پروتئینی که راز کاهش بینایی در دوره پیری را فاش می‌کند
پژوهشگران آمریکایی در پروژه جدیدی، به بررسی نقش یک پروتئین در کاهش بینایی ناشی از افزایش سن پرداخته‌اند. به‌گزارش ایسنا؛ پژوهشی که توسط دکتر «فرانسیسکا ماراسی» (Francesca Marassi)، پژوهشگر «مؤسسه سنفورد برنهام پربیس» (Sanford Burnham Prebys) انجام شده است، به افشای اسرار مولکولی «دژنراسیون ماکولا» (Macular degeneration) کمک می‌کند که عامل تقریباً ۹۰درصد از موارد کاهش بینایی مرتبط با افزایش سن به‌شمار می‌رود. این پژوهش، ساختار انعطاف‌پذیر یک پروتئین کلیدی خون را توصیف می‌کند که در بروز دژنراسیون ماکولا و سایر بیماری‌های مرتبط با سن مانند آلزایمر و تصلب شرایین نقش دارد. ماراسی گفت: «پروتئین‌های موجود در خون به‌دلیل روش‌های مختلف جریان خون در سراسر بدن، تحت فشار ثابت و متغیر هستند. به‌عنوان‌مثال؛ خون در رگ‌های خونی کوچک چشم در‌مقایسه‌با رگ‌های بزرگتر اطراف قلب، کندتر جریان می‌یابد. پروتئین‌های خون باید بتوانند به این تغییرات پاسخ دهند. این پژوهش، حقایقی اساسی را در مورد چگونگی سازگاری پروتئین‌های خون با محیط خود ارائه می‌دهد و نتایج آن برای هدف قرار دادن این پروتئین‌ها در درمان‌های آینده، بسیار مهم است». صدها پروتئین در خون ما وجود دارند، اما پژوهشگران در این پروژه، روی «ویترونکتین» (Vitronectin) تمرکز کردند که یکی از فراوان‌ترین آن‌ها‌ست. ویترونکتین علاوه‌بر گردش در غلظت‌های بالایی در خون، در چهارچوب بین سلول‌ها یافت می‌شود و همچنین، مؤلفه مهمی از کلسترول به‌شمار می‌رود. ویترونکتین، یک عامل کلیدی در بسیاری از بیماری‌های مرتبط با افزایش سن به‌شمار می‌رود؛ اما برای گروه ماراسی، امیدوارکننده‌ترین هدف در بررسی دژنراسیون ماکولا‌ست که ۱۱میلیون‌نفر را در آمریکا تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. پیش‌بینی می‌شود که این رقم تا سال ۲۰۵۰ به دو‌برابر افزایش یابد. ماراسی گفت: «این پروتئین، هدف مهمی برای بررسی دژنراسیون ماکولا‌ست؛ زیرا در پشت چشم جمع می‌شود و به از‌دست‌دادن بینایی می‌انجامد. رسوبات مشابهی در مغز افراد مبتلا به آلزایمر و در رگ‌های افراد مبتلا به تصلب شرایین ظاهر می‌شود. ما می‌خواهیم بفهمیم که چرا این اتفاق رخ می‌دهد و از این دانش برای توسعه درمان‌های جدید استفاده کنیم». پژوهشگران برای پاسخ‌دادن به این پرسش، می‌خواستند بدانند که چگونه پروتئین در دماهای مختلف و تحت سطوح مختلف فشار، ساختار خود را تغییر می‌دهد. ماراسی ادامه داد: «تعیین ساختار پروتئین، مهم‌ترین بخش تعیین عملکرد آن است. آنها از‌طریق تجزیه‌و‌تحلیل دقیق بیوشیمیایی دریافتند که پروتئین می‌تواند شکل خود را تحت‌فشار تغییر دهد. این تغییرات باعث می‌شوند که پروتئین راحت‌تر به یون‌های کلسیم خون پیوند داده شود و رسوباتی را ایجاد کند که مشخصه دژنراسیون ماکولا و سایر بیماری‌های مرتبط با افزایش سن هستند». پژوهشگر مؤسسه سنفورد برنهام پربیس تأکید کرد: «این یک سازمان‌دهی بسیار نامحسوس در ساختار مولکولی‌ست؛ اما تأثیر زیادی بر نحوه عملکرد پروتئین دارد. هرچه‌بیشتر در مورد پروتئین در سطح ساختاری و مکانیکی آن بیاموزیم، شانس بیشتری برای هدف‌قرار‌دادن موفقیت‌آمیز آن با درمان داریم». این اطلاعات در مورد ساختار پروتئین، توسعه درمان‌های دژنراسیون ماکولا را ساده‌تر می‌کنند؛ زیرا به پژوهشگران و شرکای آنها در حوزه زیست‌فناوری امکان می‌دهند تا پادتن‌هایی را طراحی کنند که اتصال کلسیم پروتئین را به‌طور انتخابی و بدون مختل‌کردن سایر عملکردهای مهم آن در بدن متوقف می‌کنند. ماراسی افزود: «تبدیل‌کردن نتیجه این پژوهش به یک درمان بالینی، مدتی زمان می‌برد، اما امیدواریم تا چند‌سال‌دیگر، یک پادتن فعال را به‌عنوان یک درمان بالقوه در اختیار داشته باشیم. از‌آنجا‌که این پروتئین در خون بسیار فراوان است، امکان دارد که کاربردهای هیجان‌انگیز دیگری نیز برای این دانش جدید وجود داشته باشد که ما هنوز از آنها اطلاعی نداریم». نتایج این پژوهش در مجله Biophysical به چاپ رسید.