شکار یک ستاره، هشت‌ساعت پس از تبدیل به ابر نو اختر توسط هابل
تصاویر هابل یک ستاره را تنها هشت‌ساعت پس از تبدیل‌شدن به یک ابر نو اختر نشان می‌دهد و این مشاهدات تازه‌کشف‌شده، نور جدیدی را بر روی برخی از اولین ستارگان جهان می‌افکند. به‌گزارش ایسنا؛ هنگامی‌که یک ستاره با سوخت خود می‌سوزد، در خود فرو می‌ریزد و در یک ابر نو اختر فاجعه‌بار که نور آن را میلیون‌ها‌سال نوری در سراسر کیهان طنین‌انداز می‌کند، منفجر می‌شود. مشاهدات بی‌درنگ ابر نو اخترها تقریباً ناشناخته است. با‌این‌حال، گروهی از ستاره‌شناسان به‌تازگی تصاویری را کشف کرده‌اند که مراحل اولیه انفجار یک ستاره را در حین جستجو از‌طریق داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط تلسکوپ فضایی هابل نشان می‌دهد. دانشمندان، این مجموعه چشمگیر را در تصاویر آرشیوی از هابل پیدا و مشخص کردند که آن‌ها در عرض چند‌ساعت پس از فروپاشی ستاره گرفته شده‌اند. آن‌ها یافته‌های خود را در مقاله‌ای در مجله Nature منتشر کرده‌اند. ونلی چن (Wenlei Chen) پژوهشگر فوق‌دکتری در دانشگاه مینه‌سوتا و سرپرست این مطالعه گفت: «ما انتظار داشتیم موارد گذرای بیشتری را شناسایی کنیم که توسط جستجوهای گذشته نادیده گرفته شده بودند، اما از یافتن تصاویر متعددی از یک ابر نو اختر تازه شگفت‌زده شدیم. عکس‌های فوری از این ابر نو اختر به سرعت در حال تکامل کاملا غیرمنتظره بود». این ابر نو اختر به‌سرعت در‌حال تکامل در خوشه کهکشانی «آبل ۳۷۰» در فاصله تقریباً پنج‌میلیون‌سال نوری از ما قرار دارد و در دسامبر ۲۰۱۰ توسط هابل شناسایی شده است. چن و همکارانش برای مشاهده گذرهای نوری ضعیف در داده‌های آرشیوی هابل اقدام کردند؛ اما با این صحنه مواجه شدند و از یافتن چیزی کاملاً انفجاری شگفت‌زده شدند. چن و همکارانشان سه‌تصویر از همگرایی گرانشی را از این ابر نو اختر کشف کردند. همگرایی گرانشی زمانی اتفاق می‌افتد که یک جرم بزرگ مانند یک خوشه کهکشانی، فضا-زمان را در اطراف خود خم و مانند یک عدسی در مقابل عبور نور عمل کند. این واقعه اغلب اجرامی مانند کهکشان‌ها و ستارگان دورتر را بزرگ می‌کند. نمونه اخیر از آن‌را می‌توان در اولین تصویر علمی تلسکوپ فضایی جیمز وب از خوشه کهکشانی SMACS ۰۲۳ مشاهده کرد که شامل نمونه‌های مختلفی از همگرایی گرانشی‌ست. همگرایی گرانشی هنگامی روی می‌دهد که نورِ یک چشمه درخشان بسیار دور مانند یک اختروش در مسیر خود تا رصدگر، از کنار جرم پرجرم دیگری مانند یک خوشه کهکشانی بگذرد و مسیر آن خمیده شود. جرم میانی، عدسی گرانشی نامیده می‌شود. این‌پدیده یکی از پیش‌بینی‌های نظریه نسبیت عام اینشتین است. با همگرایی گرانشی می‌توان اطلاعاتی درباره جرم میانی از جمله جرم آن به دست آورد. در تصاویر هابل سه عکس با همگرایی گرانشی، مراحل اولیه ابر نو اختر را در مراحل مختلف نشان می‌دهند. اولین تصویر، ستاره‌ها را تنها شش ساعت پس از انفجار نشان می‌دهد. دانشمندان بر اساس محاسبات انتقال به طیف سرخ این ستارگان معتقدند این ابر نو اختر تقریباً ۱۱.۵ میلیارد سال سن دارد. گفتنی است که انتقال به سرخ معیاری برای میزان انبساط جهان است. رصدهای ابر نو اختری چن و همکارانش اساساً به آن‌ها اجازه داد تا ستاره‌ای از کیهان اولیه را مطالعه کنند؛ زیرا آن‌ها قادر به تجزیه‌و‌تحلیل ویژگی‌های ابر نو اختر بودند و اطلاعات زیادی در‌مورد ستاره‌ای که این‌رویداد انفجاری کیهانی را ایجاد کرد، بیاموزند. چن می‌گوید: «در یک جهان با جابه‌جایی زیاد به طیف سرخ، ستارگان را نمی‌توان با هیچ تلسکوپ موجودی تشخیص داد؛ مگر‌اینکه بزرگنمایی شدید از همگرایی‌های گرانشی وجود داشته باشد». وی افزود: «مشاهده مراحل اولیه یک ابر نو اختر به ما امکان می‌دهد تا مولد آن را شناسایی کنیم و آن‌را اندازه‌گیری کنیم؛ زیرا درخشندگی و سرعت سرد‌شدن در مراحل اولیه یک ابر نو اختر هر دو به‌اندازه قبل از انفجار ستاره مولد بستگی دارد. چنین مشاهداتی دریچه‌ای را به روی ستاره‌شناسان باز می‌کند تا ستارگان پرجرم را در کیهان اولیه مطالعه کنند». دانشمندان با تجزیه و تحلیل روشنایی تصاویر مختلف متوجه شدند که این ابر نو اختر به‌سرعت طی هشت‌روز سرد شده است. آن‌ها محاسبه کردند که این ستاره احتمالاً ۵۳۰برابر خورشید است که با یک ابرغول سرخ مطابقت دارد.