کمتر بانکی وجود دارد که به شما وام بدهد و به‌خاطر شرایط کرونا از سهمش بگذرد! شاید چند‌ماهی بازپرداخت وام عقب بیفتد؛ ولی بانک‌ها قسط وام‌هایشان را از شما می‌خواهند. درمورد فرزند شما هم بدین‌گونه است و شما باید پول توجیبی او را به او بدهید تا نگران و مضطرب نشود؛ ولی می‌توان به او توضیح داد که مثلاً حال که کمتر به پارک می‌رویم و مدرسه هم بسته است و تو نیاز کمتری به خرید داری، پس کوشش کن که سهم بیشتری از پولت را پس‌انداز کنی. بدین‌گونه فرزند ما هم به گفته‌ها و توافق‌های میان خودش و شما اعتماد بیشتری می‌کند و هم اینکه می‌پذیرد به‌خاطر شرایط کرونا او مزایایش را از دست نداده و می‌تواند منتظر بماند تا شرایط بهتر شود؛ ولی حق و حقوق او محفوظ مانده است؛ درنتیجه او به خواسته‌ها و توافق‌های شما احترام بیشتری می‌گذارد؛ استقلال مالی‌اش حفظ می‌شود؛ مسئولیت‌پذیری را در عمل می‌آموزد و از همه مهم‌تر صرفه‌جویی و درست‌خرج‌کردن راهم به‌شکلی مستقیم از شما یاد می‌گیرد.