کشورهایی با فعالترین آتشفشانها
مهرداد ناظری
چندیپیش خبر رسید که دو کشور اروپایی بهدلیل احتمالِ فعالیت آتشفشانی، درمعرضخطر هستند. کوه «اِتنا» (در جزیره سیسیل؛ ایتالیا) فوران کرد و گدازهها و خاکستر را بهسمت آسمان سوق داد! در شمالشرقی این قاره نیز دانشمندان «ایسلند» پس از تخلیه اخیری که رخ داد، هشدار میدهند که فوران بزرگ در آنجا قریبالوقوع است. استخرهای بزرگی از گدازه، در زیر شبهجزیره Reykjanes نزدیک به پایتخت (ریکیاویک) و فرودگاه آن، تشکیل شده است. درحالیکه «ایسلند» بینِ هشت کشور اول با «آتشفشانهای اخیراً فعال» (نُهمورد) قرار دارد، «ایتالیا» با دو آتشفشان که از سال 1960 فعال بودهاند: «استرومبولی» و «اتنا» در لیست قرار میگیرند. «اندونزی» دارای بیشترین آتشفشانهای اخیراً فعال در جهان (55مورد) است. «ژاپن» و «آمریکا» بهترتیب با تعداد 40 و 39، دومین کشورها با مناطق آتشفشانیِ فعال در جغرافیایِ اطراف «هاوایی»، «آلاسکا» و مناطق «اقیانوس آرام» هستند. دو کشور از «آمریکای لاتین» و همچنین سه کشور در «اقیانوس آرام» در بین هشت کشور اول ظاهر میشوند. «فرانسه» و «انگلستان» بهاندازه «ایسلند» آتشفشانهای فعال متعدد دارند؛ هرچند در سرزمینهایی خارجازکشور و مستعمرات خود مانند «گوادلوپ»، «مایوت»، «پولینزی فرانسوی» و ...! آتشفِشان، روزنهای در سطح زمین است که هنگام فعالیت، سنگهای گداخته به بیرون پرت میکند، بسیارداغ است، بوی بد دارد (بهدلیل گازهای سمی) و خاکستر و گازهای درون زمین، از آن به بیرون فوران میکنند. فعالیت آتشفشانی، با برونافکنی سنگهای مذاب، باگذشتزمان، باعث پیدایش کوههای آتشفشانی بر سطح زمین شده است. آتشفشانها معمولاً در نقاطی یافت میشوند که صفحههای سخت پوسته زمینساخت، همگرا یا واگرایی دارند. بزرگترین آتشفشان کره زمین، «ماونا لوا» نام دارد که بخشی از «جزایر هاوایی» را تشکیل میدهد. محیط قاعده مخروط آن، ۶۰۰کیلومتر و قُله آن نسبت به کف «اقیانوس آرام» که آنرا احاطه کرده، ۱۰کیلومتر ارتفاع دارد. این آتشفشان، همراه با سایر قسمتهای «جزایر هاوایی»، نشاندهنده موادی هستند که بهوسیله فورانهایی که از یکمیلیونسالپیش تاکنون ادامه داشتهاند، شکل گرفتهاند.